Xaqani Şİrvani s e ç IL m iş

DƏCLƏ ÇAYININ TƏRİFİ

D ə c l ə n i n   m ə c r a s ı   f ə l ə k l ə r ə d i r , 

F ə l ə k l ə r   d ə   K ə r x i   m e h r a b   z ə n n   e d ir . 

K ə r x i n   b i r   q ü t b ü d ü r  y e d d i n c i   f ə l ə k , 

D ə r y a   q ə t r ə s i d i r  D ə c l ə n i n ,   d e m ə k . 

D ə c l ə d ə   y u y u n u r   u l d u z l a r ,  a n c a q , 

B u n u n ç u n   o l m u ş d u r  ü z l ə r i   p a r l a q . 

G a h   g ü m ü ş   d ü z ə l d i r   s u l a r ı ,  i n a n ,

G a h   ş ü ş ə   y a r a n ı r   h ü b a h l a r ı n d a n . 

S u l a r ı   g ü l a b d ı r   s a n k i ,  ç a ğ l a y a r , 

O n u n l a  y o x   o l u r   b a ş d a n   a ğ r ı l a r .

S u l a r ı   o n u n ç u n   y a r a d ı r   h ü b a b ?

K i ,  d o l s u n   h ü b a b d a n   ş ü ş ə y ə   g ü l a b .

E y   r ə s s a m ,  r u h l a r ı   g ö r m ə k   i s t ə s ə n , 

S e y r ə   d a l  D ə c l ə n i n   c ə m a h n ı   sə n !

N ə   q ə d ə r   k ü l ə k l ə   k ö p ü k   o y n a ş d ı r ,

O   ü z ü k - ü z ü k d ü r ,   h ə m   d ə   d a ş - q a ş d ı r . 

Y e r i y ə r  İ s a  t ə k   o   s ə r b ə s t ,  a z a d ,

R a h i b   t ə k  z ə n c i r ə   d ü ş ü b ,   ç ə k ə r  d a d . 

Ü s t ü n d ə n   ə s d i k c ə   y e l ,  s u y u   b u r u r , 

G a h   y a r p a q   y a r a d ı r ,   g a h   d ü y ü n   v u r u r . 

K ü l ə k   m ü h ə n d i s l i k   e d i b   ə m ə l d ə , 

H ə n d ə s ə   d ü z ə l d i r   g ü m ü ş   c ə d v ə l d ə . 

G ü m ü ş   b i r   m ü h ə n d i s   o l m a s a y d ı   g ə r , 

Ü q l i d i s   ş ə k i li   o l a r d ı   m ə g ə r ?

D ə c l ə y ə   b a ş   ə y i r   d ü n y a d a   ç a y l a r , 

G ə l i n d ə n   a h ə s t ə   h ə r ə k ə t i   v a r .

N a z h   b i r   b ə z ə k ç i   ə li  x o ş   g ü n d ə ?

M i n   n a x ı ş   y a r a t m ı ş   o n u n   ü z ü n d ə  

İ s t i d ə n   d a d   ç ə k i b   y a n a n   ü r ə k l ə r , 

D ə c l ə n i n   s u y u n d a n  t ə s k i n l i k   d i l ə r . 

K ö v s ə r ə   b ə r a b ə r   b u   ç a y   d ə r i n d i r , 

S u y u   ç o x   i ç m ə l i ,  t ə m i z ,   s ə r i n d i r . 

D ə c l ə   b i r   a x ı c ı ,  z ə n g i n   s ə r v ə t d i r , 

O n u n   s a y ə s i n d ə   B a ğ d a d   c ə n n ə t d i r . 

Y e r l ə r  x ə l i f ə s i ,   b a x ,  b u d u r  B a ğ d a d , 

Ç ü n k i   x ə l i f ə l ə r  y u r d u d u r  B a ğ d a d

56

---

Xəlifənin tərifi

Hurilər səfini keçib,  yetərsən 

İsanın o yüksək məqamına sən.

Bunlar bir zahiri  surətsə,  ancaq, 

M ənalar aləmi təkcə odur, bax!

Bunlar bir piyadə,  o isə şahdır,

O bütün aləmə istinadgahdır.

Görüncə bu böyük şəni,  calah,

Gözünə görünər hüsnü,  camalı. 

Qorxuram hüzura gələn zaman  sən, 

Yanasan üzünün hərarətindən.

Ona atmış olsan bir addım  əgər,

Ulduz tək o Günəş  sənə nur verər.

O  da Cəmşid kimi  ədalətlidir,

O  da Günəş kimi  hərarətlidir.

Üzüyü minlərcə Cəmşidə əşdir,

Onun hər barmağı nurlu günəşdir. 

Onun kandarını  öpər mələklər,

Onun qapısında quldur fələklər.

Qoyar əmmaməsi tac üstünə tac,

O  alar həm yerdən,  həm göydən xərac. 

Çiynində  şanlı bir əbası vardır, 

Qulaqda ənbiya nidası vardır.

Alnı  çox açıqdır,  sözü ləzizdir,

Atının nalı  da pakdır, təmizdir.

O  qədər öpülmüş torpağı,  bir bax, 

Gövhərə dönmüşdür önündə torpaq. 

Sultanlıq axtaran böyük adamlar 

Onun kandarından gəlib  pay alar,

Nəqş olub yerində  şahların üzü, 

Torpağı  muzeyə bənzəyir,  düzü, 

Önündə torpaqdır bütün  sultanlar,

Fəxr edir torpağı  öpməklə onlar.

Adı vurulmasa bir pula,  inan,

Çıxmaz dinlə bağlı zərrabxanadan, 

Qızıl  daşımasa adını  əgər,

Onun qızıllğı bəs nəyə dəyər?

---

A d m ı   d a ş ı y a n   q ı z ı l s a ,  b i ş ə k k  

M ü ş t ə r i   a l n ı n a   o l a r   b i r   b ə z ə k ... 

M ö h r ü y l ə   q a r a n l ı q   g e c ə l ə r   a ş k a r  

S ə p i l ə r   f ə l ə y ə   h e s a b s ı z   d i n a r , 

D i q q ə t   e t   g ö y ə   s ə n ,  u l d u z l a r a   b a x , 

X ə l i f ə   p u l u d u r   b u   q ə d ə r  p a r l a q . 

H ə r f l ə r i   d ü z ə r k ə n   a l l a h ı n   ö z ü , 

Y a z m ı ş   h ə r   b i r i n ə   M ü q t ə f ı   s ö z ü * . 

X a q a n i   i l h a m ı   a ç ı b   ş ə h p ə r i ,

İ s t ə d i   m ə d h   e t s i n   Ə b b a s i l ə r i , 

O n l a r a   d u a ç ı   b i r   q u ş d u r ,  l a k i n , 

Ş ə r v a n   q ə f ə s i n d ə   o l m u ş d u r   s a k in . 

B i r   g ü n  x i l a s   e t s ə   o n u   a s i m a n , 

U ç a r a q  B a ğ d a d d a   q u r a r   a ş i y a n .

KUFƏNİN TƏRİFİ

B a ğ d a d d a n   s o n r a   d a   s ə n  K u f ə y ə   g e t , 

K u f ə n i   s ə a d ə t  t o r p a ğ ı   z ə n n   e t,

K u f ə y ə   g i r i r k ə n   ə v v ə l c ə ,  ş ə k s i z ,

D ö r d   a r x   g ö r ə c ə k s ə n   o r a d a  tə m i z .

K u f ə l i   d ü ş ü n s ə   ə d a l ə t ,  ş ə r ə f ,

H ö r m ə t l ə   b a x a c a q   B a ğ d a d a  t ə r ə f .

B i r   ş ə h ə r   g ö r ə r s ə n ,   f a z il  a d a m l a r , 

K a m a l l a ,   l ü t f  i l ə   o r a d a  y a ş a r .

K u f ə n i n   g e n i ş d i r  x e y l i   s a h ə s i ,

Q u r t a r m a z   b u r a n ı   g ə z s ə   d ə   M ə s i h .

Y a t ı b   H u d   p e y ğ ə m b ə r   b u r a d a   r a h ə t ,

N u h   d a   b u   ş ə h ə r d ə   e t m i ş   iq a m ə t .

S u ,  a t ə ş   i ç i n d ə n   b u  y e r  y ü k s ə l i r ,

M ə ş r i q ə ,   M ə ğ r i b ə   g ö z ə l l i k   v e r i r .

KARVAN SƏSİNİN TƏRİFİ

B i r   sa l  d ə n i z   r ə n g l i   B ə t h a y ə   n ə z ə r , 

G ə m i   t ə k   g ö r   n e c ə   g e d i r   d ə v ə l ə r . 

K i m   g ö r m ü ş   d ə n i z i   b e l ə   d a ş   k i m i ?

58

---