Xufyona iqtisodiy faoliyatni minimallashtirish yo'llari. Reja

Yashirin iqtisodiyotning ijobiy xususiyati
Rivojlangan davlatlarda yashirin iqtisodiyotning ijobiy taraflari ham kuzatilgan. Masalan, Yevropa mamlakatlarida turg‘unlik, krizis paytida ish o‘rinlari qisqargan sharoitda xodimlar norasmiy sektorlarda vaqtincha ishlab turganlar. Bu esa ushbu ishsiz qolgan xodimlarni och qolish va qiyinchiliklarga duch kelishdan saqlab qolgan.
Shuning uchun ham ayrim rivojlangan davlatlarda yillik yalpi ichki mahsulotning 14-15 foizi miqdorida yashirin iqtisod optimal hajm deb hisoblanadi.
O‘zbekiston iqtisodiyotida yashirin iqtisodiyotning ulushi qancha?
Yashirin iqtisodiyot hali hech bir mamlakatda yuz foiz yo‘q qilinmagan. Ayrim ekspertlarning fikricha, O‘zbekistonda yashirin iqtisodiyotning YaIMdagi hajmi 50 foiz atrofida.
Agarda raqamlarga murojaat etadigan bo‘lsak, 2019 yilda respublikamizda Davlat budjeti daromadlar qismi 102,6 trln so‘mni tashkil qilmoqda. Yalpi ichki mahsulot qiymati 424 trln so‘m qilib belgilandi. Shunda ekspertlar fikriga ko‘ra, yashirin iqtisodiyotning 50 foiz ulushi 212 trln.so‘mni tashkil etmoqda. Ushbu summadan yashirin iqtisodiyotning optimal hajmi 15% (424*15%=64)ni chiqarib tashlanganda, 148 trln so‘m (212-64) mablag‘ iqtisodiyotdan tashqarida aylanayotgani ma'lum bo‘ladi. Agarda biz ushbu mablag‘ning belgilangan tartibda qonuniy aylanmasiga erisha olsak, Davlat budjetiga soliqlar to‘lanishi natijasida qo‘shimcha o‘rtacha 15-20 trln.so‘m (2,3 mlrd AQSh dollariga teng) mablag‘ tushirilishi mumkin.
Bugungi kunda bitta umumta'lim maktabini yangitdan qurish uchun o‘rtacha 5 mlrd so‘m mablag‘ sarflanadi. Demak, bir yillik yashirin iqtisodiyot keltirayotgan zararga teng mablag‘ni 4 mingga yaqin umumta'lim maktablari qurish yoki aholi turmush sharoitlarini yanada yaxshilash uchun yo‘naltirish imkoni paydo bo‘ladi.
Shuningdek, yashirin iqtisodiyotning jamiyatdagi ta'siri bu avvalambor jamiyatning daromadlari qayta taqsimlanishida kamchilik guruhlari (yashirin tadbirkor va ishbilarmonlar) ko‘pchilikka nisbatan ortiqcha taqsimlanishi natijasida aholining o‘ziga to‘q va kam ta'minlangan qatlami o‘rtasidagi tafovutning oshishiga olib keladi.