Xx əsin əvvəlində əldə edilən texniki nailiyyətlər

Registr 
                                                                537 
 
Simens 344 
Simens-Martin  üsulu 
333 
Sirakusi 49 
Sivri daş 16  
Smeaton 236
 
Soba 35 
Sonsuz vint 374 
 
Spenser, Kristofer 300 
Spiral burğu 301 
Su avtomatı 67, 124 
 
Spesifik iş 401 
Spiral 107 
Su çarxı 86, 96,187 
Su dəyirmanı 98 
Su nasosu 58, 72, 127, 
202,  163,  193, 
221 
Su orqanı 59, 75 
Su saatı 59 
Su vinti 54, 201 
Support 248, 254, 257 
Suvarma sistemi 27 
Sürgüqolu 126 
Sürüşən diyircək 482 
 
Ş 
 
Şlezinqer 404 
Şpindel 254, 262 
Şprits 71 
Ştamplama 196, 338   
Şumerlər 29 
Şüşə  qab 82 
 
T 
 
Tağıyəddin 133 
Taksametr 99 
Tapança 299 
Texniki məktəb 270 
Texnologiyaya 
giriş 
308 
Termiki emal 230 
Tesla Nikola 342  
 
 
Tezkəsən alət poladı  
378  
Təmir 
emalatxanası            
509 
Təyyarə 361 
Tigel üsulu 331 
Time 387, 402 
Toxucu maşın 242 
Teylor nəzəriyyəsi 407  
Tomas Saveri 235 
Topların  hazırlanması 
236 
Torna  dəzgahı    36, 
169, 225 
Tozsoran 422 
Tökmə formaları 33 
Tökmə  texnologiyası 
33 
Traktor 360, 424 
Tramvay 347 
Transver  xətti  448, 
453 
Tranzistor 460 
Trebuşet 140 
Treska, Henri 388 
Tsimmerman 315 
Tutqac 397, 403 
Türkiyə 125 
Tyu 250  
 
U 
 
Uçan maşın 174 
Unimate robotu 500 
Universal frez  
dəzgahı 301 
Universal pardaq  
 
dəzgahı 299 
Üfürgəc 183 
Üstyonuş dəzgahı 260, 
262, 318   
Ütü 418  
 
V 
Vokoso 444, 494 
Videman 108, 118 
Vilhem Laybnis 455 
 
Velo avtomobili 357 
Vertolyot 177 
 Vitruvi 9, 89 
Vittenbauer 372 
Vittorio Zonça 211 
 Voigtlender 433 
Vrayt qardaşları 361 
 
Y 
 
Yakob Leypold 8 
 
Yakobi Herman 342 
Yakobi mühərriki 341 
Yanğınsöndürən 216 
Yayma üsulu 336  
Yazı 29 
Yerdəyişən stollar 410 
Yığma robotu 502 
Yiv normativi 296 
Yivkəsən  dəzgah  169, 
256 
Yonqarçıxarma 
389, 
394 
Yonqarəmələgəlmə 
prosesi 387 
Yozef Virtvoz 258 
Yumrucuq  208,  300, 
379 
Yunanıstan 39,44  
Yükləmə 
məntəqəsi 
489 
Yükləmə tərtibatı 487 
 
Z 
 
Zirehli maşın 181 
Zirehli  paltarlar  137, 
145 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Şəkil mənbələri 
538 
 
 
Şəkil mənbələri: 
Aquliera Muzeyi, İtaliya 
−
 şəkil:  1.18. 
American 
Science 
and 
Invention: 
A 
Pictorial 
History  
Mitchell  Wilson,  Simon  and  Schuster,  New  York,  1954; pp.  78-83 
−
  şəkillər: 
2.32, 2.34. 
Agricola,  Georg  (von  Hoover,  Herbert).  De re  metallica , Verlag   Kessinger ,  
2003 , 638 S. - şəkillər:  1.137
−
1.144. 
Archimedes in www.anderegg-web.ch 
−
şəkillər: 1.20, 1.25, 1.26. 
Archiv in www.ibm.com 
−
 şəkil: 3.9. 
Beck, Th. Beiträge zur Geschichte des Maschinenbaues. Reprograf. Nachdr. d. 
Ausg. Berlin 1899, Hildensheim : Oms, 1970, 559 S. 
−
  şəkillər:    1.55
−
1.60, 
1.62, 1.101
−
1.111, 1.120, 1.126, 1.121, 1.123, 1.146
−
1.150. 
Beck,  Th..  “Philon  von  Byzantium”,  in  Beiträge  zur  Geschichte  der  Technik 
und Industrie, II, 1911, S. 64
−
77 
−
 şəkillər:  1.43
−
1.53. 
Bechstein, E., Hesse, S. Aus der Geschichte der Automatisierungstechnik. VEB 
Verlag Technik Berlin, 1974  
−
 şəkillər: 3.1
−
3.3, 3.27. 
Белянин П.Н. Промышлeнные роботы. М., Машиностроения, 1975, 400 с. 
−
 şəkil: 3.34. 
Biringuccio,  V.  De  la  pirotechnia.  Venedig  1540.  Übersetzt  ins  Deutsche  von 
O.Johannsen. Braunschweig 1925.
−
 şəkillər:  1.132
−
1.135. 
Bramly,    S.  Leonardo  da  Vinci.  (Broschiert).  Verlag:  Rowohlt  Tb.;  Aufl.6., 
1995, 564 S. 
−
 şəkillər: 1.100. 
Brentjes,  B.,  Richter,  S.,  Sonnemann,  R.  Geschichte  der  Technik.  1.  Aufl. 
Verlag  Ed. Leipzig , 1978, 501 S. 
−
 şəkillər: 3.4, 3.5, 3.26. 
Brooklyn Bridge, New York, Currier & Ives print of 1877. Library of Congress 
Prints  and  Photographs  Division,  reproduction  number:  LC-USZC2-3409  – 
şəkillər: 2.88.  
Buxbaum,  B.  „Die  Amerikanische  Werkzeugmaschinen  und  Werkzeugbau  im 
achtzenten und neunzehnten Jahrhundert“, Beiträge zur Geschichte der Technik 
und Industrie, 10(1920), 121
−
155
−
 şəkillər: 2.36
−
2.40, 2.42
−
.45.  
Cipolla, B. Europäische Wirtschaftsgeschichte. Bd.4. Stuttgart, 1977. 
−
  şəkil: 
2.29. 
Сoломенцев, А. Гибкие производственные системы Японии. Москва,  

---

Şəkil mənbələri 
539 
 
«Машиностроение», 1987. - şəkil: 3.29. 
Donald  R  Hill.  Studies  in  Medieval  Islamic  Technology.  Edited  by  David  A 
King, Ashgate Variorum collected studies series, 1998, p. 253. 
−
 şəkillər: 1.79, 
1.81
−
1.83, 1.85
−
1.87. 
Döbler,  H.  7000  Jahre  frühe  technische  Kultur.  Bd.  1.  Vom  Ackerbau  zum 
Zahnrad. Verlag: Rowohlt; 1969, 251 S.
−
 şəkillər: 1.5, 1.7, 1.9. 
Elektro-Anzeiger, Jg.20, N.17,1967
−
 şəkil:  2.72. 
EFA-Museum für Deutsche Automobilgeschichte – şəkil: 2.77. 
Feldhaus,  F.M.  Die Technik  der  Antike  und  des  Mittelalters.  Potsdam  1931.
−
 
şəkil: 1.14. 
Fernand Braudel, Ernest Labrousse. Wirtschaft und Gesellschaft in Frankreich 
im  Zeitalter  der  İndustrialisierung.  1789-1880.  Band  2,  Athenäum  Verlag  in 
Frankfurt am Mainz, 1998, 458 S.  
−
 şəkil:  2.30. 
Feldenkirchen,  W.    Werner  von  Siemens.  Erfinder  und  internationaler 
Unternehmer. Piper-Verlag, München, 1996.
−
 şəkil: 2.69. 
Folz,  F.J.  Über  die  Anfänge  der  Zerspanforschung.  Düsseldorf  VDİ-Verlag, 
1980 – şəkil: 2.105, 2.110, 2.132.  
Furgac, 
I., 
Mertins, 
K. 
Flexible 
Automatisierung 
in 
Frankreich. 
ZwF77(1982)11,    S.548
−
553. – şəkillər:  3.37
÷
3.39. 
Gasmotor System Lenoir, um 1861. Quelle: Meyer's Konversationslexikon von 
1872
−
 şəkil: 2.75. 
Häuser.  K.  Erste  Anwendungen  nummerischer  Steuerungen.    Werkstatt  und 
Betrieb 117, 1984. – şəkil: 3.15. 
Holtzapffel,  Ch.  Turning  and  mechanical  manipulation.  Vol  II:  The  principles 
of construction, action and application of cutting tools used by hand and also of 
machines  derived  from  the  hand  tools.  London:  Holzapffel&Co.,  1846  – 
şəkillər: 2.108, 2.109. 
Hüseynov,  M.  Daş  dövrü.  Dərs  vəsaiti.  Azərbaycan  Dövlət Universiteti,  1975, 
164 səh. 
−
 şəkil: 1.6. 
Ирина Тойдорова . Царев токарь. Cпециализированный информационный 
журнал „Мир Металла", 2006 
−
 şəkil: 2.13. 
İchbian,  D.  Roboter.  Geschichte-Technik-Entwicklung.  Verlag  Knesebeck, 
2005, 540 S. 
−
 şəkillər: 3.33, 3.35. 3.36. 

---

Şəkil mənbələri 
540 
 
Kaiser,  Walter.  Geschichte  des  Ingenieurs.  Ein  Beruf  in  sechs  Jahrtausenden. 
Hanser Verlag, 2006, 351 s.
−
 şəkil: 2.28. 
Katalog der Fa.Hermle – şəkil: 3.23. 
Kennedy, Alex  B.W.  The  Berlin  Kinematic  Models  An article  in  Engineering, 
V. 22, pp. 239-240. London: Design Council, 1876 
−
 şəkil: 2.90.  
K.  Kempf.  "U.S.  Army  Photo",  from  K.  Kempf,  "Historical  Monograph: 
Electronic  Computers  Within  the  Ordnance  Corps"  The  ENIAC,  in  BRL 
building  328.  Left:  Glen  Beck  Right:  Frances  Elizabeth  Snyder  Holberton 
−
 
şəkil: 3.11. 
Knight E.H. American Mechanical Dictionary., vol.2., 1876 
−
 şəkil: 2.34. 
Kriesel,  W.,  Rohr,  H.,  Koch,  A.  Geschichte  und  Zukunft  der  Mess-  und 
Automatisierungstechnik. Düsseldorf: VDI Verlag 1995 – şəkil: 3.3. 
Laboulaye,  Ch.  Pierre  Lefebvre  de  Traité  de  cinématique,  ou  Théorie  des 
mécanismes. A Text Book Paris, E. Lacroix, 1861 – şəkil: 2.89. 
Ламан, Г.К. Развитие техники волочения металлов. М., Издательство АН 
СССР, 1963
−
şəkillər: 2.58
−
2.60.  
Leonardo da Vinci: Tagebücher und Aufzeichnungen, (Hrsg.: Theodor Lücke), 
Paul List Verlag, Leipzig 1953 (3. Aufl.), 954 S.
−
 şəkillər: 1.112, 1.113, 1.115, 
1.117
−
 1.119, 1.124, 1.125, 1.127
−
1.131.  
Lindgren,  U.  Europäische  Technik  im  Mittelalter  800-1400.  Tradition  und 
Innovation. Verlag: Mann, Berlin; 4 Aufl., 1996, 644 S. 
−
 şəkil: 1.91. 
Manual of Magnetism, 1849 
−
 şəkillər: 2.61,2.62. 
Martha  Teach  Gnudi.  The  Various  and  Ingenious  Machines  of  Agostino 
Ramelli:  A  Classic  Sixteenth-Century  Illustrated  Treatise  on  Technology 
(Paperback)  by  Agostino  Ramelli,  Publisher:  Dover  Publications;  Reprint 
edition (September 1994), pp. 608. 
−
 şəkillər: 1.155
−
1.162. 
Matschoss,  C.  Ein  Jhrhundert  deutscher  Maschinebau  von  der  mechanischen 
Werkstätte  bis    zur  deutschen  Maschinefabrik  (1819
−
1919).  Berlin,  1919 
−
 
şəkillər: 2.70, 2.71. 
Metall Atelier firması, AFR 
−
 şəkil: 1.24 . 
Mercedes-Benz Museum Stuttgart –  şəkil: 2.78. 
Meyers Konversations – Lexikon 6. Auflage, 1902-1908 
−
  şəkillər:2.56, 2.57. 
Мир-Бабаев М.Ф., Фукс И.Г., Матишев В.А. Иностранный капитал в  

---

Şəkil mənbələri 
541 
 
нефтяном  деле  России  (Апшерон  до  1917  г.)//Наука  и  технология 
углеводородов. – 2000. - №5. - С.75 - 80. – şəkil: 2.86. 
Mommertz, 
K.H. 
Bohren, 
Drehen 
und 
Fräsen. 
Geschichte 
der 
Werkzeugmaschinen. Reinberk bei Hamburg, 1981. 
−
  şəkillər:  1.95
−
1.98,  2.5, 
2.6, 2.22, 2.24 
Museum in Stuttgart-Bad Cannstatt Werkstatt Gottlieb Daimler 
−
 şəkil: 2.77. 
Münxen Texniki Muzeyi 
−
 şəkil: 1.8.  
Naval, N. Roboter-Praxis, Würzburg: Vogel Verlag, 1989. – şəkil: 3.40. 
Nasmyth,  J.  Remarke  on  the  introduction  of  the  slide  principle  in  tools  and 
machines  employed  in  the  production  of  machinery.  In  Appendix  B  of 
Robertson  Buchanan,  Practical  essays  on  mill  works  and  other  machinery. 
London, J.Weale, 1841 – şəkillər: 2.106, 2.107.  
Nicholson,  J.T.  Experiments  with  a  lathe-dynamometer.  Am.Soc.Mech.Energ. 
Tans. 25(1904), S.637-684 – şəkil: 2.113. 
Nuthammer, F. Ein- und Mehrphasen-Wechselstrom-Erzeuger. Verlag S.Hirzel, 
Leipzig 1906 
−
 şəkillər: 2.64, 2.65. 
Philo of Byzantium. Pneumatica. Dr.Lüdwig reichert Verlag, Wiesbaden, 1974 
−
 şəkillər: 1.42a,b 
Richard Shelton Kirby at al. Engineering in History. Dover Publications INC., 
New York, 1990, 530 p. 
−
 şəkillər: 2.4, 2.8, 2.74, 2.83, 2.84.  
Roe,  J.W.  English  and  American  Toolbuilders.  London/New  York  1926 
−
 
şəkil: 2.20. 
Preuss, E. George Stephenson. Fachbuchverlag Leipzig 1987.
−
 şəkil: 2.11. 
Sellergen, G. Das Messen des Wiederstandes der Metalle bei Anwendung von 
Schneidestählen.  Zeitschr.  Des  össter.  Ing.-  und  Architekt.-Vereins  68  (1896) 
H.32, S.473
−
478  
−
 şəkil:  2.112. 
Sezgin,  F.  u.a.    Wissenschaft  und  Technik  im  Islam.Band  V,  Verlag:  Johann 
Wolfgang Goethe-Universität Frankfurt a.M. Jahr, 2003. 
−
 şəkillər: 1.76
−
1.78, 
1.80.Schmidt,  W.    Herons  von  Alexandria  Druckwerke  und  Automatentheater. 
Leipzig: Teubner, 1899 
−
 şəkillər:  1.29
−
1.36, 1.37, 1.39
−
1.41. 
Schuschardin, S.W. u.a. Allgemeine Geschichte der Technik von den Anfängen 
bis 1870. VEB Verlag Fachbuchverlag Leipzig, 1981. 334 S. 
−
 
şəkillər: 
1.70
−
1.72, 2.15
−
2.18, 2.91. 

---

Şəkil mənbələri 
542 
 
Schlesinger,  G.  Die  Fortschritte  der  deutschen  Stahlwerke bei  der  Herstellung 
hochlegierter  Schnellarbeitsstähle.  Stahl  und  Eisen  33(1913),  S.  929  –    şəkil: 
2.114. 
Science Museum London 
−
 şəkil: 2.23. 
Scientific American, Ausg.26/1882 
−
 şəkil: 2.68. 
Spur, G. Vom Wandel der industriellen Welt durch Werkzeugmaschinen: Eine 
kulturgeschichtliche  Betrachtung  der  Fertigungstechnik.  Hanser  Verlag, 
München  1991,  628  s. 
−
  şəkillər:  1.10,  1.15,  1.17,  1.19,  1.94,  1.112,  1.119, 
2.1,2.2,  2.3,  2.19,  2.21,  2.10,  2.26,  2.47,  2.48,  2.50,  2.51,  2.53,  2.92
−
2.100. 
2.127, 2.128, 3.6, 3.10, 3.14, 3.16
−
3.18, 3.24, 3.25 
Streit, K.W. Geschichte der Luftfahrt. Küzelsau, 1976 – şəkil: 2.85.  
Тиме  И.  Сопротивление  металлов  и  дерева  при  резании.  Петербург,  изд. 
Демаков. 1870 – şəkillər: 2.101
−
2.103, 2.111. 
Troitzsch,  U.  Technik  -  von  den  Anfängen  bis  zur  Gegenwart.Braunschweig: 
Westermann,  1982,  640  S. 
−
  şəkillər:  1.1
−
  1.4,  2.46,  2.67, 2.76, 2.113
−
2.125, 
2.82, 3.7, 3.8. 
Wiedeman,  E.  Zur  Mechanik  und  Technik  bei  den  Arabern.  In:  Aufsätze  zur 
arabischen Wissenschaftsgeschichte Bd.1, S. 1483-1516. 
−
 şəkillər: 1.74, 1.75. 
Weigold, 
M.; 
Stein, 
S. 
"Trendbericht: 
Spanende 
Bearbeitung  mit 
Industrierobotern.  Werkstatt  und  Betrieb  5  (2006),  S.  34-42.  –    şəkillər:  3.41, 
3.42. 
Wittig,  F.  Maschinenmenschen.  Königshausen  &  Neumann,  1997.  –  şəkil:  
3.31. 
1922 Locomotive Cyclopedia of American Practice 
−
 şəkillər: 2.31. 
Zworykin, A.А. Geschichte der Technik. 2.Aufl. Leipzig: VEB Fachbuchverlag, 
1974 – şəkillər: 2.72, 2.80, 2.126.  
Железные дороги СССР. Прошлое и настоящее / Сост. и спец. съемка Б. С. 
Баратова.- М.: Планета, 1989.- 199 с.: цв. Ил.
−
 şəkillər: 2.54, 2.55, 2.61. 
 
 

---

Dr.-Ing.  Rezo  Əliyev  1992-ci  ildə
Azərbaycan 
Texniki 
Universitetinin 
”Maşınqayırma  texnologiyası,  metal-
kəsən  dəzgahlar  və
alətlər”
ixti-
sasını
bitirmişdir. 
1992
−
1995-ci 
illərdə həmin  universitetdə mühən-
dis-tədqiqatçı
vəsifəsində
çalışmış-
dır.  1995-ci  ildə Frayberg TU-də elmi 
staj  kecmək  üçün  Alman Akademik 
Mübadilə
Xidmətinin
(DAAD) 
birillik  təqaüdünə layig  görülmüşdür. 
1995
−
1997-ci  illərdə Frayberq  TU-də
alət itiləmə texnologiyasının yüksək sürətli frezləməyə inteqrasiyası ilə
məşğul  olmuşdur.  1997-ci  ildə Frayberg  TU-nin  doktoranturasında 
təhsilini  davam  etdirmək  üçün  Saksoniya  dövlətinin  üçillik  təqaüdünə
layiq  görülmüşdür.  05.01.2001-ci  ildə doktoranturada  təhsilini  başa 
vurduqdan  sonra  yüksək  sürətli  frezləmə
sahəsində
yazdığı
dissertasiyanı
müdafiə
edərək  doktor-mühəndis  elmi  dərəcəsini 
almışdır.  2001-ci  ildən  ACTech  GmbH  firmasında  (Frayberq,  AFR) 
mühəndis  tədqiqatçı vəzifəsində çalışır  və eyni  zamanda  elmi 
müəssisələr  ilə birgə aparılan  elmi-tədgigat  işlərinə rəhbərlik  edir. 
Məşğul 
olduğu 
sahələr: 
kəsmə
prosesinin 
dinamikası
və
optimallaşdırılması, 
HSC 
emalı
üçün 
alətlər 
və
CAD/CAM 
texnologiyası, 
Rapid 
Manufacturing 
və
ölçmə
üsullarıdır. 
Maşınqayırmada  məşğul  olduğu  sahələr  üzrə Avropa  və ABŞ-da 
qeydiyyatdan  keçmiş ondan  çox  patentin  və 50-dən  artıq  elmi 
məqalənin müəllifidir. Bu azərbaycan oxucularına təqdim  olunan sayca 
üçüncü kitabıdır.  Tərcümeyi  halı 2007-ci  ildə ABŞ-da  çap  olunmuş
”Who’s  Who  in  Science  and  Engineering  2008-2009” kitabına  daxil 
edilib. Əlaqə ünvanı: [e-mail]

---

Document Outline

• hisse 15
• hisse 16
• hisse 17
• hisse 18
• hisse 19
• hisse 20
• Arxa uz