Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
VIII fəsil. Lizinq müqaviləsi hüquqların həcmi, lizinq obyektinin verilmə yeri və qaydası, lizinq müqaviləsinin müddəti, lizinq verənin balans uçotunun qaydası, lizinq obyektinin saxlanması və təmiri, lizinq verənin göstərəcəyi əlavə xidmətlərin siyahısı, lizinq ödənişinin ümumi məbləği şərtlərini aid edir (bax. AR MM, mad. 748.2). Bu o deməkdir ki, tərəflər lizinq müqaviləsini bağlayarkən ənənəvi şərtlərlə yanaşı, AR MM-in 748.2-ci maddəsində göstərilən qeyri- ənənəvi şərtlər barədə də (məsələn, lizinq obyekti üzrə verilən hüquqların həcmi, lizinq obyektinin verilmə yeri və qaydası, lizinq verənin balans uçotunun qaydası, lizinq obyektinin saxlanması və təmiri, lizinq verənin göstərəcəyi əlavə xidmətlərin siyahısı) razılıq əldə etməlidirlər. Əks halda müqavilə bağlanmamış hesab olunaeaqdır. Qanunverici tərəfindən lizinq müqaviləsinin mühüm şərtləri siyahısının bu qədər geniş müəyyən olunmasının lizinq münasibətlərinin inkişafı baxımından maneə ola biləcəyini düşünürük. Belə çıxır ki, qeyd olunan şərtlərdən hər hansı biri haqqında razılığın əldə olunmaması sonradan müqavilənin etibarsız hesab olunması səbəblərindən biri kimi çıxış edə bilər. Odur ki, lizinq münasibətlərinin davamlılığı baxımından, digər mülki hüquqi müqavilələrin əksəriyyətində olduğu kimi, yalnız müqavilənin predmeti (lizinq obyektinin dəqiq təsviri), müddəti və qiyməti (lizinq ödənişinin ümumi məbləği) haqqında şərtlərin lizinq müqaviləsinin mühüm şərtləri sırasına aid edilməsi daha məqsədəmüvafiq olardı. Lizinq müqaviləsinin qiyməti dedikdə, lizinq ödənişləri başa düşülür'. AR MM-in 748-10.1-ci maddəsinə görə, lizinq müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində həmin müqavilə üzrə ödənişlərin ümumi məbləği lizinq ödənişləri hesab edilir. Lizinq ödənişləri lizinq müqaviləsi üzrə lizinq alana verilmiş lizinq ob- ' Гражданское право: Учебник / Под. род. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Том 2. М.: Проспект, 2003, с.236. 211
Rüfət Göyüşov yektindən istifadəyə görə onun tərəfindən lizinq verənin xeyrinə həyata keçirilən ödənişlərdir. Lizinq ödənişlərinin ümumi məbləği AR MM-in 748-1-ci maddəsində müəyyən olunmuşdur. Bura aşağıdakılar daxildir: lizinq obyektinin amortizasiya ödənişləri; lizinq obyektinin əldə edilməsi ilə bağlı zəruri xərclər; lizinq obyektini əldə etmək üçün alınan kreditə görə faiz; lizinq verənin mükafatının məbləği; sığorta olunubsa, sığorta üçün ödənilən məbləğ; lizinq verənin əlavə xidmətlərinin haqqı; müqavilədə nəzərdə tutulmuş digər xərclər. Ümumilikdə lizinq ödənişlərini iki qrupda birləşdirmək olar; birincişi, xərclərin ödənilməsi; ikincisi, lizinq verənin gəliri. Xərclər sırasına lizinq verən tərəfindən lizinq predmetinin əldə edilməsi və lizinqə verilməsi həmçinin müqavilədə nəzərdə tutulan digər xidmətlərin göstərilməsi ilə əlaqədar bütün xərclər aiddir. Gəlir dedikdə, çəkilmiş xərclərin üstündə lizinq verənə ödənilən lizinq müqaviləsində nəzərdə tutulan pul məbləği başa düşülür. AR MM-in 748-10.4-ci maddəsinə görə, lizinq alanın lizinq ödənişlərinin verilməsi ilə bağlı öhdəlikləri, lizinq müqaviləsi ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, lizinq alanın lizinq obyektindən istifadəyə başladığı vaxtdan qüvvəyə minir. Lizinq müqaviləsində lizinq ödənişlərinə lizinq obyektindən istifadəyə başlanıldığı vaxtdan 6 ay (180 gün) keçənədək möhlət verilməsi nəzərdə tutula bilər.
Lizinq müqaviləsinin məzmunu adi icarə (kirayə) müqaviləsinin məzmunundan, əsasən, lizinq verənin öhdəlikləri və hüquqları nöqteyi-nəzərindən fərqlənir. Lizinq verənin hüquq və vəzifələri aşağıdakılardır: Lizinq verən müqavilədə nəzərdə tutulan əmlakı hazırlamağa və ya əldə etməyə borcludur (bax. AR MM, mad.747.2). Lizinq verən lizinq predmetini alqı-satqı müqaviləsi əsasında əldə edir. Odur ki, 212
VIII fəsil. Lizinq müqaviləsi bu halda lizinq nıüaviləsi alqı-salqı müqaviləsinin əsas şərtlərini özündə əks etdirmiş olacaqdır. Lizinq müqaviləsində əsas şərtlərlə yanaşı, lizinq obyektinin lizinq verən tərəfindən xüsusi olaraq lizin- qə verilməsi üçün əldə edilməsi və lizinq müqaviləsində ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, lizinq alanın lizinq obyektinin satıcısı ilə lizinq verən arasında bağlanılan alqı-satqı müqaviləsindən irəli gələn alıcı hüquqlarına malik olması barədə şərtlər olmalıdır. Lizinq verən lizinq obyekti olan əmlakı lizinq alana lizinq müqaviləsinin şərtlərinə və həmin əmlakın təyinatına uyğun halda (vəziyyətdə) təqdim etməlidir (bax. AR MM, mad.748-1.1), Lizinq obyekti olan əmlakın əsaslı təmiri, əgər lizinq müqaviləsi ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, lizinq verən tərəfindən aparılır (bax. AR MM, mad. 748-1.7). Lizinq alan lizinq obyektini qaytarmayıbsa və ya vaxtında qaytarmayıbsa, lizinq verənin gecikmə vaxtı üçün ödəniş tələb etmək hüququ vardır (bax. AR MM, mad.748-1.9). Lizinq verənin aşağıdakı hallarda pul məbləğlərini və lizinq obyektini mübahisəsiz geri almaq və bununla da lizinq müqaviləsini vaxtından əvvəl ləğv etmək hüququ vardır (bax. AR MM, mad.748-1.12): -
lizinq alanın lizinq obyektindən istifadə şəraiti lizinq müqaviləsinin şərtinə və ya lizinq obyektinin təyinatına uyğun deyilsə; -
lizinq alan lizinq verənin icazəsi olmadan sublizinq həyata keçirirsə; -
istehlak keyfiyyətlərini pisləşdirirsə; -
lizinq alan lizinq obyektindən istifadə üçün haqqı müqavilə ilə nəzərdə tutulan ödəniş müddətləri üzrə ardıcıl olaraq iki dəfədən artıq ödəmirsə. Lizinq verən müvəqqəti sahibliyə və istifadəyə verilən lizinq obyektini lizinq müqaviləsi bağlanarkən şərtləşdirilmiş və ya lizinq alana əvvəlcədən məlum olan, yaxud lizinq alanın lizinq obyektini nəzərdən keçirərkən və ya lizinq müqaviləsinin bağlan
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|