Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
VIII fəsil. Lizinq müqaviləsi VIII FƏSİL. Lizinq müqaviləsi 8.1. Lizinq müqaviləsinin anlayışı və formaları Lizinq müqaviləsinin anlayışı AR MM-in 747.1-ci maddəsində aşağıdakı kimi verilmişdir. Lizinq müqaviləsinə görə lizinq verən müəyyən əşyanı müqavilə ilə şərtləşdirilmiş müəyyən haqla, müəyyən müddətə və digər şərtlərlə (lizinq alana əmlakı satın almaq hüququnun verilməsi də daxil olmaqla) lizinq alanın istifadəsinə verməyə borcludur. Lizinq alan müəyyənləşdirilmiş dövriliklə muzd ödəməyə borcludur. Lizinq müqaviləsinin AR Mülki Məcəlləsi ilə tənzimlənən əsas formalarına daxili və beynəlxalq lizinq aiddir. Daxili lizinq münasibətlərinin iştirakçıları Azərbaycan Respublikası rezidentləridir. Beynəlxalq lizinq müqaviləsində isə lizinq verən, yaxud lizinq alan (yaxud da onların hər ikisi) Azərbaycan Respublikasının qeyri-rezidentləridirlər (bax. AR MM, mad.747-3). Beynəlxalq lizinq münasibətləri beynəlxalq maliyyə lizinqi haqqında 28 may 1988-ci il tarixində Ottavada imzalanmış UNİDRUA Konvensiyası ilə tənzimlənir. Qeyd olunan Konvensiya, əsasən, beynəlxalq maliyyə lizinqi sahəsində münasibətlərin tənzimlənməsi məqsədinə xidmət edir ki, burada müqavilə tərəflərindən (lizinq alan və ya lizinq verən) biri kimi hər zaman qeyri-rezident çıxış edir'. ' Lizinqin beynəlxalq tənzimlənməsi məsələlərinin həlli Xüsusi hüququn unifı- kasiyası üzrə beynəlxalq institutun (UNİDROİT) üzərinə qoyulmuşdur. 1974-cü ildə bu institutun nəzdində beynəlxalq lizinq üzrə unifikasiya edilmiş qaydalar məcmuəsinin hazırlanması üçün qrup yaradılmışdır. Görülmüş iş 1988-ci ildə Ottavada diplomatik konfransla nəticələnmişdir. 55 dövlətin iştirak etdiyi bu konfransda Beynəlxalq maliyyə lizinqi haqqında Konvensiya qəbul edilmişdir. Bax. http://www.ifc.org/ifccxt/aldp.nsf/AttachmentsByTitle/ProjectMater ials03/$FILE/03.pdf. Fuad Məmmədov. Azərbaycanda lizinqin hüquqi tənzimlənməsində mövcud olan problemlər və bunların həlli məsələləri. 199 Rüfət Göyüşov Lizinq münasibətlərinin üstünlüyü bazar iqtisadiyyatı ölkələrində bu müqavilə növündən istifadənin yayılması ilə nəticələnmişdir. Xarici ölkə investorlarının Azərbaycana yatırımları, istehsal münasibətlərinin inkişafı Respublikamızın Beynəlxalq maliyyə li- zinqi haqqında Ottava Konvensiyasına qoşulmasını zəruri edir. Azərbaycan Respublikasında lizinq münasibətləri Mülki Məcəllənin "Lizinq" adlandırılan 38-ci fəsli', bu fəsillə tənzimlənməmiş hissəsi isə 33-cü və 34-cü fəsilləri ilə tənzimlənir. Belə ki, AR Mülki Məcəlləsinin 751-ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydaya əsasən, lizinq barəsində əmlak kirayəsi müqaviləsinin Mülki Məcəllənin 747-750-ci maddələrinə zidd olmayan qaydaları tətbiq edilir. Lizinq münasibətlərinə əmlak kirayəsini tənzimləyən müddəaların tətbiq edilməsi Azərbaycan Respublikasında lizinqdən daha geniş sahələrdə istifadə imkanlarını təmin edir. Bəzi xarici ölkələrin qanunvericiliklərindən fərqli olaraq (Rusi- yay Qazaxıstan və s.) Azərbaycanda əmlak lizinqə yalnız sahibkarlıq məqsədləri üçün deyil, həmçinin məişət və sosial məqsədlər üçün verilə bilər. Çünki AR MM-in 675-ci maddəsində nəzərdə tutulur ki, əmlak kirayəsi müqaviləsinə görə kirayəyə verən əşyanı kirayəçinin istifadəsinə verir, kirayəçi isə bunun müqabilində kirayə verənə kirayə haqqı ödəyir. Bu cəhətdən Azərbaycan qanunvericiliyi Almaniya qanunvericiliyi ilə oxşarlıq təşkil edir. Belə ki, Almaniya qanunvericiliyinə görə lizinq müqaviləsi subyektlər arasında yalnız sahibkarlıq məqsədləri üçün deyil, digər məqsədlər üçün də istifadə edilə biləri. ' "Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında" 17 iyun 2003-cü il tarixli AR Qanunu qüvvəyə minənədək lizinq münasibətləri "Lizinq xidməti haqqında" 29 noyabr 1994-cü il tarixli AR Qanunu ilə tənzimlənirdi. ^ Бах. Гражданское право. Том II. Полутом 1; Учебник / Отв.ред.проф. Е.А.Суханов - М.: Волтере Клувер, 2004, стр.411. ^ Бах. Н.И.Шпитлер. Практический лизинг. М.,1991, с.18 200
VIII fosil. Lizinq müqaviləsi Lizinq münasibətləri Mülki Məcəllə ilə yanaşı, Vergi Məcəlləsi ilə də tənzimlənir. AR Vergi Məcəlləsinin 140-cı maddəsi "maliyyə lizinqi" adı ilə verilmişdir. Qeyd olunan norma əmlak icarəsinin maliyyə lizinqinə aid edilməsi hallarını müəyyən edir. Maliyyə mütəxəssisləri hesab edirlər ki, Vergi Məcəlləsinin 140- cı maddəsi Mülki Məcəllənin lizinq münasibətlərini tənzimləyən müddəaları ilə ziddiyyət təşkil edir. Onlar fikirlərini belə əsaslandırırlar ki, həmin norma Vergi Məcəlləsinin tənzimlədiyi münasibətlərin dairəsini müəyyən edən 1-ci maddəsi ilə ziddiyyət təşkil edildiyindən mülki hüquqi tənzimləmə elementlərini daşıyır. Vergi Məcəlləsində yalnız lizinqin vergiqoyma məsələlərinin xüsusiyyətləri, vergi güzəştləri (belələri nəzərdə tutulduqda) müəyyən edilməlidir. Digər məsələlər isə mülki qanunvericiliklə tənzimlənməlidir'. 8.2. Lizinq müqaviləsinin tətbiqi sahəsi və hüquqi təbiəti Lizinq müqaviləsinin geniş tətbiqini şərtləndirən əsas səbəb bu müqavilə vasitəsilə sahibkarlıq sahəsində sənaye və digər xarakterli yeni avadanlıqlardan istifadə edilməsi və gələcəkdə bu avadanlıqların əldə olunması imkanının təmin olunmasıdır. Lizinq verən öz vəsaitləri üzərində sərfəli surətdə sərəncam verərək lizinq alanın göstərişi ilə hər hansı əmlakı əldə edir (satıcıdan) və onu lizinq alana icarəyə verir. Lizinq verən isə lizinq ödənişləri vasitəsilə həm lizinq predmetinin dəyərini, həm də istifadə haqqını ödəməklə, bu əmlakdan istifadə edir. Əmlakın əldə olunma- ' Bax.http;// www.ifc.org/ifcext/aldp.nsf/AttachmentsByTitle/Project Materials03/ $FILE/03.pdf. Fuad Mammədov. Azərbaycanda lizinqin hüquqi tənzimlənməsində mövcud olan problemlər və bunların həlli məsələləri. Azərbaycanda lizinqin ibkişafı layihəsi Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası. 201
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|