13.
Qiymətləndirmə formasını (üsulunu) seçmək, meyarları müəyyənləşdirmək;
14.
Müəllim və şagirdlərin tələbatlarına əsaslanan refleksiyanın gedişatını
müəyyənləşdirmək;
15.
Dərsdə istifadə olunacaq texniki vasitələri müəyyənləşdirmək;
16.
Dərsdə istifadə olunacaq dəftərxana ləvazimatlarını hazırlamaq.
Dərsin planlaşdırılması üçün texnoloji xəritə
Standartlar
Mövzu İnteqrasiya Texnikalar İş forması
Resurslar
Təlim nəticələri
1. Motivasiya
Tədqiqat üsulu
2. Tədqiqatın
aparılması
3. Məlumat
mübadiləsi
4. Məlumatın
müzakirəsi və təşkili
5. Nəticə
6. Yaradıcı
tətbiqetmə (dərsdə,
evdə)
7. Qiymətləndirmə
(meyarları, üsulları,
vasitələri) və
Refleksiya
Fəal dərsin planı (sxematik)
Mövzu: (mövzunun adı yazılır).
Standart: (
alt standart və ya alt standartlar qeyd olunur).
Məqsəd: (
məqsədlər aydın və qısa şəkildə sıralanaraq yazılır)
1.
----------------------
2.
----------------------
3.
----------------------
İş forması: (məsələn, cütlərlə, kiçik və ya böyük qrumlarla, frontal və s.
yazılır).
İş üsulu: (məsələn, müzakirə, anlayışın çıxarılması).
Resurslar: (məsələn, müxtəlif şəkillər, dərslik, hesablama, ölçmə alətləri və s.).
Dərsin gedişi
I mərhələ (Motivasiya, problemin qoyuluşu)
Yardımçı suallar:
1.
--------------------------
2.
--------------------------
Tədqiqat sualları:
1.
------------------------------
II mərhələ: (Tədqiqatın aparılması)
İş vərəqi 1. -----------------------
İş vərəqi 2. -----------------------
İş vərəqi 3. -----------------------
İş vərəqi 4. -----------------------
III mərhələ: (
informasiya mübadiləsi).
IV mərhələ: (
informasiyanın müzakirəsi)
Müzakirə sualları:
1.
---------------------
2.
---------------------
3.
---------------------
V mərhələ: (
nəticə və ümumiləşdirmə).
VI mərhələ: (yaradıcı tətbiqetmə).
VII mərhələ: (qiymətləndirmə və ya refleksiya).
Qeyd:
Dərsin planlaşdırılması üçün onun bütün komponentlərinin bir-biri ilə
uzlaşdırılması vacibdir;
Dərsin təlim nəticələri tapşırıqlarla bilavasitə əlaqəli olmalıdır. Ümumiləşdirmələrə
əsasən dərsin tədqiqat sualı tərtib olunur. Bütün bunlar dərsin tamlığını və
sistemliliyini (dərsin əvvəlinin və sonunun sıx əlaqəsi)
təmin edir, təlim nəticələrinə
nail olunmasına xidmət edir
10 . İstedadlı uşaqların təlimi
İstedad anlayışının interpretasiyası. Elmi mənbələrdə göstərilir ki, son zamanlar
istedadın mənşəyini bir neçə səciyyəvi xüsusiyyətlərin uzlaşmasında, kəsişməsində
axtarırlar . Renzullinin üç halqalı modeli buna nümunə ola bilər : güclənmiş
motivasiya (fəaliyyətə aludə olmaq); orta səviyyədən yüksək intellekt; yaradıcılıq .
V.Ştern əqli istedada belə bir tərifin verilməsini məqbul sayıb:”Əqli istedad-şüurlu
surətdə öz təfəkkürünü yeni tələblərə yönəltmək, yeni məsələlərə və yeni tələblərə
uyğunlaşmaq kimi ümumi əqli qabiliyyətdir”.
İstedadlılar bacarıq və qabiliyyətləri özünəməösusluğu ilə fərqlənir. Bu qbildən
olanlar böyük həcmli informasiyaya, zəngin söz ehtiyatına malik olur, örtülü əlaqə
və asılılıqları tapır, səbəb-nəticə əlaqələri qurur, nəticə çıxara bilir, informasiyaları
inteqrasiya və sintez edir, mürəkkəb ideyaları anlayır, incə fərqləri görə bilir,
ziddiyyətlərə həssaslıq göstərir, informasiya axtarışının alternativ yollarından istifadə
edir, prosesi, eləcə də onun nəticəsini qiymətləndirir , hipotez qura bilir, mühakiməsi
ilə seçilir. Onların riskləri mənalıdır, divergent təfəkkürü vardır, təfəkkürü sürəkli və
çevikdir, zəngin təxəyyülə malikdir, orjinal ideyaları vardır, birmənalı olmayanları
qavramaq keyfiyyəti vardır, intuisiyası heyrətamizdir, estetik dəyərləri diqqəti cəlb
edir.İstedadlı uşaqlar emosional sahənin xüsusiyyətləri ilə də seçilirlər: tapşırığın
yerinə yetirilməsində təkidlidirlər, daxili motivasiyaya malikdirlər, mənəvi
problemlərin analizinə həssas yanaşırlar, kinayəsiz, istehzasız yumor hissinə
malikdirlər, davranışda və təfəkkürdə müstəqildirlər, sağlam rəqabəti qəbul edirlər.
Etiraf olunur ki, istedadın birmənalı tərifini hələlik vermək mümkün
olmamışdır. Professor Ə.Əlizadə yazır ki, psixologiyada istedad anlamının
özünəməxsus inkişaf tarixçəsi var. Vaxtilə istedad dedikdə , qabiliyyətlərin inkişafı
üçün zəruri olan anatomik-fizioloji imkanları nəzərdə tuturdular. Bu anlam tədricən
köklü surətdə dəyişildi: istedad fəaliyyətin səmərəli icrası üçün şərt olan
qabiliyyətlərin özünəməxsus kompleksi kimi başa düşüldü .
”Psixologiya” lüğətində “istedad” anlayışı ilə bağlı göstərilir: istedad- insan
psixikasının bütün həyat boyu inkişaf edən sistemlilik keyfiyyəti olub, onun bir və ya
bir neçə sahədə digər insanlara nisbətən kifayət qədər yüksək nailiyyətlərini
şərtləndirir; istedad- uğurlu fəaliyyəti şərtləndirən qabiliyyətlərin keyfiyyətli
uzlaşmasıdır; istedad-insanın fəaliyyət imkanlarının genişliyini, səviyyəsini və
özünəməxsusluğunu şərtləndirən qabiliyyətlərin ümumiləşməsidir; istedad- talantlılıq
və fəaliyyətdə görkəmli nailiyyətlər əldə edilməsi üçün daxili imkanlardır; istedad-
adidə qeyri-adiliyi görmək, bir və ya bir neçə fəaliyyət sahəsində yüksək bacarığın
və əksər hallarda qabiliyyətinin nümayiş etdirilməsidir.
”İstedad təzahürünün əsas anlayışlarının müəyyənləşdirilməsində qabiliyyət
anlayışına istinad edilməsi səmərəli və məqsədəuyğundur “(B.M.Teplov) .