Yer tuzishning ilmiy asoslari

chizma qism:
obyekt hududining haqiqiy ahvolini ko‘rsatuvchi 
chizm alar, loyiha planlari, tuproq, geobotanika va boshqa xaritalar, 
chizm alar, kartogram m alar ham da loyihani joylarga ko‘chirishning 
ishchi chizmalari;
» yozm a qism:
loyihalash u ch u n topshiriq; m a ’lum d astu r 
b o ‘vicha tayyorlanadigan tushuntirish xati; loyihani texnik - iqtisodiy 
asoslash materiallari;
» yer turlari m aydonlari qaydnom asi (loyihaviy eksplikatsiya); 
loyihani ekspertizadan o ‘tkazish, ko‘rib chiqish va tasdiqlash m a ­
teriallari.
Plan-xarita materiallari yer tuzishda qabul qilingan shartji belgilar 
va belgilashlarni qo‘llab rasmiylashtiriladi. Ularning masshtabi obyekt 
m aydonini, mintaqaviy sharoitlarni, yerdan foydalanish usullarini 
hisobga olishi hamda ishlashda qulay b o ‘lishi kerak.
Tasdiqlangan yer tuzish loyihasi joylarga ko‘chirilganidan keyiri 
bajarilishi kerak. Tasdiqlangan xo'jalikiararo yer tuzish loyihasida
173

---

b e lg ila n g a n y e r u c h a s tk a s ig a e g a lik q iiis h g a y oki u n d a n
foydaianishga o 'tis h faqat uning chegaralari joylarda belgilan- 
ganidan va guvohnom a (yoki uning o ‘rniga o'tadigan boshqa hujjat) 
olinganidan keyingina m um kin.
Yer tuzish loyihalarini va ularda nazarda tutilgan ekologik talablami 
am alga oshirish u c h u n javobgarlik xo‘jalik m a ’m uriyatiga, yer 
egalariga va yerdan foydalanuvchilarga yuklatiladi.
Yer tuzish loyihasini amalga oshirish quyidagilarni o ‘z ichiga 
oladi:
• hududni tuzishning loyihaviy shakliariga o ‘z vaqtida o'tish;
• loyihada ko‘zda tutilgan tadbirlarni o‘z vaqtida o'tkazish;
• joylarda loyihaviy chegaralarning saqlanishini ta ’minlash.
M u alliflik n a zo ra ti
y er tuzish b o ‘yich a lo y ih a in s titu tla ri
m utaxassislari to m o n id a n am alga oshiriladi; u yer tuzish ja ra - 
yonining yakunlovchi bosqichi hisoblanadi. U ning asosiy vazifasi
- x o ‘jaliklarga y er tu zish loyihalarini t o ‘la am alga o shirishda 
yordam k o ‘rsatish d ir.
Mualliflik nazorati tarkibiga quyidagilar kiradi:
• loyihada ko'zda tutilgan tadbiriar va ayrim yechimlaming amalga 
oshirilishining to ia lig in i va sifatini tekshirish;
« agar zarurat tug'ilsa, qo'shim cha hisob-kitoblarni va loyihaviy 
yechimlarga aniqlik kiritishlarni bajarish;
• yer egalariga va xo'jalik mutaxassislariga uslubiy va texnik yordam 
k o ‘rsatish;
» loyihalar kam chiliklarini aniqlash va tugatish.
M ualliflik n a z o ra tin i bajaruvchilarga (ular, asosan, loyiha 
m ualliflari) m axsus top sh iriq beriladi, mualliflik nazorati kitobi 
yuritiladi, zaru rat tu g 'ilg an d a loyihaning chizm a qism iga o ‘z- 
garishlar kiritiladi.