■ , ' Ю
Yer tuzish nazarjyasining oyoqqa turishi va rivojlanishining uzoq
va murakfeab jarayonida Yer tuzish bo‘yicha Davlat universiteti (1992-
viigacha
- Mbskva yer, tuzish injenerlari instituti) olim lari j'uda faol
ishtirok etishdi. Sobiq ittifoq hududidagi boshqa qishloq’Xo‘jalik oliy
o ‘quv yurtlarining yer tuzish fakultetlari ham keyingi o ‘n yilliklarda
yer resurslari ilmiy tekshirish instituti (G IZ R )r qato r yer tuzish
bo‘yicha loyiha institutlari (ulardan ko‘plari ilmiy tekshirish maqomirii
olishdi), o ‘zlarining m a’lum hissalarini q o ‘shishdi.
Yer tuzish nazariyasi predm eti va usullarini shakllantirish; uning
fanlar tasnifidagi o ‘rnini, boshqa fanlar bilan o ‘zaro aloqasini, uning
asosiy m azm unini aniqlash u chun
izlanuvchilarning bir necha
avlodlari kuch-g‘ayratlarini sarflashga to ‘g‘ri keldi: '
Uzoq vaqtiarda u asosan yer tuzishni loyihalash, usullari to 'g 'ri-
sidagi ta ’limotdan iborat bo‘lib keldi. Oxirgi 15-20-yil iehidagi liazariy
izlanishlafning o ‘ziga xos xususiyati ular doirasiningsezilarli darajada
kengayib, loyihalash chegaralaridan chiqib ketishi hisoblanadi. Biinda ' !
yer tuzish amaliyotiga sezilarli ta ’sir ko’rsatgan ko‘plab voqeala'r -
ch o 'l va b o ‘z yerlarni omm aviy o ‘zlasb tirish v a ulartw ttiZishning ;
shakllarini izlash, keng m iqyosdagi его,ziyaga qarshi ishlarning
b o sh lan ish i, yer va ta b ia tn j m uhofaza qilish t o ‘g ‘risida vangi !
qonunlarnm g
qabul qihnishi,,- yer .kadastri: usullariningishlanishi,
ilm iy -te x n ik b a sh o ra tla s h n in g rivojlanishi,U 'yer; re su rsla rid a n
foydalanish bosh chizm asini tuzish bo'yicha ishlarning boshlanishi
va boshqalar o ‘z rolini o ‘ynaydi. Hozirgi-lyer tuzish ifanining eng
asosiy vazifasi yer islohotlarini ilmiy-uslubiy ta'm inlash hisoblanadi.
Barcha xalq xo‘jaligi tarm oqiari rivojlanishi yer bilan u yoki bu
darajada bog'liq,
shu sababli, m am lakatning hariXit' turriarilarida
har safar, y e c h ilis h iv c r tuzishning eski s h a к l la ri n i- о ‘ zga rt irish
yoki yangi shakllarini izlashni talabsetadigan yangrmasfflklar paydo'
bo'ladi. Faqat loyihaning o ‘zi darajasidagi yer tuzishhr loyihalash
bilan cheklanish m um kin b o im a y qoldi.
■
,L ■
Q ator hollarda bashoratlash, uzoq m uddatli dastur yoki reja
xarakteridagi, aniq loyihaviy emas, halki. chizm a tarzidagi yechinmi
talab etuvchi yer tuzish tadbirlariga zarurat tug‘iladi; yer tuzuvchilar
va yer tuzish organlarining h ar xil chegaradosh
tadbirlarda qatna-
shishini kengaytirish kerak b o ‘ldi.
177