Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 1 | ISSUE 9
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
17
w
www.oriens.uz
October
2021
ni tashkil etilishi soxa olimlari A.O.Baxriddinov, L.Y.Yunusov, N.A.Mamaraziqov
va boshqa olimlarning asarida keng yoritilgan [3,4,5].
OLINGAN TADQIQOT NATIJALARI
Ma’lumki, ilmiy tadqiqotlarning asosiy e’tibori ipak qurti zoti, unga yaratilgan
sharoit va ozuqaga qaratilgan. Hosildorlik va pillaning sifati ozuqaning to‘yimliligi
va ipak qurtining to‘g‘ri parvarishlanishiga bog‘liq. Ipak qurtiga yaratilgan sharoit
muqobil sharoitdan ozgina chetga chiqsa ham ipak qurtining hosildorligi kamayadi,
IV-V yoshdagi ipak qurtlarini 29
C haroratda saqlanishi (muqobil harorat 24-25
C)
olingan pillalarning o‘rtacha vaznini 8 %, ozuqani me’yoridan 15-20 % kam berilishi
III-yoshning uch kunga cho‘zilishi, pillaning o‘rtacha vaznini 12 % kamayishiga olib
keladi va keyingi qilinadigan yaxshi parvarish ham normal rivojlanish jarayonini
qayta tiklay olmaydi.
Pilla chuvish korxonalari ishining samaradorligi pillaning sifatiga bog‘liq
ekan[8], demak, unga ta’sir qiluvchi omillarni o‘rganib,
sifatli pilla yetishtirish, zot
va duragaylarni to‘g‘ri tanlashni tavsiya etish mumkin.
Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, pillaning sifati va
texnologik xususiyatlari ekologik omillar ta’sirida kuchli modifikatsiyalanadi va bu
o‘z navbatida pilladan xom ipak ishlab chiqarish jarayonlariga
va olinadigan xom
ipak sifatiga juda katta ta’sir qiladi.
Xozirgi kunda urug‘chilik korxonalarida ipak qurtining sanoatbop navlarini
yetishtirish va ko‘paytirish keng yo‘lga qo‘yilmokda. Yangi texnologiya asosida
plyonka ostida ipak qurtini parvarishlash joriy qilina boshlandi.
Bu usul pillakorlar mexnatini bir muncha yengillashtirish
bilan birga ipak
qurtini nobud bo‘lishini kamaytirish va xar-xil kasalliklardan muxofaza qilishni
oldini oladi xamda ozuqa – tut bargi sarfi kamayib, pilla xosildorligi orta boshladi[6].
Ipak qurtini plyonka ostida boqish texnologiyasi afzalliklari keyingi bosqichlar
uchun xam yani pillaga
dastlabki ishlov berish, pillani saqlash va chuvish
xususiyatlariga xam yaxshi ta’sir qilishini tadqiqotlar orqali ko‘rib chiqdik[7].
Tadqiqot uchun ipak qurtini Ipakchi 1 x Ipakchi 2 duragayidan olib tabiiy
usulda xamda plyonka ostida boqish uchun Andijon tumanidagi «Z.M.Bobur» fermer
xo‘jaligida boqish ishlari o‘tkazildi.
Ipak qurtini boqish jarayonida ma’lumki yoshiga qarab boqish joyi ajratiladi.
Bu esa ko‘plab joylarni ipak qurti boqish uchun ajratishga olib keladi.
Tadqiqotlar natijasida tabiiy va plyonka ostida ipak qurti uchun sarflangan barg
miqdori taxlili bilan tanishdik