Yillarda O’zbekistonda ta’lim tizimi va pedagogik fikrlar rivoji

Bu metod pedagogik kuzatish jarayonida ega bo’lingan ma’lumotlarni boyitish, mavjud holatga to’g’ri baho berish, muammoning echimini topishga imkon beruvchi pedagogik shart-sharoitlarni yaratish, tajriba-sinov ishlari subyektlari imkoniyatlarini muammo echimiga jalb etishga yordam beradi. Suhbat maqsadga muvofiq holda indiviudal, guruhli hamda ommaviy shaklda o’tkaziladi. Suhbat jarayonida respondentlarning imkoniyatlari to’la-to’kis namoyon bilishga erishish muhimdir. Uning samarali bo’lishi uchun quyidagilarga amal qilish maqsadga muvofiq:

• Bu metod pedagogik kuzatish jarayonida ega bo’lingan ma’lumotlarni boyitish, mavjud holatga to’g’ri baho berish, muammoning echimini topishga imkon beruvchi pedagogik shart-sharoitlarni yaratish, tajriba-sinov ishlari subyektlari imkoniyatlarini muammo echimiga jalb etishga yordam beradi. Suhbat maqsadga muvofiq holda indiviudal, guruhli hamda ommaviy shaklda o’tkaziladi. Suhbat jarayonida respondentlarning imkoniyatlari to’la-to’kis namoyon bilishga erishish muhimdir. Uning samarali bo’lishi uchun quyidagilarga amal qilish maqsadga muvofiq:
• maqsaddan kelib chiqqan holda suhbat uchun belgilanuvchi savollarning mazmuni aniqlash hamda savollar o’rtasidagi mantiqiylik va izchillikni ta’minlash;
• suhbat joyi va vaqtini aniq belgilash;
• suhbat ishtirokchilarining soni xususida ma’lum to’xtamga kelish;
• suhbatdosh to’g’risida avvaldan muayyan ma’lumotlarga ega bo’lish;
• suhbatdosh bilan samimiy munosabatda bo’lish;
• suhbatdoshning o’z fikrlarini erkin va batafsil ayta olishi uchun sharoit yaratish;
• savollarning aniq, qisqa va ravshan berilishiga erishish;
• olingan ma’lumotlarni o’z vaqtida tahlil qilish.

Anketa metodi (fransuzcha – tekshirish). Ushbu metod yordamida pedagogik kuzatish va suhbat jarayonida to’plangan dalillar boyitiladi. Anketa metodi ham tizimlangan savollar asosida respondentlar bilan muloqotni tashkil etishga asoslanadi. Anketa savollariga javoblar, ko’p hollarda, yozma ravishda olinadi. O’rganilayotgan jarayon mohiyatidan kelib chiqqan holda anketa savollari quyidagicha bo’ladi:

• Anketa metodi (fransuzcha – tekshirish). Ushbu metod yordamida pedagogik kuzatish va suhbat jarayonida to’plangan dalillar boyitiladi. Anketa metodi ham tizimlangan savollar asosida respondentlar bilan muloqotni tashkil etishga asoslanadi. Anketa savollariga javoblar, ko’p hollarda, yozma ravishda olinadi. O’rganilayotgan jarayon mohiyatidan kelib chiqqan holda anketa savollari quyidagicha bo’ladi:
• ochiq turdagi savollar (respondentlarning erkin, bafsil javob berishlari uchun imkon beruvchi savollar);
• 2) yopiq turdagi savollar (respondentlar «ha», «yo’q», «qisman» yoki «ijobiy», «qoniqarli», «salbiy» va hokazo tarzdagi javob variantlarini tanlash orqali savollarga javob beradilar).
• Anketa metodini qo’llashda ham bir qator shartlarga amal qilish zarur. Ular quyidagilardir:
• anketa savollari tadqiq etilayotgan muammoning mohiyatini yoritishga xizmat qilishi lozim;
• anketa savollari yirik hajmli va noaniq bo’lmasligi kerak;
• anketa savollari o’quvchilarning dunyoqarashi, yosh va psixologik xususiyatlarini inobatga olish asosida tuzilishi zarur;
• anketa savollari respondentlar tomonidan to’la javoblar berilishini ta’minlovchi vaqtni kafolatlay olishi zarur;
• anketa o’quvchilarning pedagogik va psixologik tavsifnomalarini tuzish manbaiga aylantirib yuborilmasligi zarur;
• anketa javoblari muayyan mezonlar asosida puxta tahlil etilishi shart.