118
nb v bazar günl ri a a ı salınması sutkanın gec saatlarında suyun
s viyy sinin ço a a ı dü m sin s b b ola bil r. Dig r t r fd n i çi
günl rind suyun orta sutkalıq s rfinin artması il elektrik yükününpik
saatlarında SES-in yükünün artırılmasına imkan verir. Ancaq bu
da suyun
s rfi v s viyy sinin bu saatlarında olduqca ço böyük artmasına s b b ola
bil r. B z n
nb v bazar günl ri SES-in yükünün azaldılmasının
m hdudlanması v ES-in t miri il
laq dar aqreqatın dayanmasını t min
etm k üçün ola bil r.
Sutkalıq v h ft lik nizamlamada enerji itkisi. SES-in i i zamanı
sutkalıq yük qrafikinin pik hiss sind yu arı byefd suyun s viyy si a a ı
dü ür v bunun n tic sind basqı da azalır. Kiçik yük t l batı zamanı byefin
dolması v suyun s viyy sinin qal ması ba verir.
Basqının v enerjinin sutkalıq nizamlamada azalmasının ikinci s b bi
a a ı byed suyun s viyy sinin d yi m sidir. Yükün pik v ziyy tli
saatlarında suyun orta sutkalıqdan artıq olan s rfi stansiyadan bura ıldıqda
a a ı byefd suyun s viyy si qal ır. Minimum yükl nm saatlarında
suanbarının dolması
ba verir, stansiyadan bura ılan suyun s rfi azalır v
a a ı byefd s viyy adi haldakı s viyy d n a a ı dü ür. Pik saatlarında
a a ı dü mü basqıda turbinl r böyük s rfl r bura ır, bu da enerji itkisin
s b b olur. Bui tki SES-in az yükl m zamanı ld etdiyi enerji ehtiyatından
ço olur. N tic d sutka rzind enerji istehsalının itkisi alınır. Suyun
s rfinin sutkalıq nizamlamada d yi m si su k m ri qur ularında basqı
itkisinin artmasına s b b olur. Bu da enerji itkisin s b b olur. Ayrı-ayrı
hallarda enerji itkisi faydalı i
msalının d yi m si n tic sind ola bil r.
Ad t n sutkalıq nizamlamada c mi itkil r SES-in sutkalıq enerji istehsalının
1 3%-d n artıq olmur. H ft lik nizamlamada enerji itkisi d sutkalıq
nizamlamadakı enerji itkisi kimi yu arı v a a ı byed ki s viyy l rin
d yi m si il t yin edilir. Az basqılı hidrodüyünl rd yu arı byein kiçik
h cml rind h ft lik nizamlamada itkil r olduqca böyük alına bil r,
119
böyük basqılı SES-l rd is sutkalıq nizamlamada olduqca ço baha ba a
g l n hovuzun yaradılmasını t l b edir. Ona gör d ço hallarda sutkalıq
nizamlama h ft lik nizamlamasız aparılır.
HAES v NS-in sutkalıq i rejimi. HAES turbin rejimind enerji sis-
teminin h ddind n ço yükl nmi saatlarında i l yir. Bu halda su yu arı
ç nd n a araq turbinl rd n keçi rv HAES enerji
sistemin güc v enerji
verir. SES-in turbin rejimind i inin müdd ti ço az hallarda 4-5 saata keçir.
Gec azalmı yükl m saatlarında, b z n nahar fasil sind yükl nm nin
a a ı dü m si il HAES nasos rejimind i l yir, sistemd n elektrik enerjisi
alır v suyun a a ı byefd n suyu ç n vurur. HAES-in nasos rejimind
i l m müdd ti
6
8 saatdır. Sutkanın qalan saatları
ço hallarda HAES-in
i i m qs d uy un sayılır. Bu halda HAES sin ronlu kompensator rejimind
i l yir, cos sisteminin ya ıla dırılması, g rginliyin nizamlanması, elek-
trik
tl rind enerji itkisinin azaldılması m qs di da ıyır. Ona gör d ES
sistemin qiym tli tezh r k tli HAES-d n istifad etm k üçün yu arı ç nd
ehtiyat su h cmi olmalıdır. Ço hallarda HAES tam sutka rzind n bir
rejimd n dig r rejim keçm kl i l yir.
HAES sas n sutkalıq akumlyaedici enerjiy gör tikilir.
H ft nin i günl ri yüks k enerji istehsalı üçün h ft lik akkumlyae-
dici böyük h cmli ç n t l b olunur. Ona gör d bu da o va t s m r li
sayılır ki, böyük h cmli ç n yaratmaq üçün lveri li topoqrafik rait olsun.
Ço hallarda nasos stansiyası (NS)
sutka rzind suyun verilm si
daimi olmaqla i l yir v enerji sistemi üçün daimi yük yaradır. NS-d n
t l bat-nizamlayıcı rejimind istiad olduqca böyük maraq yaradır. Bu
rejimd artmı yük saatlarında NS sistemin enerji t l batını azaldır, b z n
is onu sıra endirir. Bu saatlarda suyun verilm si azalır, NS dayananda is
tam k silir. Sutkanın ba qa saatlarında, sas n