Zaza anCabaZe evropuli saqarTvelo



Yüklə 4,48 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə206/218
tarix24.12.2017
ölçüsü4,48 Mb.
#17345
1   ...   202   203   204   205   206   207   208   209   ...   218

591

misaRebad, giorgi saakaZis msgavsad, magram, alaverdi­xanma yvela 

SemTxvevaSi moaxerxa uaris Tqma, Cveulebriv, avadmyofobis gamo. 

mas da mis qristian meuRles ukavSirdeba bevri Senobis, kargad 

cnobili ispahanis Isfahan ocdacametTaRiani xidis aSeneba, romelic 

dRemde inarCunebs mis saxels. qarTveli avtorebis mixedviT, cifri 

33 saidumlod dakavSirebulia qarTul anbanTan. Sah abasma gamoavlina 

pativiscema da siyvaruli mis mimarT, roca piradad uxelmZRvanela mis 

dakrZalvas meSxedSi 1613 w. da estumra xanis saxls meore dRes, raTa 

miesamZimrebina misi ojaxisTvis.



imam-yuli xan undilaZe Imam­Quli  Khan  Undiladze, alaverd xanis 

vaJi, mamis sikvdilis Semdeg, 1613 wels, Sah abasma daniSna farsis da 

sxva provinciebis mmarTvelad. rogorc sefevidebis mefisnacvali, imam 

yuli xanma mniSvnelovani roli iTamaSa portugaliis Zalauflebis 

SesustebaSi sparseTis yureSi (iskandar begi, gv. 614­16) da gaaZeva isini 

axlandel bandar­abasidan Bandar­e  Abbas.

sparseTis yureSi inglisis aRmosavleT indoeTis English  East  India 

kompaniis gemebis Semosvlam. Sah abass misca Sansi portugalielebi 

aseve gaeZevebina qemadan da hormuzidan Qeæm  and  Hormuz, radgan Sahs 

sWirdeboda gemebi, armia rom gadaeyvana am kunZulebze. ingliselebi 

ar Tanxmdebodnen Sahis jarebis gadayvanaze da imam­yuli xani 

daemuqra, rom CamoarTmevda savaWro privilegiebsa da ar darTavda 

qarxnebis gaxsnis nebas iranSi, rac inglisis aRmosavleT indoeTis 

kompanias gadasca Sah abasma 1615 wels (belani, gv. 261; saori, gv. 195). 

kombinirebuli operacia warmatebuli aRmoCnda da iranma moipova 

sazRvao gzebze gavlis SesaZlebloba. Seiqmna poemebi imam­yulis 

warmatebis aRsaniSnavad. misi Zma da vaJi daniSnes iranis provinciebis 

mmarTvelebad. amiris simdidre iseTi iyo, rom erTxel Sahma xumrobiT 

uTxra: `imam yuli, me gTxov, rom dReSi erTi dirhamiT naklebi daxarjo, 

rom mcire gansxvaveba mainc iyos xanisa da mefis xarjebSi!~ (malkolmi 

Malcolm, gv. 382).  1633 wels, Sah abasis sikvdilis Semdeg, imam yuli xani 

imam yuli xanis Zegli, 1990 w.

xidi ispahanSi



592

da misi sami vaJi ojaxebTan erTad Sida intrigebis msxverplni gaxdnen, 

radgan abasis memkvidre, Sah sefi, qarTvelebis sxva jgufis xosro 

mirza bagrationis mxardaWeriT sargeblobda. magram zogi avtori 

aRniSnavs, rom yvelaferi ase martivadac ar iyo. Worebis mixedviT, 

Sah abasi zogjer misi haramxanidan ugzavnida qalebs vezir alaverdi 

xans. ambobdnen, rom erTi qali orsulad darCa da undilaZis ojaxma 

ganizraxa, rom es bavSvi yofiliyo Sahi, Sah sefis nacvlad.



rostomi an rustam xan bagrationi (xosro mirza)  Rostom  or  Rustam 

Khan (Khosrow  Mirza)  Bagrationi (1565­1658 ww.) sparseTis Sahma qarTlis 

mefed dasva 1633 wels. is iyo daud xanis ukanono vaJi, gamahmadianebuli 

daviT  XI­is SviliSvili, mefe simonis Zma. man male miipyro Sah abasis 

yuradReba da 1618 wels dainiSna (aseve giorgi saakaZis mxardaWeriT) 

dedaqalaqis, ispahanis prefeqtad. 1625 wlidan 1626 wlamde monawileoba 

miiRo saqarTveloSi winaaRmdegobis aRkveTaSi: igi meTaurobda marabdis 

brZolaSi marjvena flangs da sparseTis armiis nawili gadaarCina srul 

ganadgurebas qarTvelebis mier, qsanTan brZolaSi. 1626 wels xosro 

mirza saqarTvelodan ukan gaiwvies da Sahis dacvis yulis Quli meTaurad 

daniSnes. 1630 wels sikvdilis sarecelze mwoliare abasma daafica, rom 

daecva misi SviliSvili, momavali Sah sefi, romelsac xosro patiosnad 

emsaxureboda.  1630 wels is uZRveboda sparseTis armias, romelmac 

daamarcxa osmalTa Zalebi da aiRo baRdadi. jildod, 1633 wels is iqna 

daniSnuli mSobliur qarTlSi 67 wlis asakSi. man miiRo saxeli rustami 

da saqarTveloSi movida mravalricxovani sparseTis armiiT. man male 

daamyara kontroli qarTlze da yvela ZiriTad cixesimagreSi spraseTis 

Zalebi Caayena. amas mohyva mSvidobisa da ayvavebis periodi, qalaqebi da 

qveynebi aRorZinda, bevri udabnod qceuli adgili kvlav dasaxlda da 

vaWroba aRmavlobisken wavida. Tumca muslimi rustami, xels uwyobda 

mTavari qarTuli marTlmadidebluri kaTedralis sveticxovlis 

aRdgenas mcxeTaSi da mfarvelobda qristianebis kulturas, mis sa­

TavadoSi batonobda islami da sparsuli wesebi, ramac bevri mavne 

aziuri zne-Cveulebebi gaavrcela saqarTveloSi, ramac sazogadoebis 

degradacia da mentaluri CamorCena gamoiwvia.

giorgi  XI bagrationi, sparseTSi cnobili rogorc gurgin xani 

an Sahnavaz II  George  XI (Giorgi  XI)  Bagrationi,  Gurgin  Khan  or  Shah  Nawaz  II. 

islamze moqceuli qarTlis mefe 1676­1709 ww., vaxtang V­is vaJi. is 

yvelazed kargad cnobilia iranSi, rogorc sefevidi mebrZoli sardali 

ajanyebuli avRani tomebis winaaRmdeg. is mfarvelobda kaTolike 

misionerebs da mimowera hqonda romis papTan inokent XI­Tan. venis 

gaTavisuflebam osmalebis alyisgan giorgi XI­s imedi misca osmalebis 

Sesustebaze. inokent XI­sadmi miweril werilSi, 1687 wlis 29 aprils, 

fici dado, rom iqneboda kaTolike mefe da gamoacxada mzadyofna 



593

papis nebismieri brZanebis Sesasruleblad. kaTolike misionerebis 

mixedviT, giorgi farulad inarCunebda kaTolikobas sikvdilamde. man 

scada, Tumca amaod, moepovebina evropelebis mxardaWera sparseTis 

sefevidebis winaaRmdeg, magram evropas sWirdeboda Zlieri irani 

TurqeTis zurgs ukan da yvelanairad exmarebodnen iaraRiT Tu jaris 

wvrTniT. Sah suleimanamde xmebi mivida da man giorgi Tanamdebobidan 

gadaayena da ispahanSi moixmo 1696 wels.

portugalieli despani gregorio pereira fidalgo Gregorio  Pereira 

Fidalgo mowme iyo, Tu rogor gamoCnda gurgin xani Sahis karze ormocdaaTi 

sparseli jariskaciT garSemortymuli 1697 wels. fidalgos savaraudo 

gaTvliT, gurgin xani unda momkvdariyo sacodavad, magram ase ar 

momxdara. gurgin xanis energiam da vaJkacobam, aseve Sahis survilma, rom 

samxedro samsaxurSi hyoloda, iTamaSa roli Sahis gadawyvetilebaze da 

is dainiSna qermanis provinciis mmarTvelad (beglerbegad) im mizaniT, 

rom aRekveTa avRani beluCis Afghan  Beluchi tomebis Tavdasxmebi, ramac 

aaoxra iranis aRmosavleTi. giorgim warmatebiT ganaxorciela misia 

1700 wels ramdenime Sejaxebis Semdeg (brose Brosset, 1854­57 ww.). jildod, 

giorgi aRadgines qarTlis taxtze 1703 wels. radgan gurgin xans ar 

hyavda sakuTari memkvidre, man diswuli qaixosro xani Kaikhosrow  Khan 

daasaxela qarTlis Semdeg mmarTvelad.

avRanTa tomebi, mirvais xan hotakis Mirwais  Khan  Hotak meTaurobT, 

mainc ar isvenebdnen da gurgin xani kidev erTxel gagzavnes kandaharSi 

1704 wels, raTa daemyarebina wesrigi. es ajanyeba gurgin xanma CaaxSo 

da mirvaisi gagzavna ispahanSi, rogorc Zalzed saSiSi patimari. 

warmoidgineT misi gaoceba, rodesac murvaisi maleve dabrunda 

kandaharSi gamowyobili brwyinvale sapatio mantiaSi pativisa da ndobis 

niSnad. sparseTis Sahi SeSinebuli iyo SesaZlo koaliciiT ruseTsa da 

saqarTvelos Soris (krusinski, 179­81 gv; tardi, 323­33 gv., lokarti 86­

87 gv.) da amiT gamoxata mirvais, da ara gurginis, mxardaWera sparseTis 

samefo karze. 

1709 wlis 21 aprils, rodesac qarTvelebis umravlesoba kandaharidan 

wasuli iyo ajanyebulebze Tavdasasxmelad, mirvaisma dapatiJa gurgini 

nadimze qalaqgareT. aq stumrebi mdidruli TefSebidan Wamdnen da 

Zlieri RviniT umaspinZldebodnen. im dros mirvaisma gangmira gurgini 

da misma mxleblebma ki daxoca qarTuli eskorti. man ispahanSi gagzavna 

jvari da fsalmunebi, romlebic ipoves mokluli qarTveli mmarTvelis 

baliSis qveS, rogorc damamtkicebeli sabuTi mis gandgomilebaze. 

miuxedavad amisa, avRaneTis miwebze sadamsjelo eqspedicia 

gaigzavna, romelTac uZRvoda giorgis diswuli, qaixosro, magram es 

katastrofulad dasrulda 1711 wels.



Yüklə 4,48 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   202   203   204   205   206   207   208   209   ...   218




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə