MTargmneli ivane maWavariani



Yüklə 1,67 Mb.
səhifə1/38
tarix01.08.2018
ölçüsü1,67 Mb.
#59945
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38

mTargmneli ivane maWavariani

aleqsandre diuma
sami muSketeri

avtoris winasityvaoba
saidanac irkveva, rom ambis gmirebi, rom­lebzedac pativi gveqneba mkiTxvelT movuT­xroT, ar arian miTologiurni, Tumca maTi saxelebi `os~-ze da `is~-ze bolovdeba.

daaxloebiT erTi wlis winaT, roca mefis biblioTekaSi ludoviko meToTxmetis istoriisaTvis masalebs veZebdi, SemTxveviT wavawydi `baton d'artanianis mogonebebs~, romelic, _ iseve, rogorc umravlesoba im drois nawarmoebebisa, roca avtorebi, Tumca simarTlis Tqma ki ewadaT, cdi­lobdnen, Tavidan aecilebinaT amis Sedegad cotaTi Tu didi xniT bastiliaSi jdoma, _ dabeWdili iyo amsterdamSi, pier ruJTan. saTaurma mimizida; es memuarebi biblioTekis mcvelis TanxmobiT Sin waviRe da gatacebiT davewafe.

me ar Sevecdebi, dawvrilebiT gavarCio aq es saintereso nawarmoebi, mxolod im mkiTxvelT, romelTac ician warsulis fasi, vurCev, gaecnon maT.

isini am memuarebSi ipovian xelovanis erTi xelis mosmiT Seqmnil portretebs, da, Tumca es naucbaTevi Canaxatebi umetes SemTxvevaSi gakeTebulia yazarmis karebze da samikitnos kedlebze, mkiTxvelni mainc gamoicnoben maTSi ludoviko XIII, ana avstriels, riSelies, mazarinis da im drois sxva didebulT; suraTebi iseve namdvilia, rogorc b-n anketilis istoriebSi.

magram, rogorc cnobilia, mwerlis axirebul gonebas xandaxan is aaRelvebs, rac mkiTxvelTa farTo wrisaTvis SeumCnevelia. memuarebis aq ukve aRniSnuli RirsebebiT iseve aRfrTovanebulni, rogorc ueWvelad aRfrTovandebian sxvebic, Cven mainc yvelaze metad gagvaoca erTma garemoebam, rom­lisTvisac, albaT, Cvenamde aravis araviTari yuradReba ar miuqcevia.

d'artaniani hyveba, rom, roca pirvelad gamocxadda mefis muSke­terebis kapitanTan, baton de trevilTan, mis misaReb oTaxSi Sexvda sam axalgazrdas, romelnic msaxurobdnen im saxelovan polkSi, sadac TviTon mas surda, hqonoda pativi, CaericxaT, da rom maT erqvaT aTosi, porTosi da aramisi.

unda gamovtydeT, CvenTvis ucnobma saxelebma gagvaoces da maSinve azrad dagvebada, rom es mxolod fsevdonimebia, romliTac d'artanianma dafara namdvili saxelebi, SeiZleba cnobilebic, Tuki am metsaxelTa matarebelT es saxelebi TviTonve ar airCies im dRes, roca TavianTi Tavgunebobisa Tu ganawyenebisa an kidev siRaribis gamo muSketeris ubralo mosasxami moisxes.

mas Semdeg mosveneba aRar gvqonda, vcdilobdiT, imdroindel TxzulebebSi wavwydomodiT Tundac kvals am araCveulebrivi saxelebisas, romelTac aseTi cxoveli interesi aRgviZres.

marto im wignebis sia, romelic am mizniT wavikiTxeT, albaT mTel Tavs Seadgenda, rac Zalze sasargeblo, magram arcTu saintereso iqneboda Cveni mkiTxvelisaTvis. amitom mxolod vetyviT maT, rom im wuTs, roca aseTi xangrZlivi da unayofo ZiebiT suldacemulebma ukve gadavwyviteT, Tavi gagvenebebina mokvlevisaTvis, Cveni cnobili da swavluli megobris, polen parisis rCeviT moviZieT xelnaweri in_folio, romelic miniSnuli iyo #4772 Tu #4773-iT, zustad ar gvaxsovs da dasaTaurebulia Semdegnairad: `graf de la feris mogonebani zogierT ambebze, romelnic saf­rangeTSi moxda ludoviko XIII mefobis bolos da ludoviko XIV mefobis dasawyisSi~.

SegiZliaT warmoidginoT, rogor gagvixarda, roca am xelnaweris, am Cveni ukanaskneli imedis, furcvlis dros meoce gverdze aRmovaCineT aTosis saxeli, ocdameSvide gverdze _ porTosis, xolo ocdameTerTmete gverdze _ aramisisa.

savsebiT ucnobi xelnaweris povna im epoqaSi, roca istoriulma mecnierebam ganviTarebis aseT maRal safexurs miaRwia, saswaulad gveCvena. viCqareT mogveTxova misi dabeWdvis nebarTva, rom rodisme sxvisi tvirTiT gamovcxadebuliyaviT warweraTa da kazmuli sityvierebis akademiaSi, Tu ver movaxerxebdiT _ rac advili SesaZlebelia, _ frangul aka­demiaSi Cveni sakuTariT vyofiliyaviT miRebuli.

aseTi nebarTva, Cvens movaleobad migvaCnia. es vTqvaT, siamovnebiT mogvces, rasac aRvniSnavT aq, raTa sajarod vamxiloT arakeTilmosurneTa sicrue, romelnic amtkiceben, TiTqos xelisufleba, romlis drosac vcxovrobT, maincdamainc keTilganwyobili veraa literatorebisadmi.

axla Cveni mkiTxvelis yuradRebas mivapyrobT am Zvirfasi xelnaweris pirvel nawilze, aRvudgenT Sesafer saTaurs da pirobas viZleviT, Tu am pirvel nawils xvda is warmateba, romelsac igi imsaxurebs, da raSic eWvi ar gvepareba, maSinve gamovaqveynebT meore nawilsac.

jerjerobiT ki, raki mamobili meore mamad iTvleba, mkiT­xvelT nebas vaZlevT, CvenSi, da ara graf de la ferSi, eZebos sakuTari kmayofilebisa Tu mowyenis saTave.

raki yvelaferi davadgineT, SevudgeT Cvens Txrobas.

úƲÔÆ ÖÆܸ·ÒÆ


I

baton d'artanian-mamis

sami saCuqari
1625 wlis aprilis pirvel orSabaTs daba mengSi, sadac daibada `vardis romanis~1 avtori, iseTi mRelvareba iyo, TiTqos mas hugenotebi2 Seseodnen, axla iq apirebdnen gamagrebas da mis meore laroSelad3 gadaqcevas. mravalma moqalaqem, didi quCis mxridan gamoqceuli qalebi rom dainaxa da karapanebTan bavSvebis Rriali gaigona, saCqarod Caicva javSani. vin muSketiT, vin basri maxviliT SeiaraRda, rom amiT mainc gaemagrebinaT guli. yvela miiswrafoda `Tavisufali me­wisqviles~ sastumrosaken, romlis win uamravi xalxi mog­roviliyo da, cnobismoyvareobiT aRsavse, saSinlad xmaurobda.

imxanad aseTi aurzauri Cveulebrivi movlena iyo. calkeul qalaqTa mematianeni TiTqmis yoveldRiurad aRniSnavdnen msgavs SemTxvevebs. warCinebuli seniorebi erTmaneTs emterebodnen, mefe kardinals ebrZoda, espanelebi _ mefes. am faruli da aSkara brZolebis garda qveyana savse iyo qurdebiT, maT­xovrebiT, hugenotebiT, mglebiTa da msaxurebiT, romlebic eomebodnen yvelas _ didsa da pataras. moqalaqe iaraRs ar iSorebda, raTa moegeriebina qurdebi, mglebi da msaxurebi, xSirad _ mebatoneebi da hugenotebic, xandaxan TviT mefec, xolo kardinalisa da espaneTis winaaRmdeg igi arasdros gamovidoda. am odiTganve momdinare Cveulebis mizeziT iyo, rom zemoxse­nebul 1625 wlis aprilis pirvel orSabaTs atexili aurzauris dros, Tumca arsad Canda arc wiTel-yviTeli almebi, arc hercog riSelies msaxurebi, mainc yvela `Tavisufali mewis­qviles~ sastumrosaken garboda.

iq misulebma maSinve dainaxes am aliaqoTis mizezi.

ymawvili kaci... aRvweroT misi portreti erTi kalmis mosmiT. warmoidgineT don kixoti, oRond 18 wlisa; don kixoti msubuqad Cacmuli, ujavSnod da umuzaradod, don kixoti lurji Salis qurTukiT, romelic ise gaxunebuliyo, rom raRac ucnauri, momwvano cisferi mieRo, warmoidgineT grZeli da Savgvremani pirisaxe; amoweuli yvrimali _ cxadi niSani cbierebisa; ybebi metismetad ganviTarebuli _ am niSniT gamoirCeva gaskoneli, Tund beretic ar exuros, Cvens gmirs ki exura swored aseTi bereti, romelic raRac frTiT daemSvenebina. hqonda farTo da gonieri Tvalebi, kexiani, magram koxta da lamazi cxviri; Tavisi asakis pirobaze metad maRali iyo, xolo vaJkacTan Cia gamoCn­deboda; gamoucdeli kaci Cvens gmirs samogzaurod wamosul fermeris Svilad CaTvlida, TasmiT Camokidebuli grZeli xmali rom ar hqonoda, romelic siarulis dros fexebSi exlarTeboda, xolo cxenze jdomisas _ cxenis aburZgnil balans edeboda.

diax, Cvens ymawvil kacs hyavda cxeni da imdenad SesaniSnavi, rom mTeli qveyana mas Sescqeroda. warmoidgineT bearnuli cxeni, Tormeti an TxuTmeti wlisa, Zuagaclili, Turquliani fexebiT; siarulis dros Tavi muxlebamde hqonda Caqindruli, rac zedmets xdida sadavis xmarebas, Tumca dReSi rva lies1 gavlas mainc axerxebda. saubedurod, am bedauris Rirsebani imdenad iyo miCqmaluli misi feriT da uxeiro siaruliT, rom im droSic ki, rodesac yvela cxenis mcodned iTvleboda, boJansis karibWiT mengSi Semosuli aseTi cxenis gamoCenam savalalo STabeWdileba moaxdina xalxze da amis gamo yvelani aTvalwunebiT uyurebdnen mxedarsac.

Wabuki d'artaniani (es gaxldaT gvari am meore rosinantis mxedar don kixotisa) TviTonve grZnobda, ra sasacilos xdida es jaglagi, Tumca Tavs karg mxedrad Tvlida. amaod rodi oxravda, rodesac es cxeni aCuqa mamam; man kargad icoda, rom es `raSi~, sul didi, oci livri Tu eRireboda, magram mamis is sityvebi, am saCuqars rom dahyvnen Tan, daufasebelni iyvnen.

_ Svilo Cemo, _ uTxra gaskonelma aznaurma im wminda bearnuli kiloTi, romelic mTel sicocxleSi ver moiSora henrix meoTxem,3 _ Svilo Cemo, es cxeni mamaTqvenis TavlaSi iSva am cametiode wlis winaT; mas aqeT is Cven saxlSia da amitom unda giyvardeT da afasebdeT. aramc da aramc ar gayidoT: dae, mSvidad, patiosnad mokvdes Tavisi siberiT. Tu am cxeniT mogixdaT salaSqrod wasvla, ise mouareT da gaufrTxildiT, rogorc erTgul moxucebul msaxurs. vini­cobaa bedma gagiRimaT da didebulebTan erTad sasaxleSi moxvdiT, _ ganagrZo mamam, _ ris srul uflebasac gaZlevT Tqveni Zveli didebuli gvariSviloba, Rirseulad asaxeleT gvari aznaurisa, romelsac mTeli xuTasi wlis ganmavlobaSi saxelovnad atarebdnen Tqveni winaprebi. mudam umwikvlo, patiosnebiT aRsavse iyaviT. kardinalisa da mefis garda aravis araferi dauTmoT. kargad daixsomeT, rom vaJkacobiT, mxolod vaJkacobiT ikafavs gzas dRes aznauri, da Tu vinme erTi wuTiT mainc Sedrkeba, SeiZleba swored im wuTs dakargos man bednieri SemTxveva, romelsac keTili bedi aniWebda. Tqven axalgazrda xarT da mamaci unda iyoT, amas gavalebT ori garemoeba: jer erTi _ rom gaskoneli xarT, da meorec is, rom Svili xarT Cemi. ar SeuSindeT aranair SemTxveviTobas. da eZieT faTerakebi. xmlis xmareba kargad gaswavleT; muxli rkinisa gaqvT da muSti foladisa. unda ibrZoloT, sadac ki mogixdebaT; unda ibrZoloT miT ufro, rom dueli akrZalulia da, maSasadame, erTiorad mamaci isaa, vinc amas ar SeuSindeba.

_ Svilo Cemo, me SemiZlia gagatanoT mxolod TxuTmeti ekiu, Cemi cxeni da is darigeba, romelic axla moismineT. dedaTqveni Cems saCuqars daumatebs raRac malamos recepts, romelic mas erTma boSa dedakacma misca. es malamo sas­waulmoqmedia da hkurnavs yovelgvar Wrilobas, garda gulisa. gamoiyeneT yvelaferi es, icxovreT bednierad da xangrZlivad... ai kidev ra unda giTxraT: rodi minda Cemgan aiRoT magaliTi, vinaidan me Cems dReSi ar vyofilvar sasaxleSi da mxolod sarwmunoebisaTvis omebis dros moxalised momixda yofna. me minda giTxraT baton de trevilze, romelic odesRac Cemi mezobeli iyo da bavSvobisas hqonda bedniereba eTamaSa Cvens mefe ludoviko mecametesTan, _ RmerTma adRegrZelos igi! xandaxan TamaSi Cxubad gadaiqceoda xolme da am Cxubidan yovelTvis mefe rodi gamodioda gamarjvebuli. baton de trevilisagan miRebulma muStebma mefes didi pativiscema da megobruli grZnobebi aRuZra am aznaurisadmi. Semdeg baton de trevils parizSi pirveli mogzaurobisas xuTjer mouxda duelSi brZola; gansvenebuli mefis gardacvalebis dRidan axalgazrda mefis srulwlovanebamde _ kidev Svidjer, Tu ar CavTvliT omebsa da garemoebebs; srulwlovanebidan dRemde ki _ asjer! ai, amitom duelis asakrZalavad gamosuli mravali brZanebis da dadgenilebis miuxedavad, de trevili muS­kete­rebis kapitania, ese igi, ufrosia gmirTa legionisa, romelsac didad afasebs mefe-batoni da TviT kardinalsac eSinia misi. riSelies ki, rogorc yvelasTvis cnobilia, bevris SiSi rodi aqvs. amas garda, batoni de trevili aTi aTas ekius iRebs weliwadSi da, maSasadame, didi da Zlieri mebatonea. manac TqvensaviT daiwyo. midiT masTan am weriliT, aiReT misgan magaliTi, raTa Tqvenc iseTive didebuli gaxdeT.

am sityvebis Semdeg mamam Tavisi sakuTari xmali Semoartya Svils, siyvaruliT daukocna orive loya da gza dauloca.

mamis oTaxidan gamosul d'artanians deda Sexvda boSa dedakacis ganTqmuli receptiT, romlis xmarebac, mosmenili darigebebis Semdeg, cxadia, xSirad dasWirdeboda ymawvilkacs. dedasTan gamoTxoveba ufro xangrZlivi, nazi da alersiani iyo, vidre mamasTan; imitom ki ara, TiTqos baton d'artanians ar hyvarebodes Tavisi erTaderTi vaJi, ara, batoni d'artaniani mamakaci iyo da vaJkacisaTvis uRirsad miaCnda grZnobebis ayola, qalbatoni d'artaniani ki qali gaxldaT da, amasTanave, mSobeli deda. man didxans itira. Svilis sasaxelod unda aRvniSnoT, rom miuxedavad misi didi mcdelobisa _ ar damorCileboda grZnobebs, rogorc es momaval muSketers Sehferoda, d'ar­tanianma Tavi ver Seikava, mravali cremli daRvara da mozRvavebuli grZnobebis naxevari didi gaWirvebiT SeZlo daemala.

mamis sami saCuqriT aRWurvili ymawvili kaci im dResve gaudga gzas. rogorc ukve mogaxseneT, es saCuqrebi iyo: TxuTmeti ekiu, cxeni da baton de trevilisadmi miwerili werili. darigebebi, cxadia, saTvalavSi Casagdebi ar iyo.

amgvarad, d'artaniani, rogorc moralurad, ise fizikurad Zlier hgavda servantesis gmirs, romelsac ase moxdenilad SevadareT, rodesac istorikosis movaleobam gvaiZula dagve­xata misi portreti. don kixots qaris wisqvilebi devgmirad eCveneboda, cxvris fara ki laSqrad. d'artanians yoveli Rimili Seuracxyofad miaCnda da yoveli gamoxedva _ xmalSi gamowvevad. amitom tarbidan mokidebuli mengamde sul muStmoRerebuli miemgzavreboda da dReSi aTjer mainc stacebda xmlis vadas xels. kidev kargi, rom mis muSts aravisTvis moumtvrevia yba da xmalic arc erTxel ar amouRia qarqaSidan. marTalia, sacodavi zerdagis danaxvaze gamvlelebi Rimils ver ikavebdnen, magram cxenTan erTad iseT mozrdil xmals xedavdnen, xolo am xmlis zemodan iseTi amayi da mkacri Tvalebi brialebdnen, rom myisve faravdnen sicils da Tu mainc mxiaruleba sZlevdaT, sifr­Txiles iCendnen da antikuri niRbebiviT calybad iRi­mebodnen. ase xel­Seuxeblad imgzavra axalgazrda gaskonelma im bedukuRmarT mengSi Casvlamde.

magram iq ki, `Tavisufali mewisqviles~ sastumros WiSkarTan cxenidan Camoxtomisas, aravin gamoegeba, _ arc sastumros patroni, arc msaxuri, arc mejinibe, rom uzangi daeWiraT. mxolod qvemo sarTulSi, Ria fanjarasTan, man maRali da warmosadegi garegnobis aznauri SeamCnia. igi esaubreboda or kacs, romlebic, etyobodaT, didi pativiscemiT usmendnen. d'artanianma Cveulebisamebr ifiqra, Cemze laparakobeno, da yuri miugdo. amjerad arc Zalian Semcdara. maTi saubris sagani misi cxeni iyo. aznauri, etyoboda, dawvrilebiT usaxelebda msmenelebs am cxenis yovel Rirsebas. rogorc ukve vTqviT, msmenelebs oratoris didi pativiscema hqondaT da amitom yovel mis xumrobaze gulianad xarxarebdnen. Cven ukve viciT, rom araTu sicili, odnavi Rimilic kmaroda axalgazrda gaskonelis gasab­razeblad. advili warmosadgenia, ra STabeW­dilebas moaxdenda masze es daucxromeli simxiarule da rogor gaaSmagebda aseTi dauridebeli xarxari.

d'artanianma, upirveles yovlisa, gadawyvita pirdapir saxeSi Seexeda im ukmexi vaJbatonisaTvis, romelic mas dascinoda; is zviadad miacqerda ucnobs, Tavisi amayi Tvali TvalSi gauyara da dainaxa ormoci-ormocdaxuTi wlis kaci, Savi, gamWriaxi TvalebiT, fermkrTali, sakmaod didcxvira, koxtad SekreWili Savi ulvaSiT. tanT ecva qurTuki da waRebSi Catanebuli mokle iisferi Sarvali imave feris TasmebiT. qurTuki da Sarvali axali iyo, magram samgzavro tomaraSi nadebs, daWmuWnils hgavda. d'artanianma gamocdili mkvlevaris uaRresad maxvili mzeriT mswrafl SeamCnia yvela es wvrilmani, ufro metic, SeiZleba igrZno kidec, rom im ucnobs didi gavlena eqneboda mis momaval cxovrebaze.

magram swored im wuTs, rodesac d'artaniani ase akvirdeboda iisfer qurTukSi gamowyobil aznaurs, am aznaurma bearnul cxenze iseTi friad Rrmaazrovani da metad brZnuli Sexe­duleba gamoTqva, rom msmenelebi kvlav gulianad axarxardnen. miuxedavad aznaurisaTvis Cveuli TavdaWerilobisa, mis saxe­zedac gairbina mkrTalma Rimilma. axla eWvi aRar iyo, marTlac Seuracxyves d'artaniani. amiT gacofebulma bereti Tvalebze Camoifxata, Tan cdilobda, gaskoniaSi nanaxi mogzauri seni­orebis darbaisluri manerebisaTvis miebaZa. erTi xeli xmlis vadaze daido, meoriT doinji Semoiyara da ucnobisaken gaemarTa. saubedurod, yoveli nabijis gadadgmaze ufro da ufro abrmavebda brazi. Rirseuli da qedmaRluri sityvebis nacvlad uxeSad wamoiyvira, rasac xelis aseTive uxeSi moZraoba mohyva.

_ ei, Tqven! _ SesZaxa d'artanianma. _ diax, Tqven, batono, mag fardis ukan rom imalebiT, erTi mibrZaneT, ra gacinebT ase, da mere erTad vicinoT.

aznaurma Tvali cxenidan nel-nela mxedarze gadaitana, etyoba, uceb ver mixvda, rom es ucnauri sityvebi mas exeboda, mere, rodesac aRaraviTari eWvi aRar darCa, rom es misi misamarTiT iyo naTqvami, warbebi odnav moRuSa da xangrZlivi dumilis Semdeg eniT gamouTqmeli TavxedobiTa da dacinviT upasuxa d'artanians:

_ me TqvenTvis araferi miTqvams, batono Cemo!

_ samagierod, me geubnebiT, me! _ Sehyvira gaSmagebulma ymawvilma kacma. mis sityvebSi igrZnoboda Tavxedoba da kargi manerebic, Tavazianoba da siZulvilic.

ucnobi cota xans kvlav winandeburi RimiliT miaCerda d'artanians, Semdeg fanjaras CamoSorda da neli nabijiT sastumrodan gamovida. or nabijze miuaxlovda da misi cxenis win gaCerda. ucnobis mSvidma da damcinavma ierma gaaorkeca fanjarasTan darCenil TanamosaubreTa mxiaruloba. gaSma­gebulma d'artanianma miaxloebuli ucnobis danaxvaze xmali qarqaSidan mTeli ZaliT amoswia.

_ marTlac rom SesaniSnavi baiisferi cxenia, ukeT rom vTqvaT, SesaniSnavi iqneboda axalgazrdobaSi, _ warmoTqva ucnobma, romelic kvlav ganagrZobda cxenis daTvalierebas da ise esaubreboda Tavis msmenelebs, TiTqos verc ki amCnevda maT Sua mdgom gaSmagebul gaskonels. _ es feri sakmaod cnobilia mcenareTa samyaroSi, magram dRe­vandlamde iSviaTad gvxvdeba cxenebSi.

_ cxens is dascinis, vinc ver gabedavs dascinos mis patrons! _ Sehyvira trevilis Smagma mimbaZvelma.

_ me, batono, xSirad ar vicini, _ miugo ucnobma, _ rasac TviTonac SemamCnevdiT saxeze, magram mainc mnebavs SevinarCuno ufleba, vicino maSin, roca movisurveb.

_ me ki, _ SesZaxa d'artanianma, _ ar msurs icinodes vinme maSin, rodesac me es ar msiamovnebs.

_ marTla, batono?! _ ganagrZo ucnobma winandelze ufro mSvidad, _ mereda ra vuyoT! es sruliad samar­Tlianicaa. _ Semdeg quslebze Setrialda da gaemarTa sastumrosaken, romlis WiSkarTan d'artanianma Semos­vlisas Sekazmuli cxeni SeamCnia.

magram Cvens gaskonels rodi hqonda Cveuleba, dausjelad gaeSva adamiani, romelic abuCad agdebas gaubedavda. swrafad amoaZro qarqaSidan xmali da Seuracxmyofels ukan daedevna yviriliT:

_ mobrundiT! mobrundiT, batono lazRandarav, ar minda zurgSi CagcxoT!

_ me CamcxebT? me? _ SesZaxa ucnobma, Semotrialda da didi gancvifrebiTa da zizRiT daacqerda d'artanians. _ gamigone, Cemo kargo, swored Wkuidan SeSlilxarT! _ mere Cumad, TiTqos Tavis Tavs elaparakebao, daumata: _ samwuxaroa, RmerTmani! ra aRmoCena iqneboda es biWi misi udide­buleso­bisaTvis, romelic yvelgan daeZebs aseT mamacebs Tavis muSketerTa aseulisaTvis.

man verc ki moaswro amis Tqma, d'artanianma iseTi ZaliT mouqnia xmali, rom albaT es ukanaskneli xumroba iqneboda ucnobisaTvis, ganze rom ar gamxtariyo. ucnobma aznaurma axla ukve dainaxa, saqmem seriozuli xasiaTi miiRo da manac iSiSvla xmali, Tavi daukra mowinaaRmdeges da TavdacvisTvis moemzada. magram imave wuTs ucnobis ori Tanamosaubre da sastumros patroni, SeiaraRebulni joxebiT, niCbebiTa da sakecebiT, miscvivdnen d'artanians. erT wuTSi mdgo­mareoba Zirfesvianad Seicvala. d'artaniani iZulebuli gaxda mobrunebuliyo da pirispir Sexvedroda mozRvavebul dartymebs. misma mowina­aRmdegem xmali qarqaSSi Caago da mSvidad adevnebda Tvalyurs brZolas. aqamde brZolis aqtiorma, axla mayureblis rolic iseTive ugrZnoblobiT Seasrula. Tumca mainc burtyunebda:

_ eSmakma dalaxvros es gaskonelebi! Sesvi Tavis narinjisfer cxenze eg CxubisTavi da gauSvi, wavides.

_ manam ar waval, sanam anderZs ar agigeb, Se laCaro, Sen! _ uyviroda d'artaniani, arc erTi nabijiT ar ixevda ukan da mardad, rac Zali da Rone hqonda, igeriebda sam mowinaaRmdeges, romlebic daundoblad scemdnen joxebiTa da sakecebiT.

_ isev es gaskonuri baqibuqi! _ waiburtyuna aznaurma. _ patiosnebas vficav, es gaskonelebi gamousworebeli xalxia. maS, ganagrZeT eg TamaSi, raki ase Zalian surs, daiRleba da TviTonve getyviT _ kmarao.

magram ucnobma jer kidev ar icoda, ra jiutTan hqonda saqme. d'artaniani ar ekuTvnoda maT ricxvs, vinc odesme patiebas Txoulobs. mokvdeboda da Tavs ar Seircxvenda, amitom brZola ramdenime wams kidev gagrZelda. bolos d'artaniani daiqanca, joxiT Suaze gadamtvreuli xmali xelidan gauvarda, meored moqneuli joxi Sig SublSi moxvda, sisxli waskda da TiTqmis gulwasuli miwaze gaiSxlarTa. am suraTis sanaxavad yoveli mxridan gamorboda xalxi. sastumros patrons uaresi davi­darabisa SeeSinda, msaxurTa daxmarebiT daWrili saCqarod samzareuloSi Seiyvana da cotaodeni daxmareba aRmouCina.

aznauri kvlav Tavis Zvel adgils daubrunda da fanjridan raRac mouTmenlobiT gadascqeroda mogrovil xalxs, romelic, etyoboda, Zalian awuxebda.

_ rogor aris is cofiani? _ hkiTxa sastumros patrons, romelic is iyo Semovida misi mdgmuris janmrTelobis gasagebad.

_ xom uvnebeli da janmrTeli brZandeba Tqveni aRma­tebuleba? _ hkiTxa sastumros patronma.

_ diax, sruliad uvnebeli var, Cemo keTilo maspinZelo. axla me minda gkiTxoT, rogor grZnobs Tavs is ymawvili kaci!

_ ukeT gaxlavT, batono, Tumca axlac gulwasulia.

_ marTla? _ hkiTxa aznaurma.

_ magram, sanam guli wauvidoda, mTeli Zal-Rone moikriba da duelSi gamogiwviaT.

_ maS, namdvili qaji yofila is mamacxonebuli! _ wamoiZaxa ucnobma.

_ oh, ara, qaji rodi gaxlavT, Tqveno aRmatebulebav, _ zizRiT miugo maspinZelma, _ sanam ugonod egdo, gavCxrikeT, boxCaSi erTi perangis meti araferi aRmoaCnda, xolo qisaSi 12 ekiu udevs. es gaxlavT mTeli misi avladideba. miuxedavad amisa, sanam guli wauvidoda, amayad wamoiZaxa: parizSi rom momxdariyo es ambavi, me vici, rogorc vananebdio, aq ki... dRes, dae, ase iyos, Semdeg mainc ar SevarCeno!

_ maS, etyoba, romelime ufliswuli unda iyos saidumlod gadacmuli, _ warmoTqva civad ucnobma.

_ es imitom mogaxseneT, batono, rom frTxilad brZan­debodeT.

_ gajavrebul gulze xom aravin dausaxelebia?

_ rogor ara, jibeze xels irtyamda da gaiZaxoda: vnaxoT, ras brZanebs batoni de trevili, rodesac gaigebs, ra Seurac­xyofa miayenes adamians, romelsac is mfarvelobso.

_ batoni de trevili? _ Tqva ucnobma da Cafiqrda. _ jibeze xels icemda da baton de trevilis gvars axsenebda?.. erTi miTxari, Zvirfaso maspinZelo, roca is axalgazrda ugrZnoblad iwva, darwmunebuli var, arc im jibes dautovebdiT gauCxrekavad, iq raRa aRmoaCineT?

_ erTi baraTi gaxldaT, muSketerTa kapitnis baton de trevilis saxelze.

_ nuTu marTla?

_ diax, batono, rogorc movaxsene Tqvens aRmatebulebas.

didi mosazrebis kaci ar iyo sastumros patroni da ver SeamCnia, rogor Seucvala misma naTqvamma ucnobs saxis gamometyveleba. aznauri CamoSorda fanjaras, romlis rafaze orive idayviT dayrdnobiliyo da warbebi SeeWmuxna. etyoboda, raRac awuxebda.

_ dalaxvros eSmakma! _ gascra kbilebSi, _ nuTu trevilma momigzavna es gaskoneli? metad axalgazrda ki Cans! magram xmlis dakvra mainc xmlis dakvradve rCeba, vinc unda iyos misi damkvreli, bavSvi Tu moxuci. amasTan, bavSvze ufro naklebad miitanen eWvs, didi ganzraxvis CasaSlelad zogjer sakmarisia umniSvnelo dabrkoleba. _ da ucnobma fiqrebs misca Tavi.

_ erTi miTxariaT, maspinZelo, nuTu ver moaxerxebT, Tavidan momaSoroT eg cofiani? marTali giTxraT, magis mokvla ar SemiZlia, sindisi nebas ar maZlevs, magram xels ki miSlis es gaskoneli, _ daumata muqariT savse kiloTi, _ sad aris axla?

_ Cemi meuRlis oTaxSi gaxlavT, pirvel sarTulze, Wrilobas uxveven.

_ bargi Tana aqvs? qurTuki ar gauxdia?

_ ara, yvelaferi qvemoT, samzareuloSi gaxlavT, boxCac da qurTukic, magram nuTu ase gawuxebT is damTxveuli?..

_ cxadia. iseTi ayalmayali atexa Tqvens sastumroSi, rom patiosani xalxi amas ar moiTmens. adiT Tqvens oTaxSi, angariSi SeadgineT da Cemi msaxuric gaafrTxileT, moemzados.

_ rogor, Tqveni aRmatebuleba ukve gvtovebs?

_ Zalian kargad iciT, rom mivdivar, weRan ar gibrZaneT, cxeni SegekazmaT? nuTu ar aasruleT Cemi brZaneba?

_ rogor ara, batono, gana ver naxeT wasasvlelad gam­zadebuli Tqveni cxeni? Sekazmuli dgas alayafis karebTan!

_ Zalian kargi, aba, Cqara gaakeTeT is, rac dagavaleT.

`oho, _ gaifiqra sastumros patronma, _ nuTu am biWisa SeeSinda da gaurbis?~ _ magram ucnobis mrisxane gamoxedvam myisve Seawyvetina fiqri, morCilad daukra Tavi da gavida.

_ ar minda, miledim dainaxos is saZageli, _ waibutbuta ucnobma. _ igi sacaa gamoivlis, Tumca ukve ratomRac igvianebs. yvelafers emjobineba, cxenze Sevjde da gzaSi Sevegebo. netavi ki vicode, ra weria trevilisadmi miweril baraTSi?! _ ucnobi wamodga da butbutiT samzareulosaken wavida.

sastumros patroni, darwmunebuli, rom ymawvili biWis iq yofna aiZulebda ucnobs daetovebina misi sastumro, angariSis Sesadgenad Tavisi meuRlis oTaxSi Sevida, sadac d'artaniani ukve mosulierebuli naxa da sityva gadaukra, policia usiamovnebas mogayenebs didebuli pirovnebis Seurac­xyo­fisaTviso. sastumros patrons metad didebul kacad miaCnda ucnobi da miuxedavad imisa, rom d'artaniani jer kidev sustad iyo, mainc daiyolia, dauyovnebliv gasdgomoda gzas. jer kidev mTlad daretianebuli, uqurTuko d'artaniani loginidan Zlivs wamodga da maspinZlis daxmarebiT Zirs Cavida, magram samzare­uloSi Sesvlis umal Tvali mohkra Tavis Seuracxmyofels. ucnobi etlis safexurTan idga, romelSic ori zorba nor­mandiuli cxeni SeebaT. igi mSvidad emusaifeboda erT banovans.

misi Tanamosaubre, romlic etlis karis CarCoSi Canda, oci an ocdaori wlisa Tu iqneboda. ukve aRvniSneT, rom d'artanianis maxvili mzera mswrafl amCnevda yovelgvar wvril­mans. erTi Sexeda da maSinve dainaxa, rom etlSi lamazi axalgazrda qali ijda. didi STabeWdileba moaxdina am qalis silamazem masze, miT ufro, rom es silamaze sruliad ucxo iyo samxreTelTaTvis, sadac aRizarda Cveni d'artaniani. es iyo fermkrTali qali, qera, didroni daxuWuWebuli dalalebi mxrebze scemda, cisferi mibnedili Tvalebi, vardisferi Rawvebi da fifqiviT TeTri xelebi hqonda. qals cxare baasi gaemarTa ucnobTan.

_ maS ase, misi yovladuwmindesoba mavalebs?.. _ Tqva qalma.

_ amwamsve dabrundeT ingliss da iqidan maSinve acnoboT mis yovladuwmindesobas, Tu hercogi datovebs londons.

_ sxvas arafers mavalebs? _ hkiTxa mSvenierma mogzaurma qalma.

_ danarCeni davalebani am kolofSia Caketili, romelsac mxolod maSin gaaRebT, rodesac lamanSs gadaxvalT.

_ Zalian kargi, Tqven raRas gaakeTebT?

_ me parizs davbrundebi.

_ im Tavxed patara biWs ki ar aswavliT Wkuas? _ hkiTxa qalma.

is iyo, pasuxi unda mieca ucnobs, magram manam is pirs gaaRebda, d'artaniani, romelmac mTlianad moismina es baasi, gareT gamovarda.

_ is patara Tavxedi biWi TviTonve aswavlis Wkuas! _ Sehyvira d'artanianma, _ imedi maqvs, vinc dasasjelia, amjerad veRar gameqceva.

_ veRar gageqcevaT? _ Tqva ucnobma warbebis SeWmuxniT.

_ veRar! nuTu ar SegrcxvebaT qalbatonisa da gaqcevas ikadrebT?

xmlis amoRebas apirebda ucnobi, rodesac qalis xma moesma:

_ ar daiviwyoT, rom sul umciresi dagvianeba saqmes daRupavs!

_ Tqven marTali xarT, _ Sehyvira ucnobma, _ Tqven Tqveni gziT wadiT, me ki Cems gzas gavudgebi.

Tavi daukra qals da cxens moaxta. amave dros meetlemac moswia cxenebs sadaveebi da orive mogzaurma Tav-Tavisi mimarTulebiT gaswia.

_ hei! danaxarjs ar gadamixdiT? _ uyviroda sastumros patroni fulis gadauxdelad gaqceul mis ucnob stumars, romlisadmi pativiscema ucbad zizRad Seecvala.

_ Sen gauswordi, yeyeCo! _ gadmosZaxa gaWenebuli cxenidan ucnobma Tavis msaxurs. msaxurma ori Tu sami vercxli gadaugdo sastumros patrons da TviTonac WenebiT gahyva Tavis batons.

_ ah, is laCari, isa! mxdali, mSiSara! cru aznauriSvili! _ Sehyvira d'artanianma da axla msaxurs daedevna.

magram daWrili jer kidev imdenad misustebuli iyo, rom ar SeeZlo aseTi mRelvarebis atana. aTi nabiji arc ki gadaedga, rom yurebma zriali dauwyo, Tavbru daexva, sisxlis Rrubelma gaurbina Tvalwin da Sua quCaSi daeca yviriliT:

_ laCari! laCari! laCari!

_ marTla rom laCaria, _ uTxra d'artanians sastumros patronma, romelic aseTi qaTinauriT cdilobda Seerigebina sawyali biWi.

_ mxdalze uaresia! _ butbutebda d'artaniani, _ magram is qali marTla rom mSveniereba iyo.

_ vin qali? _ hkiTxa sastumros patronma.

_ miledi, _ CaiCurCula d'artanianma da xelmeored wauvida guli.

_ eh, ra gaewyoba? _ iZaxda sastumros patroni, _ ori davkarge, magram es mesame xom SemrCa, darwmunebuli var, ramdenime dRe mainc darCeba CemTan da TerTmeti ekiu kargi fulia.

rogorc cnobilia, d'artanians Tavis qisaSi swored TerTmeti ekiu hqonda darCenili. maspinZeli varaudobda, rom TerTmet dRes mainc iavadmyofebda daWrili da mis daukiTxavad dReSi TiTo ekius uangariSebda. magram sastumros patroni angariSSi motyuvda. meore diliT, xuT saaTze d'artaniani wamodga, Tavisi fexiT Cavida samzareuloSi, moiTxova Rvino, zeTi, rozmarini da kidev ramdenime Tavi sxvadasxva dasaxe­lebisa, romlis siam Cvenamde ver moaRwia; gadaSala Tavisi dedis recepti da imis mixedviT Seamzada malamo, moisva Wrilobebze. TviTonve sxvis dauxmarebliv icvlida safenebs ise, rom eqimi ar Caria mkurnalobaSi. albaT marTla uebari wamali iyo im boSa dedakacis malamo, romlis wyalobiT, da SeiZleba eqimis Caurevlobis gamoc, d'artaniani im saRa­mosve kargad grZnobda Tavs, xolo meore dRes diliT sruliad gankurnebuli da janmrTeli iyo.

rodesac d'artanianma daapira Rvinis, zeTis, rozmarinisa da sxvaTa safasuris gadaxda, romelic misi erTaderTi danaxarji iyo, vinaidan igi mkacr dietas icavda, aRmoCnda, rom (Tu sastumros patronis fics davujerebT), mis cxens samjer ufro meti SeeWama, vidre es mosalodneli iyo. d'ar­tanianma xeli jibeSi Caiyo da amoiRo Tavisi gaxunebuli xaver­dis qisa, romelSic TerTmeti ekiu aRmoCnda, xolo baton de trevilisadmi miwerili werili sadRac gamqraliyo.

ymawvili kaci didi moTminebiT eZebda werils; ocjer mainc gadmoibruna jibeebi; calke boxCaSi eZeba, calke qisaSi, magram rodesac darwmunda, rom werili aRarsad moiZebneboda, erTxel kidev, es ukve mesamed, iseTi gaafTreba iwyo, rom SeiZleboda axla kvlav dasWirveboda RviniT, zeTiT, rozmariniT da kidev sxva raRac raRaceebiT Sezavebuli malamo. maspinZelma gacofebuli stumris danaxvaze, romelic imuqreboda, _ davlewav yvelafers, Tu Cems werils ar mipoviTo, maSinve xeli staca grZel maxvils, misma meuRlem ki grZeltariani cocxi aiRo, msaxurebi isev im joxebiTa da sakecebiT Sei­araRdnen, romlebic amas winaT d'artanianis winaaRmdeg emsa­xurebodnen.

_ Cemi sarekomendacio werili! _ yviroda d'artaniani, _ Cemi werili, eSmakma wagiRoT! Torem yvelas mwyrebiviT Samfurze agagebT!..

saubedurod, erTi garemoeba uSlida xels ymawvil kacs, rom es muqara aesrulebina: xmali, rogorc ukve giambeT, pirvelsave brZolaSi Suaze gadautyda. es garemoeba ki mas sruliad daviwyeboda. rodesac d'artanianma xmlis amoReba daapira, xelSi mas patara, aTi-Tormeti gojis sigrZis natexi SerCa, romelic sastumros patrons didi sifrTxiliT Caedo qarqaSSi; xmlispiri ki sadRac miemala, Samfurad gamo­sayeneblad.

iqneba am uiaraRobasac ver SeeCerebina Cveni gaSmagebuli Wabuki, magram TviTon saxlis patroni mixvda, rom d'artanianis risxva sruliad safuZvliani iyo.

_ marTlada, sad aris is werili? _ Tqva man da Subi Zirs dauSva.

_ diax, sad aris werili? _ dauyvira d'artanianma. _ gafrTxilebT, werili baton de trevils ekuTvnoda da, maSa­sadame, kidec unda ipovoT; da Tu ver ipoviT, maSin man ukeT icis, rogorc gapovninebT!

am muqaram sabolood SeaSina sastumros patroni. mefisa da kardinalis Semdeg baton de trevilis saxels yvelaze xSirad gaiZaxodnen mxedrebi da moqalaqeebi. marTalia, iyo agreTve mama iosebic, magram mis saxels Tu axsenebda vinme, yovelTvis Cumad, radgan usazRvro SiSsa hgvrida qveyanas es `nacrisferi kardinali~.

SeSinebulma sastumros patronma maxvili Sors gadaisrola, cols ubrZana cocxi daegdo, xolo msaxurebs _ joxebi, da magaliTis misacemad TviTonve Seudga dakarguli werilis Zebnas.

_ iyo rame sagulisxmo im werilSi? _ hkiTxa man unayofo Zebnis Semdeg d'artanians.

_ iyo da agre? _ Sehyvira gaskonelma, romelic im werilze amyarebda mTel Tavis momaval keTildReobas sasaxleSi. _ im werilSi iyo mTeli Cemi qoneba.

_ espaneTis bankis bileTebi? _ hkiTxa Sewuxebulma sas­tumros patronma.

_ misi udidebulesobis kerZo salaros bileTebi, _ upasuxa d'artanianma, romelic am werilis daxmarebiT apirebda mefis samsaxurSi Sesvlas, da fiqrobda, SemiZlia aseTi pasuxis gacema ise, rom tyuilSi ar CameTvlebao.

_ eSmakma waiRos! _ wamoiZaxa sasowarkveTilma mapinZelma.

_ amas ar vwuxvar, _ ganagrZo d'artanianma Tavisi gaskonuri siamayiT, _ fuli araferia, werili iyo, rac iyo, aTasi pisto­li1 rom damekarga, ise ar Sevwuxdebodi, rogorc am werilis dakargviT.

aTasis magivrad undoda oci aTasi eTqva, magram erTgvarma bavSvurma morcxvobam SeaCera.

sastumros patrons, romelic Tavbeds iwyevlida imisaTvis, rom werili ver ipova, uceb TavSi erTma azrma gaurbina:

_ is werili dakarguli ar gaxlavT! _ Sehyvira man.

_ maS? _ wamoiZaxa imedianad d'artanianma.

_ Tqveni werili moparulia.

_ moparuli? mere vin moipara?

_ guSindelma didebulma. samzareuloSi ewyo Tqveni bargi da qurTuki, rodesac is iq marto Cavida. Tund dagenaZlevebiT, rom man amogacalaT! man mogparaT!

_ Tqvena ggoniaT, rom man mompara? _ hkiTxa dartanianma, romelmac sxvebze ukeT icoda, rom am werils mxolod misTvis SeeZlo moetana sargebloba. igi werilSi iseTs verafers xedavda, rom visime interesi an Suri gamoewvia da marTalic iyo: msaxuri moparavda im werils, Tu im dros iq myofi mgzavri, Tavis sasargeblos Sig verafers ipovidnen.

_ maS Tqven, _ ganagrZo d'artanianma, _ im Tavxed mxdalze geparebaT eWvi?

_ amaSi darwmunebuli var! rodesac movaxsene, rom Tqven baton de trevilis mfarvelobis qveS brZandebiT da werilic ki gqondaT im gamoCenil adamianTan, igi Zalian Sewuxda, mkiTxa, sad inaxeboda is werili da maSinve samzareuloSi Sevida, radgan iq eguleboda Tqveni qurTuki.

_ maS is aris werilis qurdi? _ Tqva d'artanianma, _ me baton de trevilTan viCivleb, is ki mefes moaxsenebs Cems saCivars.

esa Tqva Tu ara, medidurad amoiRo jibidan ori ekiu da sastumros patrons gauwoda. qudmoxdilma maspinZelma stumari mowiwebiT miacila karebamde, d'artaniani Sejda Tavis yviTel cxenze, romelmac igi yovelgvari xifaTis gareSe parizis wminda antuanis karamde miiyvana. aq man sam ekiud gayida Tavisi `raSi~. es Zalian kargi fasi iyo, radgan daqanculi cxeni ZlivsRa iZvroda, cxenis myidvelma CarCma pirdapir uTxra ymawvilkacs: _ cxra livri metismeti momivida, magram eg cxenSi ki ara, misi ucnauri feris gamo mogarTviTo.

amgvarad, d'artaniani fexiT Sevida parizSi, xelSi patara boxCa eWira. man iqamde iara, sanam Tavisi qisis Sesaferisi oTaxi ar daiqirava. es oTaxi saxlis mansardze iyo mowyobili luqsemburgis sasaxlis axlos, mesaflaveebis quCaze.

d'artanianma oTaxis be misca da dabinavda. Cvenma gaskonelma mTeli dRe qurTukze da Sarvalze sirmebis dakerebas moandoma. es sirmebi dedam mamamisis TiTqmis axali qurTukidan aarRvia da malulad gamoatana. Semdeg d'artaniani rkineulobis rigebs Cahyva, undoda axali piri gaekeTebina Tavisi xmlisaTvis, aqedan ki luvrisken1 gaemarTa, da pirvelive Semxvedri muSketerisagan gaigo misamarTi baton de trevilis sasaxlisa; es sasaxle iqve, Zveli samtredis quCaze mdebareobda, swored im saxlis mezoblad, sadac d'artanianma oTaxi daiqirava; es garemoeba mas metad karg niSnad eCvena da imedi mieca, rom amaod ar Cauvlida es mogzauroba.

d'artanianma Tvali gadaavlo Tavis saqciels mengSi. kma­yofili darCa, radgan warsulSi avi araferi Caedina, awmyo kargad moewyo da momavlis imedebiT aRsavse dawva da raindis ZiliT daiZina.

es, jer kidev provincielis Zili meore dilis cxra saaTamde gahyva mas. cxra saaTze adga da, baton de trevilis, mamamisis sityviT rom vTqvaT, safrangeTis samefos mesame piris sanaxavad gaswia.



Yüklə 1,67 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə