137
3.2.
Xalqaro jinoyatchilikka qarshi kurashda Shanxay
hamkorlik tashkilotining o rni
Bugungi globallashuv jarayonida dunyoda yangi tahdidlarga
qarshi kurashish, ularning oldini olish va ularga barham berish
yo lida ko p tomonlama hamkorlik qilish, shuningdek, mintaqa-
dagi
iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy munosabatlarni muvofiqlash-
tirib turuvchi tashkilotning faoliyat yuritishi katta ahamiyatga
ega bo lmoqda.
Bu borada dastlab Shanxay beshligi , Shanxay forumi
doirasida mintaqa davlatlarining hamkorlikdagi faoliyati va keyin-
chalik bu tashkilot negizida Shanxay hamkorlik tashkiloti
(ShHT)ning barpo etilishi ayni muddao bo ldi
1
.
Bizga ma lumki, Shanxay beshligi tuzilmasi 1996-yil
26-aprelda Rossiya, Xitoy,
Qozog iston, Qirg iziston va Tojikis-
ton davlatlari rahbarlarining Shanxay shahrida bo lib o tgan uch-
rashuvida tuzildi va a zo davlatlar o rtasida chegaradosh hudud-
larda o zaro ishonch va suverenitetni mustahkamlash, buning
uchun harbiylar sonini kamaytirish tuzilmaning asosiy vazifasi
qilib belgilandi.
2001-yil 14 15-iyun kunlari Shanxayda oltita davlat Rossiya,
Xitoy, Qozog iston, Qirg iziston, Tojikiston va O zbekiston
rahbarlari uchrashuvida Shanxay hamkorlik tashkilotini tuzish
to risida gi Deklaratsiya imzolangan paytdan e tiboran ushbu
tashkilot rasman Shanxay hamkorlik tashkiloti
deb atala bosh-
landi va O zbekiston muassis davlatlardan biri hamda teng hu-
quqli a zo sifatida unga qo shildi.
ShHTning 2002-yil iyulda Sankt-Peterburgda bo lib o tgan
sammiti chog ida tashkilotning ta sis hujjati Xartiyasi qabul
qilindi. Shu tariqa tashkilot xalqaro huquqiy maqomga ega bo ldi.
1 Tursunov A.S. Shanxay hamkorlik tashkiloti barqarorlik va hamkorlik timsoli.
zbekiston va ShHT: mintaqada xavfsizlik va barqarorlikni mustahkamlash
yo lida. Ilmiy-amaliy anjuman materiallari to plami. 2011-yil 29-aprel. T.: TDYuI.
55-bet.
138
Ma lumki, O zbekiston Respublikasi ShHTga a zo bo lgan
vaqtdan buyon bu tashkilotni mintaqadagi xavfsizlik va barqa-
rorlikni
ta minlash, ko ptomonlama hamkorlikni amalga oshirish
mexanizmi sifatida qarab kelmoqda. Aytish joizki, Shanxay
beshligi tuzilmasi aynan O zbekiston Respublikasining unga
zo bo lib kirganidan keyingina to laqonli mintaqaviy xavfsizlik
tizimiga aylandi
1
.
Xususan, O zbekiston raisligi davrida BMT Bosh kotibi Pan
Gi Munning mamlakatimizga tashrifi chog ida 2010-yil aprel
oyida Toshkentda BMT va ShHT kotibiyatlari
o rtasida ham-
korlik to risidagi Qo shma deklaratsiya imzolanganligi muhim
voqea sifatida tarixda qoldi.
Shanxay hamkorlik tashkilotining ahamiyati va faoliyati-
ning asosiy yo nalishlari haqida O zbekiston Respublikasi Prezi-
denti Islom Karimov fikr bildira turib, shunday degan edi:
Dostları ilə paylaş: