Avrupa Konseyi hakkında
1949 yılında kurulan Avrupa Konseyi, çocuklar dâhil olmak üzere bireylerin
korunmasına ilişkin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve diğer referans
belgelerine dayanan ortak ve demokratik prensipler geliştirmeyi amaçla-
maktadır.
Çocukların insan haklarını güvence altına almak ve teşvik etmek ve çocukları
her türlü şiddetten korumak için “Çocuklar İçin ve Çocuklarla Birlikte Bir
Avrupa İnşası” programı geliştirilmiştir.
Building a Europe for and with children
Council of Europe
F-67075 Strasbourg Cedex
www.coe.int/children
children@coe.int
Çocukların Cinsel Sömürü
ve Cinsel İstismara karşı
Korunmasına İlişkin Avrupa
Konseyi Sözleşmesi
Cinsel sömürü ve cinsel istismar, çocuklara karşı uygulanan şiddetin en
kötü biçimlerindendir.
UnICef’e göre, her yıl yaklaşık 2 milyon çocuk “seks
endüstrisi”nde kullanılmaktadır. İnternette,
cinsel istismara uğramış 10-20.000
çocuğa ait 1 milyondan fazla görüntü yer almaktadır. Bu çocuklardan
çok azının kimliği tespit edilebilmiştir. Çoğu meçhul, terkedilmiş ve büyük
ihtimalle halen istismar edilmektedir.
Avrupa’da çocuk istismarının boyutlarına ilişkin istatistikler bulunmamakta,
ancak bildirilen
vakalarla gerçek
vaka sayısı
arasında büyük
farklılık
olduğu iyi bilinmektedir.
elimizdeki veriler, Avrupa’daki çocuk istismarının
çoğunlukla aile içinde, çocuğa yakın kişiler tarafından ya da çocuğun sos
yal
çevresinde gerçekleştiğini göstermektedir. Çocukları şiddete, özellikle cinsel
şiddete karşı korumak, Avrupa Konseyinin uzun zamandır öncelik verdiği
bir konu olmuştur.
TUR – PREMS 21014 – © Avrupa Konseyi – Resimler: Lotte Klaverr
ÇOCUKLAR
İÇİN
VE
ÇOCUKLARLA
BİRLİKTE
BİR
AVRUPA
İNŞASI
Bu broşür, Türkiye’de Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC) tarafından
yürütülen “Beştebir Kampanyası -Avrupa Konseyi, Çocukların Cinsel
Sömürü ve Cinsel İstismara karşı Korunması-” kapsamında Hollanda
Kraliyeti Ankara Büyükelçiliği’nin Matra Programı çerçevesinde
bastırılmıştır.
Bu sözleşmenin amacı nedir?
Çocukların Cinsel Sömürüye ve Cinsel İstismara karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi
Sözleşmesi, çocuklara karşı işlenen cinsel suçların önlenmesi, faillerinin yargılanması ve
çocuk mağdurların korunması yönünde atılan önemli bir adımdır.
Çocukların korunması amacı bu sözleşmenin merkezinde yer alır. Sözleşme her yönüyle,
çocuk haklarına saygı, çocukların esenliğinin sağlanması, görüşlerine, ihtiyaçlarına ve
endişelerine cevap verilmesi ve her zaman yüksek menfaatlerine göre hareket edilmesi
konularına odaklanmıştır.
Kim cezalandırılabilir?
Sözleşmede belirlenmiş olan suçlardan herhangi birini
işleyen herhangi bir kişi hakkında yargı süreci baş-
latılabilir. En ağır suçlar için ise, söz konusu fiilin suç
sayılmadığı yabancı bir devletin sınırları içinde bile
işlense, suç faili, vatandaşı olduğu ülkeye döndüğünde
yargılanabilir. Bunun amacı çocuk seks turizmi ile
mücadele etmektir.
Sözleşmenin kapsamında
hangi suçlar yer alır?
Sözleşme, cinsel sömürü ve cinsel istismar oluşturan davranışları Madde 18-23’te
tanımlamaktadır.
Bu sözleşme ile ilk kez bir uluslararası anlaşma, cinsel istismar suçunu tanımlamakta
ve cinsel istismarı suç saymaktadır. Araştırmaların ortaya koyduğuna göre, çocukların
tanıdığı kimseler ya da ilişkisi olan kimseler tarafından cinsel istismara uğraması,
çocuklara karşı cinsel şiddetin psikolojik açıdan en fazla hasar yaratan ve mağdur
üzerinde uzun süre kalıcı etkiler bırakan şekillerinden biridir. Sözleşme, bir yetişkinin
bir çocukla cinsel açıdan ilişki kurduğu vakaların, özellikle zor kullanma ve tehdit
unsuru varsa, suç oluşturduğunu kabul etmektedir.
Sözleşme şu davranışların da suç oluşturduğunu kabul eder:
çocuk fuhuşuyla ilgili suçlar;
Çocuk fuhşuna olan talep önemli derecede artmıştır ve çoğu kez organize suçlar
ve insan ticaretiyle bağlantılıdır. Sözleşme, fuhuş yapan çocukları hem “çalıştıranlar”
hem de “kullananlar” için cezai yaptırımlar getirerek, bu konudaki arz ile talep
arasında bağ oluşturmaktadır.
çocuk pornografisiyle ilgili suçlar;
Çocuk hakkında pornografik yayınların üretilmesi, önerilmesi, dağıtılması, bunlara
sahip olunması ve internet ortamında görüntülenmesi sözleşmede suç oluşturan
fiiller olarak kabul edilmektedir.
çocuklara cinsel amaçlı teklifler yapılması (kandırılması);
Kandırma kavramı ilk kez uluslararası anlaşmada yer almakta; bu da göstermektedir
ki, çocukların ilk kez sanal ortamda, özellikle internetteki sohbet ve oyun sitelerinde
rastladıkları yetişkin kimselerle buluştuklarında cinsel yönden zarar görüyor
olmaları giderek daha endişe verici bir durum haline gelmektedir. “Kandırma” terimi,
cinsel haz amacıyla çocuğu kullanmak için çocuğu cinsel istismara hazırlama
anlamına gelmektedir.
Sözleşmeye göre devletlerin yapması gerekenler nelerdir?
Önleyici tedbirler
çocuklarla temas halinde çalışan kimselerin incelenmesi, işe alınıp eğitilmesi;
çocukların cinsel sömürü ve cinsel istismar konusunda ve kendilerini bunlardan nasıl koruyacakları konusunda
bilinçlendirilmesi;
çocuklara karşı cinsel suçları önlemek amacıyla, hem suçlular hem de muhtemel suçlularla ilgili müdahale
tedbirlerinin alınması ve bunların düzenli aralıklarla izlenmesi.
Koruyucu tedbirler
mağdurları ve ailelerini desteklemeye yönelik programlar geliştirilmesi, iyileştirici yardım ve acil psikolojik destek
sağlayacak bir düzen kurulması;
cinsel sömürü ve cinsel istismar şüphesi bulunan durumların bildirilmesinin teşvik edilmesi;
danışmanlık hizmeti verecek, telefon ve internet acil yardım hatlarının tesis edilmesi.
Ceza hukukuna ilişkin tedbirler
yasal olarak cinsel faaliyetlere girebilecek yaşa erişmemiş bir çocukla bu tür faaliyetlere girişmek gibi belirli dav-
ranışların ceza gerektiren suç sayılmasının sağlanması;
özellikle de internet olmak üzere yeni teknolojiler kullanılarak çocuklara cinsel açıdan zarar verecek davranışların,
örneğin çocukların kandırılmasının (cinsel amaçlı tekliflerde bulunulmasının) suç olarak kabul edilmesi;
etkili, orantılı ve caydırıcı bir ceza sistemini yerleştirebilmek için açık ve net ortak kriterler geliştirilmesi;
çocuklara karşı işledikleri cinsel suçtan dolayı hüküm giymiş suçlular hakkındaki verilerin toplanıp saklanması.
Araştırmaya ve yargılamaya ilişkin çocuk dostu usuller
çocuk mağdurların yargı işlemleri süresince iyi korunması ve yaşamış oldukları sarsıntının daha da ağırlaşmasına
izin verilmemesi;
çocuk mağdurların mahremiyetinin, kimliğinin ve imajının korunması;
çocukların ve ailelerinin haklarına saygı gösterilerek çocuk mağdurların ihtiyaçlarına uygun tedbirlerin alınması;
çocuk mağdurlarla yapılan görüşmelerin sayıca sınırlı tutulması; bu görüşmelerin güven verici ortamlarda, bu
amaca yönelik eğitilmiş profesyonel kişilerce yapılması.
İzleme
bilgi ve veri toplanmasına katkıda bulunmak, Sözleşme’nin yerel,
bölgesel, ulusal ve uluslararası her düzeyde
uygulanmasının izlenmesine imkan sağlamak. Sözleşme gereği oluşturulan izleme mekanizması “Lanzarote
Komitesi”dir.