EURASIAN JOURNAL OF MATHEMATICAL
THEORY AND COMPUTER SCIENCES
Innovative Academy Research Support Center
UIF =
8.3
|
SJIF =
5.916
www.in-academy.uz
Volume 3 Issue 3, March 2023 ISSN 2181-2861
Page 42
FIZIKA VA UNING FANLARARO INTEGRATSIYASI
1
Баротов Муслимбой Усмонович
ТДПУ доценти, п.ф.н.
E-mail: baratovmuslim8282@gmail.com,
2
Hikmatova N.A.
TDPU 2-bosqich magistri.
https://www.doi.org/10.5281/zenodo.7739537
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received: 05
th
March 2023
Accepted: 15
th
March 2023
Online: 16
th
March 2023
Maqolada fizika fanini o‘qitish jarayonida, fanlararo
aloqalarni qo’llash asosida darslarni tashkil qilish hamda
o‘rganilayotgan mavzu bo‘yicha talabalarning mustaqil
va ijodiy ishlarini rivojlantirishga imkon beradigan
fanlararo integratsiyasidan foydalanish yordamida,
ularda darslik, ilmiy ommabop va qo‘shimcha
adabiyotlar bilan mustaqil ishlash ko‘nikmalari, ijodiy va
mustaqil fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishi hamda
ushbu jarayonning avzalliklari haqida so‘z yuritiladi.
KEY WORDS
Integratsiya, elementar zarra,
determinallashgan, sinergetika,
hozirgi
zamon
tabiatshunosligining
konsepsiyalari, fizika, kimyo,
biologiya, ekologiya, davlat
ta‘lim
standartlari,
o’quv
rejalar va fan dasturlar.
Integratsiya bu – differensiyaga qarama qarshi o’laroq,
birlashish, butunlik va
qo’shilishni bildiradi. Bu tushuncha boshqa fanlarga ham tegishli bo’lib, ikki va undan ortiq
fanlarning bir-biriga qo’shilish jarayonini ifodalaydi. Dastlab
barcha fanlar integrativ
ko’rinishda qaralgan, so’ngra ular alohida-alohida yo’nalishlar bo’yicha differensiyalashgan.
XVII asrda R. Dekart quyidagi fikrni bildiradi: Fanlar bir biri bilan shunday bog’liqki, ularni
ajratish butunlikni bilishda yoki dunyoning yagona manzarasini yaratishga halaqit beradi.
Nemis faylasufi Gustav Glauber quyidagicha fikrini aytgan. Fanlar
bir biri bilan shunday
bog’liqki, ularni ajratish butunlikni bilishda yoki dunyoning yagona manzarasini yaratishga
halaqit beradi. Nemis faylasufi Gustav Glauber quyidagicha fikrini aytgan: Asosda bir-biridan
uzoq bo’lgan fanlar vaqt o’tishi bilan yuqorida uchrashadilar: masalan, Fan san‘atga aylanadi,
san‘at fanga aylanadi.
Akademik V. I. Vernadskiy XX asrda gumanitar fanlar bilan tabbiy fanlar o’rtasida
chegara yo’qolishini bashorat qilgan edi. Haqiqatdan ham XX asr oxirida paydo bo’lgan
sinergetika gumanitar fanlar bilan tabiiy fanlar o’rtasidagi chegarani olib tashlamoqda.
Fanlarning keyingi rivojlanishi va integratsiyasi tufayli yangi yo’nalishlar
paydo
bo’lmoqda. Bunga misol fizikani tarix, san‘at, sotsiologiya,
lingvistika, iqtisodiyot bilan
integratsiyasi tufayli yuqorida aytgan g’oyalar tasdiqlanmoqda.
Hozirgi davrgacha inson atrofdagi hodisalarni o’rgandi va katta hajmda ma‘lumotlar
to’plandi. Fanning asosiy vazifasi bu atrof muhitni yaxlit bir butunlikda ifodalab berishdan
iborat. Buni esa bitta fan doirasida amalga oshirish mumkin emas.
Inson ongi shunday
xususiyatga egaki, u tabiatning barcha turli tumanliklarini, uning barcha tomonlarini qamrab