Idishdagi monometrik va absolyut bosimni aniklash. Ishdan maqsad

1- TAJRIBA ISHI
IDISHDAGI MONOMETRIK VA ABSOLYUT BOSIMNI ANIKLASH.
ISHDAN MAQSAD:

1. 
   Nuqtadagi absolyut va chegirma yoki ortiqcha bosimni aniqlash.
   
2. 
   Devor sathiga ta’sir etuvchi gidrostatik bosimning tarqalish epyurasini qurish.
   
3. 
   P’ezometrik tekislik yoki nisbiy potensial energiyalar tekisligini qurish.
   

QISQACHA NAZARIY MA’LUMOT

1. 
   Turg‘un suqlikning biror nuqtasidagi absolyut gidrostatik bosimi gidrostatikaning asosiy tenglamasidan aniqlanadi:
   

(1.1)
Gidrostatik bosimning devor sathi bo‘ylab tarqalishini epyura holida kœrish mumkin.
Formuladan ko‘rinib turibdiki, bosim to‘g‘ri chiziq qoidasiga ko‘ra o‘zgaradi, bosim epyurasi esa trapetsiya yoki uchburchak ko‘rinishiga ega bo‘ladi. Suyuqlik tinch holatda yoki harakatda bo‘lganda energiya, ya’ni ish bajarish qobiliyati mavjud.
Tinch xolatdagi suyuqlik potensial energiya zaxirasi yoki p’ezometrik bosim «H» (napor) quyidagi formula bilan ifodalanadi:
(1.2)
«H» p’ezometrik bosim (napor) ikki bosimdan yig‘iladi:
z – geometrik bosim (holat solishtirma energiya).
- kuch bosimi p’ezometrik balandlik (bosim bilan ifodalanadigan solishtirma energiya).
Bu bosimlar uzunlik o‘lchamiga ega. Geometrik nuqtai nazardan nuqtadagi p’ezometrik bosim «H» birorta taqqoslash gorizontal tekislik «O-O» ga nisbatan ikki chiziqli miqdorning yig‘indisi kœrinishiga ega. z - «O-O» taqqoslash tekisligiga nisbatan berilgan nuqta balandligi; - berilgan nuqtaga to‘g‘ri keladigan p’ezometrik balandlik. «H» - kattaligi, tinch suyuqlik tekisligining barcha nuqtalari uchun bir xil, ya’ni H = const (barcha hajm bo‘ylab) taqqoslash tekisligi ustida «H» kattaligi ma’lum tekislik oralig‘ida turuvchi suyuqlik nuqtalarida p’ezometrik bosim doimiy kattalikdir.
TAJRIBA QURILMASI TUZILISHI
Qurilma (rasm 1.1) suv to‘ldirilgan idish tuzilishi berilgan. A va V nuqtalarga P₁ va P₂ p’ezometrlar biriktirilgan, p’ezometrlar shkalasi «O» holati idish usti sathi bilan tenglashtirilgan.

1 rasm. Tajriba o‘tkazadigan qurilma

(1.3)
(1.4)
(1.5)
H, «O-O» taqqoslash tekisligidan suyuqlik sathigacha bœlgan balandlik.