Mavzu: muqaddas rim imperiyasi va papalik

MAVZU: MUQADDAS RIM IMPERIYASI VA PAPALIK
Reja:

1. 
   IV asr oxiri V asr boshlarida varvarlarning Rim imperiyasiga nisbatan munosabatlarning keskinlashuvi. Gotlar va qora dengiz bo'ylari. Xunlarning bostirib kelishi.
   
2. 
   Vestgotiar lmperiyada va Vestgotlarnmg Tuluza korolligi.
   

3. 
   Shimoliy Afrikada vandallaf korolligi. Burgundiya korolligi. Atilla zamonida xunlar.
   
4. 
   G'arbiy Rim imperiyasining qulashi. Ostgotlar Italiyada va Teadorix Buyuk. Varvar istilalarining natijalari.
   
5. 
   Muqaddas Rim imperiyasi va Papalik
   

IV asr oxirlariga kelib Rim imperiyasining har tomonlama, iqtisodiy, siyosiy jihatdan zaiflashuvi varvarlar qabilalarining imperiya territoriyasiga bemalol kirishi imkonini yaratdi. Imperiyaning federat - ittifoqchi davlatlarga keng huquqlarni berishi ularning osongina ajralib chiqishi uchun sharoit hozirlari II - IV asr davomida german qabilalarida ro'y bergan ijtimoiy-iqtisodiy o'zgarishlar bu qabilalarning ko'proq Janubga, yani Rim imperiyasi territoriyasiga yurish boshlashga olib keldi. Bu davrda german qabilalarida chorvachilik, hunarmandchilik, dehqonchilik, non sanoat bilan bog'liq ishlab chiqarish sohalari rivojlandi. Rim imperiyasi viloyarlari bilan savdo - sotiq yaxshi yo'lga qoyildi. Varvarlarning aholisi tobora ko'payib borganligi sababli yer masalasi muhim masala bo'lib qoldi. Ular imperiyasining serhosil va qisman butunlay ishlov berilgan yerlarni ishg'ol qilishga intildilar.
Germanlarda bu davrda ijtimoiy o'zgarishlar sodir bo'lib, tabaqalanish
- zadagonlarning ajralib chiqishi, qabilalarning katta - katta ittifoqlari
vujudga kelayotgan edi:
- Quyi Reynda hamda Yutlandiya yarim orolida anglo-saks qabilalar
birlashmasi :
- O'rta reynda frank qabilalari ittifoqi:

• 
  Yuqori Reynda allemanlar ittifoqi (bunga kvadlar, Markomanlar, qisman svevlar)
  
• 
  Elbada va Elbaning narigi tomonida langobardlar, vandallar, burgundlarning ittifoqi tashkil topdi.
  

IV asr oxiri Vizantiya asr boshlariga kelib varvar qabilalari yoppasiga imperiya territoriyasiga yurish boshladilar. Ular istelo qilingan joylarga aholini oilasi, ro'zg'or anjomlari bilan o'rnashtira boshladilar. Qulab borayotgan Rim imperiyasi IV asr oxiri Vizantiya asrning boshlarida Xalqlarning buyuk ko'chishiga qarshilik ko'rsata olmas edi.

Gotlar va Qora dengiz bo'ylari xunnlarning kelishi

Tarixchilar xalqlarning buyuk ko'chishini gotlarning imperiya territoriyasiga bostirib kirishidan boshlangan deb hisoblaydilar. Ostgotlar ham Vestgotlar ham imperiya bilan tinch totuvlikda yashayotgandek ko'rinar edi. Ular o'rtasidagi munosabatlar, savdo - sotiq ishlari, yer masalasi qiyinchiliksiz hal qilinar edi. Gotlar xristiyanlikni Sharqiy rimliklardan qabul qilgan edilar. Gotlar Ostgotlar o'rtasida xristiyanlikni targ'ib qilgan kishi episkop Ulfila bo'ldi, u injilni va diniy kitoblarni got tiliga tarjima qildi. Ostgotlar davlati kuchli bo'lib, u ko'provoslav qabilalarni, hamda slovyan va sharqiy sarmat qabilalarini birlashtirgan edi. Bu davlat korol Germanarix 50 yil boshchilik qildi ( u 375 yilda vaf. etdi). Qora dengiz bo'yidagi Gotlarga Qora dengiz boyidagi Gotlarga qora dengiz bo'yidagi Grek koloniyaliklarining va ayniqsa Bospor podsholigining antik madaniyati anchagina Ostgotlar o'z ta'sirini o'tkazdi.

375. 
     yilda Qora dengiz bo'yiga Osiyodan juda ko'provoslav sonli gunnlar qabilasi keldi. Gunnlar bularning bir qismi turk irqidan bo'lib, bir qismi mo'g'ul irqidan bo'lsa kerak, bir vaqtlar Xitoy chegarasida yashar edilar, key in ular butun Ostgotlar O'rta Osiyoni bosib o'tib, nihoyat, janubiy Ural bilan Kaspiy dengiz Ostgotlar'rtasidagi "Kaspiy darvozasi" orqali Don va Dnepr havzasiga kirib bordilar. Gunnlar ostgotlar ittifoqiga qaqshatgich zarba berdilar. Gunnlar Ostgotlarni Ostgotlar'zlariga bo'ysundirib, ular bilan birgalikda Vestgotlar ustiga yurish qildilar. Vestgotlar Sharqiy Rim imperiyasidan panoh izlab, Dunaydan Ostgotlar'tib, federatlar sifatida Bolqon yarim oroliga joylashish uchun ijozat so'radilar.
     
376. 
     yilda konstantinapol hukumatining ijozati bilan bir shillionga yaqin Vestgotlar (bulardan 200 mingi qurollangan erkaklar edi) Dunaydan o'tdilar. Ularga joylashish uchun hozirgi Bolgariyaning Meziya oblasti ajratib berildi.
     

Vestgotlar Imperiyada

Vestgotlarning Bolqon yarim orolida pay do bo'lishi Shiterriya amaldorlari bilan chiqisha olmasligi oqibatida Rim imperiyasi uchun xavfli oqibatlarga olib keldi. Vestgotlar tez orada Rim hukumatiga qarshi qo'zg'alon ko'tarib "federatlikdan" endi imperiya hukumatining xavfli dushmanlariga aylandilar.
Vestgotlar Bolqon yarim orolining Janubiga qarab yo'l oldilar. 378 yili ular Adrionapolga eminjoyda Rim qo'shinlarini tor - mor qildilar; bu qo'shinlarga qo'mondonlik qilgan imperator Valent o'ldirildi. Vestgotlar hujimidan qo'rqqan Feodosiy Imperiya (1379-1395) hiyla ishlatib, ularni tinchlantirish maqsadida Bolqon yarim orolining serhosil yerlardan ajratib berdi. 90 yillarda hozirgi Yugaslaviya territoriyasidagi illiriya viloyati Vestgotlarga berildi.
Feodosiy o'lgandan key in Rim imperiyasi uning o'gillari ortasida taqsimlandi. Sharqda Arkadiy ( 395 - 423 ) idora qila boshladi. Aka-uka imperatorlarning ikkalasi bir - biriga dushman edi. Konstantinapol hukumati Vestgotlarni g'arbiy Rim imperiyasiga qarshi qo'zg'atishga qastdan harakat qildi.
... Vestgotlar koroli Aralix endi qattiq qarshilikka uchramay, 409 yilda Italiya territoriyasiga kirib bordi. Alarix Rimni qullar yordami bilan oldi. Rimda va uning atrofida yashagan 40 mingga yaqin qul Аlarix tomoniga o’tdi. Vestgotlar 410 yilning 24 avgustida Rimni bosib oldilar. Rimdagi quldor zadagonlarning ko'plari o'ldirildi, asir olindi va qui qilib sotildi, rimliklarning bir qismi qo'rquvga tushib, Shimoliy Afrikaga va Bolqon yarim oroliga qarab qochdilar.
Alarix so'ngra Slisiyaga, u yerdan esa Shimoliy Afrikaga yurish qilmoqchi edi. Lekin 410 yili Alarix o'lganligi sababli bu yurishi to'xtatildi.