1 Ramiz Dəniz
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
149 məntəqələri ölü bir məkana çevirilmişdi. Evlərin nə qapısı, pəncərəsi, nə də damı, tavanı vardı, divarlar isə yarıya qədər uçulmuşdu. Hava qaralana yaxın onlar Xankəndinə çatdılar və heç kiminlə əlaqə yaratmadan bir başa “Qarabağ” mehmanxana- sına yollandılar. Rusiyadan gələn konfrans iştirakçısı üçün əvvəlcədən həmin mehmanxananın ikinci mərtəbəsində iki nəfərlik yer ayrılmışdı.
Ertəsi günü şəhərəin mərkəzi mədəniyyət mərkəzində qondarma “1915-ci il soyqırımı” ilə bağlı ictimai-siyasi tədbir keçirilməyə başladı. Həm Ermənistandan, Qarabağdan, Rusiyadan, Fransadan, həm də Yaxın Şərqdən və digər ölkələrdən ermənipərəst alimlər, tarixçilər, ictimai və siyasi xadimlər həmin tədbirdə iştirak edirdi. Məruzə ilə çıxış edən, əsasən erməni milliyyətindən olan iştirakçılar, nəinki Osmanlı Türkiyənin, hətta indiki Türk hakimiyyətini, Türk və digər türkdilli millətlərin ünvanına sivil insanlara yaraşmayan tərzdə kəskin ifadələr söyləyir və hətta təhqirdən, hədə-qorxu gəlməkdən belə çəkinmədilər. Dünya ictimaiyyətinin yekdil- liklə, həmin hadisələrə dair siyasi qiymət vermədiyinə görə bunu, ermənilərin hüquqlarının tapdalanması kimi qələmə verdilər. Sergey fikir verdi ki, burada özlərini ziyalı kimi təqdim edən adamlar radikal səpkidə çıxışlar edir və elmi dəlilləri həvəssiz şıkildə ortaya qoyurlar. Həmin tədbir anım mərasimindən çox, şouya bənzəyirdi. İş elə gətirdi ki, onun çıxış etməsinə vaxt qalmadı.
150 Qondarma “Dağlıq Qarabağ hakimiyyəti” həmin mərkəzin yeməkxanasında, tədbir iştirakçılarına Azərbaycan mətbəxin- dən ibarət ziyafət təşkil etdi və orada da türk dünyası haqsız olaraq təhqir edilməyə başladı.
Hər şey başa çatandan sonra Sergey bikef və narazı halda oradan uzaqlaşdı. Onun fiikirincə, belə bir tədbirlər sivil adamların arasında, humanist xarakterli, kamil düşüncəli ziyalıların yanında, demokratik quruluşlu dövlətlərin qarşısın- da heç zaman ermənilərə başucalığı gətirməyəcək.
Robertin etiraz etməsinə baxmayaraq, əvvəlcədən planlaş- dırıldığı kimi Sergey Eduardın böyüyüb-başa çatdığı Xoca- vəndin Qaradağlı kəndinə yollanmağı qərara almışdı. Artıq ermənilərin səmimiliyinə şübhə ilə yanaşan rus ziyalısı başa düşmək istəyirdi ki, həqiqətdə burada nələr baş verir və Eduardın doğulduğu ocaq barəsində söylədiyi faktlar nə dərəcədə düzdür? Ən əsas o, qaçqın düşən həmin ailənin vaxtilə yaşadıqları evin hansı vəziyyətdə olduğunu öz gözləri ilə görmək istəyirdi. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi Eduardın bacısı guya doğma ocağından qovulmuş və başqa bir kənddə sığınacaq tapmışdı. Həqiqətdə isə həmin kənddə Eduardın bacısı yox, Robertin anası qalıb yaşayırdı. Çünki müharibə gedən zaman Qaradağlı erməni quldurları tərəfindən işğal olunanda, həmin yaşayış məskəni döyüş əməliyyatlarından xeyli kənarda qalmışdı.
151 XIV fəsil. Qaradağlı kəndində müəyyən sirlərin açılması
Çıxılmaz vəziyyətdə qalan Robert qonaqla birlikdə əmisi- nin doğma kəndinə yollandı. Bunun üçün o, ən qısa marşrut olan, meşəlik və dağlıq-meşəlikdən keçən Xankəndi-Xoca- vənd yolundan istifadə etməli oldu. Buranın təbiəti Sankt-Peterburqdan gələn pedaqoqu heyran qoydu. Yaşıl meşəli dağlar, gül-çiçəklə örtülmüş düzənliklər, meyvə bağları, üzüm tağları, şəffaf sulu soyuq bulaqlar, dağlardan enən irili-xırdalı çaylar Sergeyi məftun etmişdi. Ona tanış gələn xoş təravətli mənzərə işğalçıların gəlişindən sonra viran edilsə də, həmin panoram hələ də öz gözəlliyini itirməmişdi. Qaradağlıya çatanda Sergey təəccübünü gizlətmədi. Ziyalı- nı təəccübləndirən hal o idi ki, bu kənd cəbhə xəttindən xeyli aralıda, erməni kəndlərinin əhatəsində idi. Deməli, Eduardın azərbaycanlılar tərəfindən olan təhlükəni bəhanə gətirərək, bu kəndi tərk etməsi tamamilə əsassız sayılırdı. Nizaminin dediklərinın bir çoxu öz təsdiqini tapırdı. Onlar ilk olaraq qohumlarını yad etmək üçün qəbristanlığa getdilər. Albert oğlu Arturun, Vazgen isə atası Aşotun yanında dəfn olunmuşdular. Robert dəqiq bilirdi ki, Albertdən başqa o biri üç qohum dəfn olunan zaman onların məzarı mərmər plitələrlə bəzədilmişdi. İndi isə həmin plitələrdən heç
Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|