1 Ramiz Dəniz
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
135 Elə mən özüm də onlarla nə vaxt ünsiyyətdə olmuşam, yalnız türkləri və azərbaycanlıları lənətləməklə məşğuldurlar. Eliza- betin beyni də düşmənçilik təfəkkürü ilə yoğrulubdur. Daim vətəndən söz düşəndə o, həmin millətləri qarğış etməklə, lənət yağdırmaqla onlara qarşı qisasçılıq hissi ilə yaşadığını gizlətmir. Yaxşıdır, bizim aramızda nigah qurulmayıbdır. Yoxsa, mən həmin insanlarla qohum olmaqla problemlə üzləşərdim. Axı, Abram (Sergeyin yəhudi dostu) məni bir neçə dəfə xəbərdar- lıq etmişdi ki, nəinki bu ailədən, ümumiyyətlə ermənilərin hamısından uzaq olum. Müəyyən mənada onun sözləri təsdi- qini tapır. Elə bir az keçmişdi ki, Elizabet zəng edib ağlaya-ağlaya nənəsinin öldüyünü xəbər verdi və qoca qarının dəfn edilməsi ilə bağlı tədbir görməsində onlara kömək etməsini xahiş etdi. Sergey isə kömək edəcəyinə söz versə də, dəfndə iştirak edə bilməyəcəyini bildirdi. O, bunu şəhərdə beynəlxalq konfrasda iştirak etməsi ilə əsaslandırdı. Dəfn mərasimi olanda Aleksandr da onların qaldıqları evə getmədi və Jannanın bütün zənglərini cavabsız qoydu. Janna belə bir hərəkətlərdən sonra isə ondan incidiyini bildirərək, bir daha zəng etməyəcəyini bəyan etdi. Marqonun dəfnindən bir gün sonra Sergey onlara getdi və gördü ki, Eduard qanı qaralmış vəziyyətdə qonaq otağında oturub, anası ilə bağlı olan şəkilləri nəzərdən keçirir.
136 Masanın üstündə şoraba və araq vardı. Evə gələn hər bir adam mərhuməni yad etmək üçün burada çox gözləməməli idi. Sergey başsağlığı verən kimi Eduard yenə də tülkü cildinə girib süni göz yaşlarını axıdaraq, məzlum şəkildə dedi: - Türklərin ucbatından anamı itirəndən sonra qorxuram ki, övladlarım da eyni faciə ilə üzləşsinlər. Bakıda tək qalan bacım düşmənlərimizin girovudur və hər an o, türklər tərəfin- dən qətlə yetirilə bilər. Bundan əlavə mən Qarabağda qalan böyük bacıma görə narahatam. O, da demək olar ki, barıt çəlləyinin üstündədir və hər an türklər tərəfindən öldürülə bilər.
- Edik, Marqonun ölümünə türklərin nə aidiyyatı var? – deyə elmlər namizədi təəccübdən yerindəcə donub qaldı. - Onlar, meksikalıları yoldan çıxarıb Xocalı ilə bağlı zidd qərar qəbul etməsəydilər, onda zavallı anamın ürəyi dayan- mazdı. - Türklər, meksikalı deputatları yoldan necə çıxara bilər- dilər? – deyə hələ də təəccüb içərisində olan ziyalı tərəddüdlə dilləndi. – Mən biləni, həmin qərarı Meksika parlamenti çıxarıbdır və dəqiq deyə bilərəm ki, türklər heç cürə onlara təsir edə bilməz. Başqa ölkələrdən fərqli olaraq Meksika höküməti, hətta Amerika Birləşmiş Ştatlarının siyasi və hərbi təsirinə əhəmiyyət vermədən müstəqil siyasət yürüdür. - Əziz dostum, sən türkləri yaxşı tanımırsan. – deyə bir anın içərisində gözlərinin yaşı quruyan Eduard duza qoyulmuş sarmsağın qabığını soya-soya hüznlə dilləndi. - Onlar kimi
137 istəsə yoldan çıxara bilərlər. Türklərin qızışdırıcı mövqeyi olmasaydı, indi anam burada oturub bizimlə söhbət edərdi. - Edik, başa düşürəm yas içindəsən, amma ədalət naminə deməliyəm ki, həmin ölümdə türklərin heç bir təqsiri yoxdur. – öz fikirindən dönməyən ziyalı həmin ifadə ilə həmsöhbətini ayıltmaq istədi. – O ki qaldı böyük bacına görə narahatsansa, sən onu Sankt-Peterburqa gətizdirib, burada saxlaya bilərsən. - Sergey Vladimiroviç, mənim bacım çox vətənpərvər bir insandır və o, heç vaxt Qarabağı qoyub bura gəlməz. – deyə ailəsi üçün vətənpərvər don geyindirməyə çalışan erməni qarşısındakı ziyalıya kələk gəlməyə başladı. - O, söz verib ki, bütün erməni torpaqları türklərdən azad olunmayınca, heç vaxt qaldığı torpaqdan ayrılmayacaq. Siz yaxşı bilirsiniz ki, bizim doğma ocağımız Azərbaycandakı türklər tərəfindən işğal olunubdur və bacım qonşu rayonda sığınacaq tapıbdır. - Bu məsələdə mən, heç bir əlavə fikir söyləyə bilmərəm. – deyə şəhərə getməyi planlaşdıran ziyalı ifadəsini bitirəndən sonra öz evinə qayıtdı. Sergey xasiyyətcə mülayim olsa da o, özü üçün şübhəli görünən bir çox şeyləri ayırd etməkdən çəkinməzdi. Yəni, onu axıra qədər aldatmaq mümkün deyildi. Son günlərdə Eduardın ailəsi ilə birlikdə nümayiş etdirdikləri hərəkətlər, tarixçidə ikrah hissi doğurmuş və o, indi-indi həmin ermənilərin qara- yaxmalarla, fitnə-fəsadlarla məşğul olduqlarını hiss etməyə başlamışdı.
138 Muradyanlar ailəsinin qara-gurufçu olmaları üzə çıxdığın- dan Sergey Elizabetlə görüşməkdən birdəfəlik imtina etdi. Daha doğrusu işdən sonra ev sahibini görmək üçün min-bir bəhanə gətirən erməni qızı, həmin evin içərisinə daxil ola bilmirdi. Beş-altı gedişdən sonra Elizabet başa düşdü ki, Sergey ondan üz döndəribdir. O, bunun səbəbini aydınlaşdır- maq üçün bütün mümkün olan varianlardan istifadə etməyə başladı, lakin onların heç birisi səmərə vermədi. Rus ziyalısı bəzi şübhələrə aydınlıq gətirmək üçün prinsi- pial olaraq, işlədiyi kafedrada təhsil alan azərbaycanlı tələbəsi ilə görüşməyə qərara alır. Ona görə ki, Eduard o cümlədən, ailəsi və digər ermənilər azərbaycanlıları, qaniçən, barbar, vandal, vəhşı kimi qələmə verirdilər. Lakin bütün bu naqislik- lər özünü Nizaminin xarakterində büruzə vermirdi. Nizami kifayət qədər mədəni, tərbiyəli, etik normalarına riayət edən bir oğlan idi və o heç vaxt ermənilərə qarşı nifrət bəsləmirdi. Halbuki Sergeydə olan məlumata əsasən, Nizami Qarabağdan idi və orada müharibə gedən zaman onun qohum itkiləri olmuş, özləri isə doğma ocaqlarından didərgin düşmüşdülər. Tarixçi pedaqoqların təşəbbüsü ilə vaxtilə Rusiyanın imperatriçası olmuş II Yekaterinanın anadan olduğu günü qeyd etmək üçün, tarix fakültəsinin və başqa fakültələrdə təhsil alan əlaçı tələbələrin iştirakı ilə, elə universitetin akt zalında tədbir keçirildi. 1703-cü ildə əsası İ Pyotr tərəfindən qoyulmuş Neva çayının üzərindəki şəhərdəki bir çox arxiektura-memarlıq binaları, heykəllər, dünya şöhrətli
Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|