139
məbədlər II Yekaterinanın da dövründə düzəldildiyindən onun
adı xarici turistlərin qarşısında daim hallanırdı. Tədbir
iştirakçıları imperatriçanın Sankt-Peterburqda həyata keçirdiyi
mühüm işləri sadalayaraq, onun haqında həddindən artıq
məlumatlı olduqlarını nümayiş etdirdilər.
Tədbir başa çatanda Sergey Nizamiyə dedi:
- İstərdim ki, sən məni şəhərdəki mənzilə qədər ötürəsən.
- Məmnuniyyətlə, Sergey Vladimiroviç! – deyə tələbə
tərəddüd etmədən dilləndi və müəlliminin çantasını alıb,
onunla birlikdə yola düzəldi.
Sergey vaxt itirmədən tələbəsi ilə birlikdə şəhərin məşhur
“Yay bağı”na (“Letniy sad”) gedib, orada münasib skamyada
bir yer tapdı. Onlar əyləşən kimi pedaqoq dedi:
- Nizami, mən biləni sənin ailən Qarabağdandılar?
- Onlar Qarabağın cənubunda yerləşən Xocavənd rayonun-
da yaşayıblar.
- Sənə Qarabağda olan hər hansı bir ünvanı desəm, deyə
bilərsən həmin yaşayış yeri hansı tərəfdə yerləşir?
- Uşaqlığım Qarabağda keçsə də, mən illər boyu oranın
xəritəsini əzbərləmiş və məhz xəritənin köməyi ilə bir çox
mühüm yaşayış məskənlərini harada yerləşməsini demək olar
ki, beş barmağım kimi bilirəm.
Sergey əlini qoltuq cibinə salıb oradan bir kağız parçası
çıxartdı və Eduardın doğulduğu rayon ilə kəndin adını
sadaladı. Nizami ünvanı eşidən kimi təəccübdən gözləri bərələ
qaldı. O, bir neçə saniyə ara verəndən sonra tələsik halda dedi:
140
- Sergey Vladimiroviç, uşaqlığımın beş ili həmin kənddə
keçibdir. Atam və digər nəslimiz Qaradağlı kəndindəndirlər.
- Mənə elə bu lazımdır. – tarixçi alim həvəslə dilləndi və
baxışlarını həmsöhbətinin gözlərinin içərisinə yönəldərək
həmin tərzdə dilləndi. – Şəxsən belə bir təsadüfün baş verəcə-
yini təsəvvür edə bilməzdim.
Nizami, bildiyin kimi mən Qarabağda olmuş və orada
ermənilərlə sizin millətin bir kənddə yaşamasını öz gözlərimlə
görmüşəm. Mənim üçün maraqlıdır, Qaradağlı kəndində
ermənilər çox idi, yoxsa azərbaycanlılar?
- Atamın və başqa həmkəndlilərin dediyinə görə Qaradağlı
azərbaycanlıların yaşadığı kənd kimi tanınırdı. İşğala qədər
oradakı əhalinin çoxunu yalnız bizim millət təşkil edirdi.
- Edik isə mənə deyirdi ki, ora sırf erməni yaşayış məntə-
qəsi idi və müharibə zamanı həmin kənd sizin ordu tərəfindən
işğal edilmiş, onların bir neçə qohumu isə qətlə yetirilibdir.
- Üzr istəyirəm sizdən, bu yanlış məlumatdır. Həmin
müharibə zamanı bizim kənd ermənilər tərəfindən işğal olun-
muş, ailəmizin bir neçə üzvü isə erməni quldurları tərəfindən
camaatın gözü qarşısında edam edilmişdi. Babam Böyük
Vətən müharibəsinin iştirakçısı olmasına baxmayaraq o, da
qətlə yetirilmişdi. Bir çox qohumlar isə girov saxlanılan
zaman ən amansız işgəncələrə məruz qalmışdılar. Amma onu
da xüsusilə qeyd etmək istəyirəm ki, ermənilər bizim milləti
doğma yurd-yuvalarından qovandan sonra özləri də həmin
141
kəndləri tərk edib, xarici ölkələrə, xüsusən də Rusiyaya üz
tutublar.
Sergey təcrübəli pedaqoq idi və bir alim kimi istəyirdi ki,
maraqlandığı mövzu ilə əlaqədar çoxlu məlumatlar əldə etsin.
Eduard Qarabağ məsələsilə bağlı öz fikirini elə yürüdürdü ki,
sanki onun dediklərində heç bir yalan yoxdur, lakin
Nizaminin fikirləri isə bunun əksindən xəbər verirdi. Rus
pedaqoqu elə başa düşdü ki, Nizami bir azərbaycanlı kimi öz
mövqeyini müdafiə etmək və erməniləri gözdən salmaq üçün
belə bir fikirlər söyləyir. Odur ki, o, belə bir qənaətə gəlir ki,
yalnız Ermənistana və Qarabağa gedəndən sonra kimin
düzgün, kimin isə yalan olduğunu dəqiqləşdirə biləcək.
XIII fəsil. Uydurma hadisələrlə bağlı
qondarma yığıncaqların təşkil olunması
Ermənilərin uydurduqları “1915-ci il soyqırımı” və həmin
uydurmanı min-bir vasitələrlə dünya ictimaiyyətinə sırımaq
üçün hər ilin aprelin 24-nü matəm günü kimi qeyd edirdilər.
Xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən erməni quldur lobbisi,
dilənçiliklə məşğul olan həyasız diasporası bir çox nüfuzlu və
142
hegemon sayılan dövlətlərin parlamentlərinin ağzında quyruq
bulasalar da ki, həmin soyqırım dövlət səviyyəsində tanınsın,
lakin onların həmin istəyi elə öz ürəklərində qalırdı. Ona görə
ki, həmin məkanlarda yaxşı bilirdilər, şər və böhtandan məha-
rətlə istifadə edən ermənilərin irəli sürdükləri iddianın heç bir
əsası yoxdur və tarixi faktlar bunun tamam əksindən xəbər
verir. Lakin buna baxmayaraq pul ilə satın alınan beynəlxalq
aləmdəki ermənipərəst deputatlar və “siyasi xadimlər” qon-
darma “soyqırımı” gündəmə gətirməklə, elə həmin millətin
özünü pis vəziyyətdə qoyurlar.
Ermənilər həm İrəvanda, Qarabağda, həm də Stavropolda
silsilə tədbirlər keçirməyi planlaşdırmışdılar. Belə bir günlər-
də tədbir keçirən ermənilərin əsas məqsədi, başqa millətlərdən
olan ziyalı kontingentini cəlb etmək və bu məsələyə dair fikir
bildirmələrindən ibarət idi. Buna görə də Sergeyi başqa rus
ziyalıları ilə birlikdə hörmətli qonaq kimi İrəvana, Xankən-
dinə və Pyatiqorskiyə dəvət etmişdilər. Eduard ağır qrip
xəstəliyinə tutulduğundan, bir neçə şəhərədə nəzərdə tutulan
bütün bu tədbirlərdə Sergeyi Robert müşayiət etməli idi.
Elmlər namizədi də erməni xalqına olan rəğbətini nümayiş
etdirmək və belə bir yas mərasimlərində onlarla həmrəy
olduğunu nümayiş etdirmək üçün həmin tədbirlərdə iştirak
etməyə öz razılığını bildirmişdi. Həm də Qarabağda yenidən
olmaq, oradakı flora və faunanı qısa müddət də olsa müşahidə
etmək onun çoxdankı arzusu idi.
Dostları ilə paylaş: |