199
şübhə etmədən inanırdım. Lakin görünür yanılmışam.
Janna məndən inciməsin, iş ondadır ki, ermənilərin də
mədəniyyətləri müsəlman qonşularının mədəniyyətindən
heç də üstün deyil.
- Üzr istəyirəm sizdən, müsəlman qonşuları dedikdə siz
kimləri nəzərdə tutursunuz? – erməni qadını maraqlandı.
- Əlbəttə ki, ermənilərin torpaqlarını mənimsəmək
istəyən azərbaycanlıları! – Sergey tərəddüd etmədən cavab
verdi.
Bu sözlərdən sonra qadının üzündə acı təbəssüm sezildi.
Artıq həqiqətin açılmağının əsl vaxtının yetişdiyini görən
Sergey, həqiqətin öz yerini tutacağına əmin oldu. Onlar bu
səpgidə bir neçə söz mübadiləsi aparandan sonra Janna
sərinləşmək üçün havaya çıxmalı oldu.
Açılan söhbət Abramın ürəyindən olmasa da, biznesmen
iyirmi il bundan əvvəl baş verən qanlı münaqişənin bəzi
məqamlarını açıqlamaq fikirində idi. O, vaxtı əbəs yerə
itirmək istəmədiyi üçün dərhal mətləbə keçdi. Biznesmen
başını dik tutaraq aludəliklə dedi:
- Hörmətli alim, etiraf etməliyəm ki, azərbaycanlılar
qədim tarixi kökə və zəngin mədəniyyətə malik olan bir
xalqdır. Bunu ermənilər haqda söyləmək qeyri-obyektiv
olar. Ermənilər dünyada yeganə millətdir ki, həyasızlıqları
sayəsində, özlərini yazıq görkəmdə qələmə verdikləri üçün
200
hər bir rusda, avropalıda və ya amerikanlıda yanlış təsəvvür
yarada bilirlər. Yaltaqlıqlarına görə isə onlar mədəniyyəti
olmayan xalqalrı belə arxada qoyublar.
- Abram, sənin azərbaycanlılar ilə qohumluğun yoxdur
ki? – deyə Sergey həmsöhbətinin sözlərinə rişxənd etdi.
- Xeyr! Amma sənin həyətyani sahəndə məskunlaşan
Eduardın azərbaycanlılarla qohumluğu var.
- Sən zarafat edirsən? – deyə təəccübdən ziyalının sifə-
tindəki mimika dəyişdi.
- Bayaq burada olan qadın Eduardın böyük bacısı,
yanındakı kişi isə onun həyat yoldaşıdır.
- Bunun mətləbə nə dəxli var?
- İş ondadır ki, Klaranın Norik adı ilə çağrılan əri Nazim,
azərbaycanlıdır.
- Ola bilməz? – deyə ziyalı mat-məəttəl qaldı.
- Bəli, bəli, bu belədir! Onlar keçən əsrin 80-ci illərin
əvvəllərində ailə həyatı qurublar. Arada yaranan qanlı
müharibəyə baxmayaraq Nazim Klaranı boşamadı və gör-
düyün kimi indiyənə kimi bir-birilərinə can deyib, can
eşidirlər.
- Yaxşı, bəs onlar harada yaşayırlar? – deyə hələ də
eşitdiyi sözlərin ona yuxu kimi göründüyünü zənn edən
ziyalı tərəddüdlə soruşdu. - Övladları var, ya yox? Robert
mənə deyirdi ki, Norik kürd millətinin nümayəndəsidir və
201
azərbaycanlılar onu kürd olduğuna və erməni ilə ailə həyatı
qurduğuna görə öldürüblər.
- Nazim xalis azərbaycanlıdır və gördüyün kimi sağdır.
Onların iki övladı - bir oğlu ilə bir qızı var və onlar Bakı
şəhərində yaşayırlar. Səhv etmirəmsə, Nazimin oğlu
Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətində işləyir. Sadəlövh
dostum, onlar hər altı aydan bir bura gəlib sanatoriyaların
birində istirahət edirlər. – sonra Abram əli ilə pəncərədən
görünən zalı göstərib təşəxxüslə sözünə əlavə etdi. - Hal-
hazırda zalda əyləşənlərin əksəriyyəti onların kimliyindən
və ailə həyatından halidirlər.
Arada qanlı müharibə baş versə də, onlar beynəlmiləl
ailə kimi bir-birilərilə xoşbəxtdirlər. Xüsusilə də qeyd
etmək istəyirəm ki, Nazim ayda iki dəfə Bakıdan bura
böyük yük maşınlarında meyvə-tərəvəz göndərir. Həmin
mallar Robertin vasitəsilə erməni alverçilərinə ötürülür.
- Başa düşmədim, onda belə çıxır ki, bu neçə ili Eduard
məni aldadıbdır? – deyə vəcdə gələn rus ziyalısının gözləri
bərələ qaldı. – O, həmişə mənə deyirdi ki, Jannanın ərini
Sumqayıtda yerli adamlar öldürüb, Klaranı isə guya
Qarabağda müharibə başlayan zaman azərbaycanlılar girov
götürüblər və uzun müddət olmazın işgəncələr veriblər.
Bu dərəcədə də iyrənc yalan olar? Mən isə heç bir sorğu-
sual etmədən onun hər bir kəlməsinə inanıb, mütəmadi
202
olaraq ona və ailəsinə maddi yardım göstərmişəm. Eduard
isə məni riyakarcasına barmağına dolayıbdır. O, deyirdi ki,
nəinki Bakıda, hətta Azərbaycanda da bir nəfər olsun
erməni qalmayıbdır.
- Qondarma statistikanı dünyaya sırımaq ermənilərin
qanındadır. – deyə üzünü qabağa verən yəhudi ətrafına ötəri
nəzər salaraq, asta səslə dilləndi. - İnanırsan, təkcə Bakıda
32 minə yaxın erməni yaşayır. Amma Ermənistanda bir
nəfər də olsun azərbaycanlı yaşamır. Üzr istəyirəm ifadəmə
görə, Eduard kimi murdar insanlar yalan məlumatlar
yaymaqla bütün insanları çaşqınlıq içərisində saxlayırlar.
- Sənin dediyin kimi, eyni şəkildə elə Robertin yanında
Eduardı Qarabağda da söyüb təhqir etdilər. Şəxsən mən,
Robertin yerinə xəcalət hissi keçirdim. Necə olsa da, Qara-
bağdakı ermənilər müharibə gedən zaman ev-eşiyini atıb
qaçdığına və soydaşlarını aldatdıqlarına görə, onun əmisi
oğlunu söyürdülər.
- Sergey, elə mənə də təsir edən budur. Özləri vətən
torpağını qoyub xaricə qaçırlar, sonra isə bütün dünyaya
bəyan edirlər ki, azərbaycanlılar onları oradan qovub
çıxardıblar. Dostum, elə başa düşərsən ki, ermənilərə qarşı
şəxsi qərəzliyim olduğu üçün, mən sənin üçün qaranlıq
görünən bu cür fikirlər söyləyirəm. Amma onu da deyim ki,
Ermənistanda və Qarabağda yaşayan ermənilərlə, Bakıda
Dostları ilə paylaş: |