“ SİMSİZ ŞƏBƏKƏLƏRDƏ MƏhsuldarliğin yüKSƏLDİLMƏSİ Üsullarinin təDQİQİ

Şəkil 1.11. Simsiz MAN İşləyən Telefonlar 
 
1.2.
 
Simsiz şəbəkələrin səmərəlilik göstəriciləri 
OPNET [1] istər hərbi, istərsə də ticari simsiz şəbəkələri bir zaman kritik 
tədqiqat ssenarisində təhlil etmək üçün kifayət qədər sədaqətlə modelləşdirmə 
qabiliyyətinə malikdir. TMM, ərazi təsirləri səbəbiylə siqnal itkisini nəzərə alaraq 
OPNET simulyasiyalarınızın dəqiqliyini artırmağa imkan verir. TMM hər iki fiziki 
xüsusiyyətdən (məsələn, dağlar və yerin əyriliyi) və ətraf mühit amilləri (yer 
keçiriciliyi və yerüstü refraktivlik) siqnal itkisini hesablamaq üçün giriş kimi istifadə 
edə bilər. 
Bu yazıda müxtəlif ərazilərin simsiz rabitəyə təsirini araşdırmaq üçün TMM-
dən istifadə etdik. Buraya iki yayılma modeli daxildir: 
Azad zona və Longley-Rice
. 
TIREM yayma modeli OPNET-dən əlavə bir modul olaraq mövcuddur. Bundan 
əlavə, lazım olduqda xüsusi yayma modelləri yarada bilərsiniz. TMM OPNET və 
Simsiz modul quraşdırıldıqda bir neçə imkan əlavə edir: 1) yol itkisi 
hesablamalarında ərazi effektlərinin nəzərə alınması, 2) yüksəklik xətlərinin arxa 

---

22 
plan və ya görüntüdə göstərilməsi və 3) müəyyən edilmiş yol boyu ərazi və siqnal 
gücünün görüntülənməsi. 
Əlavə olunan bu imkanlar simsiz şəbəkə simulyasiyasının düzgünlüyünə 
aşağıdakı üstünlükləri gətirir: 1) ötürücülərin ərazi səbəbi ilə əlaqə qura biləcəyini 
müəyyən etməyə kömək edir; 2) ətraf mühit şəraitinin kommunikasiyaya təsirini 
təyin etməyə kömək edir; 3) dəqiqliyi artırır yayılma itkisi, siqnal gücü və səs-küyü 
təyin edir. 
Bundan əlavə, RTS / CTS mexanizminin WLAN-da toqquşma təsiri burada 
araşdırılmışdır. WLAN-da toqquşma aşkarlanması çətindir, çünki bütün simsiz 
stansiyalar hər zaman bir-birini dinləyə bilməyəcəklər. Bir stansiya bütün digər 
stansiyaların aralığında olmaya bilər. Şəkil 1.12-də A, B və C qovşaqları giriş 
nöqtələri arasındadır, lakin hər biri digərləri daxilində deyil. 
Qovşaq A Qovşaq C-dən B ötürülməsini aşkarlaya bilər, lakin Qovşaq C-dən 
deyilsə, Qovşaq C heç bir trafik eşitmirsə, Qovşaq C əslində ötürüldüyündə mühitin 
sərbəst olduğunu güman edə bilər. Bu problem gizli terminal problemi (və ya gizli 
qovşaq problemi) kimi tanınır [2]. Bu vəziyyətdə, A Qovşaq ötürülməyə başlasa, 
toqquşma baş verəcəkdir. Nəticədə, həm Qovşaq A, həm də Qovşaq C, daha yüksək 
yerüstü və aşağı ötürmə qabiliyyəti ilə nəticələnən paketlərini geri göndərməlidirlər. 
Gizli qovşaq səbəbindən toqquşma baş verdikdə stansiyaya girişə nəzarət etmək 
üçün RTS / CTS (Göndərmək üçün Göndərmə / Göndərmək üçün Sil) funksiyasının 
əlavə bir xüsusiyyəti IEEE 802.11 standartına [3] daxil edilmişdir. Bu seçim virtual 
daşıyıcı sensasiya kimi də tanınır. Düzgün istifadəsi ilə yanaşı, RTS / CTS 
mexanizminin WLAN-da toqquşma təsiri bu sənəddə araşdırılmışdır.
RTS / CTS-in düzgün istifadəsi ilə WLAN əməliyyatını dəqiq tənzimləyə 
bilərik, çünki gizli qovşaq problemini həll edir və toqquşmadan əlavə qorunma 
təmin edir [4]. 

---

23