208
Aprelin 6-da A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Hö ku məti Dağlılar Respublikasına hərbi yard ım göstərməy i qərara ald ı.
Bu məqsədlə həm könüllü dəstələrin yaradılmasına və Şima li Qafqaza göndərilməsinə başlandı, hə m də dağlı
döyüşçülərinə tibbi yardım üçün sanitar briqadaları təşkil ed ild i. Aprelin 17-də isə Azərbaycan Cümhuriyyəti
Parlamenti Dağlılar Respublikası hökumətinə daha 30 milyon rubl faizsiz kred it vermək haqqında qanun qəbul etdi.
Belə liklə, 1918 ilin sonu- 1919 ilin ilk aylarında Azərbaycan Xa lq Cü mhuriyyəti Höku məti, ö zünün çətin və ziyyətdə
olmasına ba xmayaraq, Dağlılar Respublikasına 50 milyon rubl həc mində maliyyə yardımı göstərdi. Denikin 1919 il
may ın sonunda bütün Şimali Qafqazı ələ keçird ikdən sonra isə Dağlılar Respublikası höku mətin in üzvlərinə Bakıda
sığınacaq verild i. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku məti, bundan əlavə, Dağıstan qaçqınlarına yardım göstərilməsi
üçün 1 milyon rubl vəsait ayırd ı.
Be ləliklə, A zərbaycan, əvvəlki tarixi dövrlə rdə olduğu kimi, 1918-20 illərin ağır şərait ində də Dağıstan
xalq larına arxa durdu.
Əd:. Nəsibzadə N., A zərbaycanın xarici siyasəti (1918-1920), B., 1996; Göyüşov A., 1917-1920-ci illərdə
Şimali Qafqaz dağlıların ın azadlıq uğrunda mübarizəsi, B., 2000.
AZƏRBAYCANLI TƏLƏBƏLƏR ĠTTĠFAQI- Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku mətin in Qərb i
Avropa ölkələrinə ali təhsil a lmaq üçün göndərdiyi tələbələ rin A lmaniyada yaratdığı könüllü ict ima i təşkilat.
Almaniyada qeydiyyatdan keçmişdi. İttifaqın, ü zərində Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin əsas rə mzlə rindən olan
səkkizguşəli u lduzun ətrafında Azərbaycan və alman d illə rində "Azərbaycan tələbələri ko mitəsi. Berlin" sözləri
yazılmış möhürü var id i. İttifaq ın bütün işlərini xaricdə ali təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin ü mu mi yığ ıncağında
seçilmiş idarə heyəti həyata keçirirdi. İttifaq ın cari işlərinə idarə heyəti tərəfindən seçilən sədr rəhbərlik edird i. İttifaq
adından Azərbaycan Hökumətinə və digər təşkilatlara göndərilən rəs mi sənədləri idarə heyətinin sədri və katibi
imzalayırd ı.
1923 ildə ittifaqın tərt ib etdiyi siyahıda xa ricdə ki a zərbaycanlı tələbələ rdən 54 nəfərin in Alman iyada, 13 nə-
fərinin Fransada, 3 nəfərinin İstanbulda və 1 nəfərin in İtaliyada təhsil aldığ ı bildirilird i. Bu siyahıda onların ixt isasları
və təhsil a ldıq ları a li mə ktəblərin adları, habelə təhsillə rini başa çatdırma larına nə qədər va xt qaldığ ı da göstərilird i.
AZƏRĠTTĠFAQ - istehlak kooperasiyasının rəhbər təşkilatı və təsərrüfat mərkəzi (bax Azərbaycan İstehlak
Cəmiyyətləri İttifaqı).
"AZƏRTAc" (A zərbaycan Teleqraf Acentası) - bax Azərbaycan Teleqraf Agentliyi.
209
B
BAĞIRLI Abdulla Sadıq oğlu (?-?)- A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Parlamentinin xüsusi
qərarına (bax Xaricə təhsil almağa göndərilən azərbaycanlı tələbələr haqqında qərar) əsasən, dövlət
hesabına ali təhsil almaq üçün xaricə göndərilmiş tələbələrdən biri. Kiyev Ko mmersiya İnstitutunda
oxu muş, lakin Rusiyada Oktyabr çevrilişindən (1917) sonra təhsili yarımçıq buraxıb vətənə qayıtmışdır.
Parla mentin 1919 il 1 sentyabr tarixli qərarına əsasən, təhsilin i iqtisadiyyat sahəsində davam etdirmə k
üçün Kiyev Kommeürsiya İnstitutuna göndərilmişdir. Sonrakı taley ı barədə məlu mat aşkar olun mamışdı
Bakı - Azə rbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin payta xtı (1918, sentyabr - 1920 aprel). Azərbaycanın
ən qədim şəhərlərindən olan Bakı, həm də, Cənubi Qafqazda və bütün Rusiyada çox mühü m iqtisadi,
siyasi və mədəniyyət mə rkə zlərindən biri id i. Tarix boyunca Azərbaycanın Avrasiya məkan ı, Ya xın və
Orta Şərq ölkələri ilə ticarət və mədəni əlaqələrində mühü m rol oynamış Bakı qüdrətli Şirvanşahlar
dövlətinin paytaxtı o lmuş, 18 əsrin ortalarında Azərbaycanda xan lıq lar yarandıqda, eyniadlı xan lığ ın
mə rkə zinə çevrilmişdi. 1806 il oktyabrın 6-da Rusiyaya ilhaq edilmişdi. 1807 ildə Bakıda 4,5 min, 1859 ildə 13,0 min,
1886 ildə 45 min, 1890 ildə 105,0 min, 1897 ildə 111,9 min, 1909 ildə 222,7 min , 1920 ildə 312,7 min əha li qeydə
alın mışdı. Şəhər 1806-40 illərdə Bakı əyalətin in, sonra isə qəzanın mərkəzi o lmuşdu. 1859 il Şamaxı zəlzələsi
nəticəsində quberniya mərkə zin in Ba kıya köçürülməsi şəhərin həyatında mühüm ro l oynadı. Zəngin neft ehtiyatlarının
istifadəyə verilməsi 19 yüzilliyin sonlarına doğru şəhərin iqtisadi həyatında böyük dəyişikliklər yaratdı. Ta rixən q ısa
müddət ərzində neft çıxarılması 3,9 milyon puddan (1873) 667,1 milyon puda (1901) çatdı. Bu, düny ada istehsal
olunan neftin yarıdan ço xunu təşkil edird i. Bakıda neft hasilat ı ilə birgə neft e ma lı sənayesi, digər sənaye sahələri və
şəhər infrastrukturu, nəqliyyat və rabitə sistemi də sürətlə inkişaf edird i.