501
məsləhətləşməyə gəlmişik» deyə cavab verdilər. İmam Əhməd onlarla bir
saata yaxın söhbət etdikdən sonra: «Sizə qəlbinizlə etiraz etmənizi tövsiyə
edirəm. Əlinizi ona itaətdən üzərək müsəlmanların əsasını sındırmayın (İmam
Əhməd başçını Əsaya, fitnələrə məruz qalmış müsəlmanları isə əsaya ehtiyacı
olan taqətsiz bir insana oxşadır). Bu işin nə ilə nəticələnəcəyini nəzərə alaraq,
özünüzün və müsəlmanların qanını axıtmayın. Yaxşı biri gələnə və ya pis
gedənə kimi səbr edin» dedi. Onlar getdikdən sonra mən atamla birgə Əbu
Abdullahın yanına gəldim. Atam ona dedi: «Allahdan özümüzə və
Muhəmməd ümmətinə əmin-amanlıq diləyirik. Belə bir iş heç kimin xoşuna
gəlməzdi. Ey Əbu Abdullah, sən bunu (itaətsizliyi) düzgün hesab edirsənmi?»
O: «Xeyr, belə bir iş bizə səbr etməyi əmr edən rəvayətlərə ziddir» dedi
1503
.
Əbu Həris əs-Saiq demişdir: «Mən Əbu Abdullahdan Bağdadda baş vermiş
hadisə haqqında, yəni, bir dəstə insanın qiyama qalxmaq istəməsi barədə
soruşaraq: «Ey Əbu Abdullah, bunlara qoşularaq qiyam etmək barədə sən nə
deyirsən?». O, qiyamçıların bu işinə öz etirazını bildirərək dedi:
«Subhənallah...! (Nahaq yerə axıdılan) qanlar. Mən bunu nə dəstəkləyir, nə də
əmr edirəm. Bizim hal-hazırda səbr etməmizi, nahaq qanlar axıdılmasından,
mal-dövlətin talan edilərək halal sayılmasından və haramların baş alıb getməsi
ilə nəticələnən bir fitnə törətməkdən daha xeyirli sayıram. Məgər sən bilmirsən
ki, insanların fitnə-fəsad törətdikləri vaxtlarda nələr edilib?». Mən ona dedim:
«Ey Əbu Abdullah, bu gün insanlar fitnə içində deyillərmi?» O: «Olsalar da
belə, bu fərdi fitnədir. Əgər qılınc qaldırılsa, o ümumi bir fitnəyə çevriləcək və
bütün yollar bağlanacaq. Lakin səbr etməklə dinini qorumuş olarsan ki, bu da
sənin xeyrinədir». Mən onu rəhbərlərə qarşı çıxmağı inkar edən gördüm. O
deyirdi: «(Nahaq yerə axıdılan) qanlar, mən bunu nə dəstəkləyir, nə də tövsiyə
edirəm»
1504
. İbn Teymiyyə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Bəzi müsəlman
rəhbərləri Cəhmilərin dediklərini: Quranın məxluq olmasını, Qiyamət günü
Allahı görməməyimizi söyləmişlər. Onlar bu fitnəni insanlar arasında yayır,
onların bu sözlərinə cavab verməyənləri cəzalandırır və küfrdə ittiham
edirdilər. Bir kəsi əsir etdikləri zaman Quran məxluqdur etiqadını qəbul edənə
qədər işkəncələrə məruz qoyardılar. Onlar yalnız canişin olaraq öz
tərəfdarlarını təyin edir və belələrinə kömklik edirdilər. Buna baxmayaraq
İmam Əhməd onlar üçün Allahdan hidayət diləyir və onların bağışlanmasını
istəyirdi. O hesab edirdi ki, onların Peyğəmbərə – sallallahu aleyhi və səlləm –
müxalif olmaları bilməməz-likdir. Onlar bir başa Peyğəmbərin – sallallahu
aleyhi və səlləm – gətirdiyini inkar etmirdilər. Lakin Quran ayələrini səhv təvil
1503
«Tabaqat İbn Əbu Yəla” 1/144.
1504
Ədəb əş-Şariyyə 1/175, Xəlləl “Sunnə” 1/132, əl-Məsəilul-Mərviyyə İmam Əhməd 2/4.
502
edir və kor-koranə onları öyrədənləri təqlid edirdilər”
1505
. Görəsən,
günümüzdə olan təkfirçilər İmam Əhməd üçünmü hökümət adamıdır
deyirlər? Nəfi – rahmətullahi aleyhi – rəvayət edir ki: «Nə vaxt ki, Mədinə əhli
Yəzid b. Muaviyəni hakimiy-yətdən devirmək istədikdə İbn Ömər - radıyallahu
anhu – öz yaxınlarını və uşaqlarını ətrafına toplayaraq Peyğəmbər
– sallallahu
aleyhi və səlləm – dən eşitdiyi hədisi rəvayət etdi: «Qiyamət günü hər bir
xəyanətkarın yanında bir bayraq dikiləcəkdir
1506
sözünə davam edərək dedi:
«Bizim hər birimiz Allahın və Rəsulunun əmrinə əsasən bu insana beyət
etmişik. Vallahi mən bundan böyük xəyanət görmürəm nə vaxt ki, insan
Allahın və Rəsulunun əmrinə əsasən birinə beyət edə və sonra da ona qarşı
vuruşa. Nə vaxtsa bizlər ona qarşı sadiqlikdə beyət etmişdik. Sizlərdən kimsə
ona qarşı çıxmaq istəyirsə bilin ki, mən bu işdən uzağam»
1507
. Allah şəriəti qəti
olaraq seçilmiş əmrlərə qarşı çıxmağı qadağan edir. Hər hansı bir kimsə çalışsa
ki, müsəlman bir kimsənin əlində olan hakimiyyəti devirsin, hətta onu
hörmətdən salmaq istəsə də belə Allah və onun Rəsulunun istəyinə qarşı
çıxmış sayılır. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Kim Allahın
yer üzündə təyin etdiyi əmirə hörmət edərsə Allah da ona hörmət edər, kim də
Allahın yer üzündə təyin etdiyi əmiri alçaldarsa Allah da onu alçaldar»
1508
.
Cəlil b. Abdullah ət-Tustari – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «İnsanlar xeyir
içərisində olarlar o, vaxta qədər ki, onlar öz əmirlərinə və alimlərinə hörmət
etsələr. Onlara hörmət etdikcə Allah da onların dünya və axirətlərini də xeyirli
edər. Yox əgər onları gözdən salmağa çalışarlarsa Allah da onların dünyalarını
və axirətlərini də məhv edər»
1509
.
Həmçinin fitnələr zamanı hər bir söz və əməl müdrikliklə edilməlidir.
Müdrikliklə görülən iş isə həmişə tərifə layiqdir. Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi
və səlləm – Əşəs Abdul Qeysə xitabən buyurdu: «Səndə Allah və Onun
Rəsulunun sevdiyi iki xislət vardır. Müdriklik və səbirlilik»
1510
. «İnsan (özünə)
xeyir dua etdiyi kimi, bəd dua da edər. İnsan (hər şeydə) tələsgəndir (gördüyü
işin aqibətini düşünməyə hövsələsi çatmaz)». (əl-İsra 11). Müdrikliklə görülən
iş tərifə layiqdir. Çünki adillik nişanəsi olan bu sifət sahibi, fitnələr vaxtı məhz
öz müdrikliyi, əzmkarlığı və mehribanlığı ilə digərlərindən fərqlənir.
1505
“Məcmuul Fətava” 3/229-231.
1506
İbn Ömər və Ənəs - radıyallahu anhum – rəvayət edirlər ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm –
buyurdu: «Əhdini pozan hər kəs üçün Qiyamət günü bir bayraq olacaqdır. Bu filankəsin vəfasızlığının
bayrağıdır» Buxari 3188, Müslim 1735. Əbu Səid əl-Xudri - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər –
sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Qiyamət günü hər bir əhdini pozanın arxasında əhdini pozmasının
miqdarına görə bir bayraq olacaqdır. Diqqət edin! Dövlət başçısının vəfasızlığından daha böyük bir
vəfasızlıq yoxdur» Müslim 1738.
1507
Buxari.
1508
İmam Əhməd.
1509
Təfsir Qurtubi 5/262.
1510
Müslim.