77
Daha yaxşı başa düşülməsi üçün böyük küfrü üç yerə bölərək misallar
verək:
Etiqadi Küfr (İslamdan Çıxaran Küfr) – Allahın varlığına və birliyinə şübhə
etmək, Allahın Peyğəmbərinin peyğəmbərliyinə və ya onun son Peyğəmbər
olmasına şübhə etmək (və ya inkar etmək), Axirət gününə, Cənnət, Cəhənnəm,
savab, cəza, dirilmə, cinlərə, mələklərə, isra və merac və s. kimi həqiqətlərə
şübhə etmək, Qurandan bir hərf olsa da belə inkar etmək, ya da Onda artırılma
olduğuna inanmaq, Uca Allahın öz qullarına hülul (daxil olmasına) inanmaq,
şəriki olduğuna, övladı olduğuna və s. çirkin sifətləri Allaha isnad etmək, beş
dəfə namaz qılmağı, zəkat və bunun kimi dində qəti olan şeylərin vacibliyini
inkar etmək, dində halal olması qəti məlum olan alış-veriş, nigah kimi
məsələlərin haram olduğuna və yaxud haqsız adam öldürmə, zina və faiz kimi
irtidat (mürtədlik), Allah və Onun dininə qarşı küfr etmək sayılır. Allah bizə İslama istehza edən və sonra
da: “Biz sadəcə boş-boş danışıb zarafatlaşırdıq!” söyləyən bəzi kəslər barədə söz açır. Lakin Allah bizə
bildirir ki, onların etdiyi bu cür zarafat faktiki olaraq Allaha, Onun ayələrinə və Onun Rəsuluna lağ, istehza
etməkdir və bunu etməklə də onlar küfr işləmişdirlər. Allah buyurur: “Onlardan nə üçün istehza etdiklərini
soruşsan, deyərlər: 'Biz sadəcə boş-boş danışıb zarafatlaşırdıq!' De: 'Allaha, Onun ayələrinə və Onun
Elçisinə istehzamı edirsiniz? Üzrxahlıq etməyin! İman gətirdikdən sonra artıq kafir oldunuz'. Sizlərdən bir
qismini bağışlasaq da, digərlərinə günahkar olduqlarına görə əzab verərik”. (ət-Tövbə 65-66). Allahın dininə
istehza etmək və yaxud Allahın dinini söymək və yaxud Allahı və Onun Rəsulunu təhqir etmək və onlara
lağ etmək fərdi islam dairəsindən çıxaran böyük küfrdür. Bununla belə, onlardan da tövbə etmək üçün
fürsət var. Çünki Allah buyurur: “Qullarıma mənim bu sözümü de: 'Ey Mənim özlərinə qarşı həddi aşmış
qullarım! Allahın rəhmindən ümidinizi üzməyin. Şübhəsiz ki, Allah bütün günahları bağışlayır. O,
həqiqətən, Bağışlayandır, Rəhmlidir!”. (əz-Zumər 53). Əgər bir şəxs mürtədliyin istənilən bir növündən
tövbə edirsə və onun tövbəsi səmimi isə, tövbəyə dair bütün şərtlər qarşılanırsa, bu halda Allah onun
tövbəsini qəbul edir. Tövbənin beş şərti var və bunlar aşağıdakılardır….Mən deyirəm ki, əgər bir insan hər
hansı bir günahdan tövbə edirsə - hətta bu günah İslamı söymək, təhqir etmək olsa belə - yuxarıda qeyd
olunan şərtləri qarşılayarsa onun tövbəsi İnşallah qəbul ediləcəkdir. Bununla belə qeyd etmək lazımdır ki,
bir söz ola bilsin ki, küfr əməli və yaxud mürtədlik olsun, lakin bunu söyləyən şəxs bununla belə hələ kafir
olmasın. Yəni, onun kafir olduğuna hökm etməmək üçün bir maneə varsa bu halda həmin şəxs kafir olmaya
bilər. Bizim bu misalda bildirilir ki, bir nəfər qəzəbli halda islamı söymüşdür. Biz ona deyirik: Əgər sənin
qəzəbin nə söylədiyini bilməyəcək dərəcədə şiddətli olubsa və həmin anda özünüzdə olmamısınızsa (göydə
və yaxud yerdə, harada olduğunuzu bilməmisinizsə) və həmin sözlərin nə olduğu barədə düşünmədən və
bilmədən bunları söyləmisinizsə, bu halda bu sözlər hər hansı hökmə tabe tutulmur və sizə mürtəd hokmü
verilə bilməz. Çünki bu sözlər bilərəkdən, onun öz iradəsi, qəsdi ilə söylənilməmişdir. Əgər bir söz
bilməyərəkdən, bunu niyyət etmədən söylənilirsə Allah buna görə fərdi cəzalandırmır. Allah buyurur:
“Allah sizi qəsdiniz olmadan içdiyiniz andlara görə (onları pozmağa görə) cəzalandırmaz, lakin O, sizi
qəsdlə içdiyiniz andlara görə cəzalandıracaqdır”. (əl-Maidə 89). Əgər şiddətli qəzəb anında küfr sözlərini
söyləyən sözügedən şəxs nə dediyini bilməyibsə, bu halda onun sözləri heç bir hökm ifadə etmir və bu halda
onun mürtəd olduğuna hökm verilə bilməz. Ona mürtəd hokmü verilmədiyindən zövcəsi ilə nikahına da
xətm verilmir. Daha doğrusu zövcəsi hələ də onun nikahı altında qalır. Ancaq bildirmək istəyirəm ki, kimsə
hirslənibsə bu qəzəbinin qarşısını Peyğəmbərin (Ona Allahın salavatı və salamı olsun) nəsihət etdiyi yollar
ilə almağa çalışsın. Belə ki, bir kişi ondan: “Ey Allahın Rəsulu, mənə nəsihət et” deyə xahiş etdi. Peyğəmbər:
“Hirslənmə”deyə cavab verdi. Peyğəmbər bunu bir neçə dəfə təkrarlayaraq “Hirslənmə”dedi. Odur ki,
həmin şəxs də özünü ələ almalı və məlun şeytandan Allaha pənah aparmalıdır. Əgər ayaq üstə isə otursun,
oturubsa uzansın. Əgər onun qəzəbi həddən artıq güclənirsə dəstəmaz alsın. Bütün bunlar onun qəzəbini
sovuşduracaqdır. Nə qədər insan olub ki, qəzəbli halda ikən əməl etdiklərinə görə peşman olublar, lakin
artıq iş işdən keçmişdir. “Fətvalar toplusu” 2/152.
78
haramlığı qəti bilinən şeyləri halal olduğuna inanmaq, Uca Allahın nazil etdiyi
bir məsələnin Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – tərəfindən gizlədildiyinə
və yaxud müsəlmanlardan bəzilərinə bildirdiyinə, başqalarına bildirmədiyinə
inanmaq, hər hansı bir Peyğəmbərdən birini və ya onlardan səhih gələn hər
hansı bir şeyi yalan saymaq, Yəhudi və Xristianların etdikləri də Allaha ibadət
olduğuna və onların da Allah və Peyğəmbərinə itaət etdiklərinə inanmaq,
Peyğəmbərlik iddiasında olan bir kimsəni təsdiq etmək, Səhabələrin
Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən sonra dindən çıxdıqlarına
inanmaq, küfr sözlər söyləyən kimsəyə razı olaraq gülən kimsə, açıq küfr olan
bir əməlin küfr olmasında şübhə edən bir kimsə və s. bunlara bənzər küfr
əməllər vardır.
Əməli Küfr – Uca Allahdan başqasına səcdə etmək, Qurani Kərimi və ya
şərafətli hədislərin yazıldığı kağızları murdar yerlərə atmaq, övliya və
əməlisaleh insanların qəbrlərini təvaf etmək, siqaret çəkdikdə, zina edərkən
«Bismilləh» demək, kafirlər üçün ibadətgahlar tikmək, bu işdə onlara yardım
etmək, sehri öyrənmək, kafirlərlə dostluq etmək və s.
Sözdə Küfr – Uca Allahı, hər hansı bir Peyğəmbəri və ya İslam dinini
söymək, çətin və sıxıntı anlarında çarə tapmaq üçün övliya və salehlərə
yalvararaq onlardan kömək diləmək (təvəssül), Qurani Kərimi və ya ondan
götürülmüş hər hansı bir ayəni məsxərəyə qoymaq, Peyğəmbəri – sallallahu
aleyhi və səlləm – rişxənd etmək, Uca Allahın İsimlərindən birinə istehza etmək,
Cənnət, Cəhənnəm və s. bu kimi mövzulara əhəmiyyət verməmək, Allah mənə
Cənnəti versə də girmərəm, namaz qılandan bəri heç bir xeyir görmədim, sənə
namazın heç bir faydası olmaz, Namaz, oruc vacib deyildir, İslam bu zamana
uyğun deyildir, İslam dini müsəlman ölkələrinin geri qalması deməkdir, özünə
vəhy gəldiyini iddia edən və s.
Belə bir şeyləri zarafatla olsa da belə söyləmək, məsxərəyə qoymaq, istehza
obyektinə çevirmək, əhəmiyyətsizləşdirmək insanı dindən çıxararaq – Allah
qorusun – mürtəd edə bilər. Ağzından belə bir sözlər çıxmış adam dərhal tövbə
edib Şəhadət Kəlməsini söyləməlidir və peşmançılıq çəkərək bir daha belə
qorxunc vəziyyətə düşməməyə qətiyyət və səy göstərməlidir.
Kiçik Küfr – Bu kamil müsəlman ola bilmək üçün hökmən zəruri olan
şeylərin inkar edilməsidir. Belə ki, o şeylərsiz kamil müsəlman olmaq
mümkün deyildir. Bu cür küfrdə insan Cəhənnəmə daxil olmağa layiqdir.
Lakin əbədi deyildir. Bu bütün günahları əhatə edir. İtaət və ibadətlər imana
daxil olduğu kimi beləcə günahlar da küfr adlandırılır. Bu vəziyyətə düşən
əslən olmasa da hökmə görə müsəlman olaraq qalır. Bir çox növləri olan bu
küfrün bəziləri aşağıdakılardır: