81
olduğu halda bunu zarafat, əyləncə xatirinə etdiyini bildirən şəxs həm zahirən,
həm də batinən də küfrə batmışdır. Belə ki, istər ciddi olaraq, istərsə zarafatla
kafir davranışlara yol verənlər kafirdirlər. «(Ya Muhəmməd! Təbuk döyüşünə
gedərkən səni lağa qoyan) münafiqlərdən (nə üçün belə etdiklərini) soruşsan:
Biz ancaq söhbət edib zarafatlaşırdıq, əylənirdik – deyə cavab verərlər. De ki:
Allaha, Onun ayələrinə və Peyğəmbərinə istehzamı edirsiniz». (ət-Tövbə 65).
Təkfir məsələsində küfrü vacib edən davranış ilə, o davranış sahibi olan
kimsəni ayrı dəyərləndirmək lazımdır. Məs: Allahın hər yerdə olduğunu,
Qurani Kərimin yaradılmış olduğunu söyləmək, Allahın ilahi sifətlərini nəfy
(inkar) etmək və s. küfrdür. Belə ki, bu söz və ya əməlin küfr olması babına
aiddir. Lakin söz hər hansı bir şəxs barəsindədirsə onun küfrünə hökm
verməkdə tələsməmək, dayanmaq və küfrlə ittiham etməmək lazımdır. Ta ki,
ona haqq bəyan olunana qədər. Çünki o, ayə və hədisləri səhv başa düşən,
hədisin səhih olduğunu bilməyən, zəif hədisə əsaslanan, təvilçi biri ola biləcəyi
kimi, ayə və hədisləri başa düşmək qabiliyyətinə malik olmayan cahil birisi də
ola bilər. Münaqişə və dəlilin bəyan edilməsi ilə həmin şəxsin şübhələri
ortadan qaldırıldıqdan sonra vəziyyət artıq dəyişir. Çünki cahilcəsinə təvil
edən və şübhə içində olan kimsə ilə günahkar və inadcıl kimsə eyni deyildir.
Cahil və bənzəri insanların küfrünə hökm etməmək, onların rahat başa
düşəcəkləri bir səviyyədə dəlillər gətirib izah etmədən mümkün deyildir ki, o
dəlilləri (özləri) başa düşsünlər. Təkfir və digər məsələlər haqqında həmişə
olduğu kimi Əhli Sünnə vəl Cəmaat yenə də firqələr arasında orta yolu
tutmuşlar. Uca Allah onları bir-birilərini təkfir etməkdən qorumuşdur.
Başqaları haqqında da elmə, ədalətə uyğun olaraq hökm verərlər. Təkfir
məsələsi Allah və Rəsulunun yeganə ixtiyar sahibi olduğuna aid mövzudur və
Allah və Rəsulunun kafir saydıqlarından başqa heç kimsə kafir sayıla bilməz.
Bir kimsənin küfrünə hökm verəcək kimsə Allah haqqında bilmədiyi bir sözü
söyləməkdən qorxaraq yavaş və diqqətli hərəkət etməsi lazımdır. Məhz buna
görə də bu mövzu təhlükəlidir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm –
buyurdu: «Bir kimsə başqasını fasiqlikdə və ya kafirlikdə ittiham edərsə əgər
o, kimsə belə deyilsə mütləq o, söz ona geri dönər»
244
. Peyğəmbər – sallallahu
aleyhi və səlləm – buyurdu: «Bir kimsə belə olmadığı halda başqa bir kimsəni
kafir və ya ey Allahın düşməni deyə çağırarsa bu söz mütləq onu söyləyənə
geri dönər»
245
. Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Kim bir
mömini küfürdə ittiham edərsə bu onu öldürmək kimidir»
246
. Əbu Hureyrə –
radıyallahu anhu – rəvayət edir
ki, Peyğəmbər
- səllallahu aleyhi və səlləm –
244
Buxari.
245
Müslim.
246
Buxari.
82
buyurdu: «İsrail oğulları arasında qardaşlıq münasibəti qurmuş iki kimsə
vardır. Bunlar biri günah işlər görər, digəri isə böyük bir həvəslə ibadət edərdi.
İbadət edən kimsə digərini günah edən an gördükdə dayanıb ona nəsihət
verərək: «Bu günahdan əl çək» deyərdi. Bir gün yenə də onun günah işlədiyini
görüncə ona: «Bu günahdan əl çək!» dedi. O isə: «Məni Rəbbimlə tək burax
(mən bilərəm, Rəbbim bilər). Sən mənim üzərimə gözətçi göndərilməmisən?»
dedikdə ibadət sahibi: «Allaha and olsun ki, Allah səni bağışlamayacaqdır
(Allah səni Cənnətə salmayacaqdır) deyərkən ruhları alındı. Hər ikisidə bir
yerdə aləmlərin Rəbbinin hüzurunda həşr olundular. Allah ibadət edən
kimsəyə: «Sən Məni dərk edib tanıyan birisisənmi? Yoxsa ki, mənim əlimdə
olanlardan xəbərdarsan? Günahkar kimsəyə isə: «Rəhmətimlə Cənnətə gir»
deyə buyurdu. İbadət edən kisə üçün: «Götürün bunu Cəhənnəm atəşinə atın»
deyə buyurdu. Əbu Hureyrə: «O, kimsə dünyasını da, axirətini də məhv edən
bir söz söyləmişdir»
247
.
İmanı Dağıdan Baxışlar - Allahın təkliyini, Onun olmasını inkar etmək və
ya bu məsələdə şübhədə olmaq. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in
peyğəmbərliyini inkar etmək və ya bu məsələdə şübhə etmək. Həmçinin
Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən sonra peyğəmbərliyin davam
etməsinə inanmaq və kiminsə Peyğəmbər olduğunu qəbul etmək. Qiyamət
gününün, Cənnət və Cəhənnəmin, Mələklərin və Cinlərin və s. olmasını inkar
etmək. «Peyğəmbər Rəbbi tərəfindən ona nazil edilənə inanmış və möminlər də
iman gətirmişlər. (Onların) hamısı Allaha, Onun mələklərinə, kitablarına və
bütün Peyğəmbərlərinə iman gətirərək dedilər: Biz Onun Peyğəmbərləri
arasında fərq qoymuruq». (əl-Bəqərə 285). Həmçinin inanmaq ki, insanlar
azaddırlar və istədikləri dini seçə bilərlər. Məcbur deyil ki, Muhəmmədin –
sallallahu aleyhi və səlləm – şəriətini qəbul etsinlər.
«Kim İslamdan başqa bir din
axtarasa ondan bu qəbul edilməyəcəkdir». (Ali İmran 85). İnanmaq ki,
müşriklər, ateistlər, Xristian və Yəhudilər düzgün yoldadırlar və onların
yolları bizim yolumuzdan daha üstündür, yaxşıdır və ya onların küfründə
şübhə etmək. «(Ya Məhəmməd!) Kitabdan özlərinə bir az şey verilənləri
(Yəhudiləri) görmürsənmi? Onlar Cibt və Tağuta inanır və kafirlər üçün də:
Bunlar möminlərdən daha doğru yoldadırlar – deyirlər». (ən-Nisa 51). Zəkat
verməyi, namaz qılmağı, oruc tutmağı inkar etmək. Allahın haram etdiyi
şeyləri halal görmək. Məs: Zina, içki, faiz və s. Dünyəvi qanunları İslam
qanunlarından üstün tutmaq və ya İslam qanunlarının vaxtı keçib, bu zəmanə
üçün deyildir demək. «(Ya Muhəmməd!) Sənə nazil edilən və səndən əvvəl
nazil edilənlərə iman gətirdiklərini iddia edənləri görmürsənmi? Onlar
şeytanın (Tağutun) hüzurunda mühakimə olunmaq istəyirlər. Halbuki onlara
247
Səhih Sünnən Əbu Davud, əl-Albani səhih.