1 – amaliy mashg’ulot o‘quvchilar jismoniy rivojlanishini gigienik baholash 1­­-ish: Ishdan maqsad

Ishni bajarish tartibi.
1.ish Talabalar bir juftdan qilib bo‘lib qo‘yiladi, ya’ni ularning biri- tekshiriluvchi, ikkinchisi-eksperementator. Eksperementatorlar tezlik bilan 1-2 daqiqa davomida tekshiriluvchisi uchun bittadan rasmda ko‘rsatilganidek jadval chizadilar va ularni tarqatadilar. Tekshiriluvchilar eksperementartor buyrug‘iga binoan 3 daqiqa davomida ko‘rsatkich yoki qalam ishlatmasdan faqat ko‘z yordamida har bir chiziqning oxirini topadi va birinchi ustunda ko‘rsatilgan o‘zining tegishli nomeriga muvofiq har bir chiziqning ohirini o‘sha nomer bilan belgilaydi. Bu xol rasmda bir va ikki chiziqlar uchun ko‘rsatilgan, 3 daqiqadan keyin eksperementatorlar tekshiriluvchilar ishini to‘xtatadi va uni tekshirib, 3 daqiqa oralig‘ida to‘g‘ri topilgan chiziqlar miqdoriga qarab ihtiyoriy e’tibor darajasini baholaydi.
So‘ngra tekshiriluvchilarga ikkilanuvchi tasvir beradigan rasm ko‘rsatiladi. Masalan: yosh va qari ayolning surati. Eksperementatorlar tekshiriluvchilar tomonidan bu ikki obrazni qabul qilishlari va anglab yetishlari uchun ketgan vaqtni sekundomerlar yordamida aniqlaydilar. Diqqatni boshqa tomonga yo‘naltirish tezligining darajasi haqida ikki obrazni ajrata olish uchun sarf bo‘lgan sekundlarga qarab xulosa chiqariladi. Odam ikki suratni qancha tez vaqt ichida ko‘rsa uning diqqat e’tiborini boshqa tomonga yo‘naltirish qobilyati shuncha yuqori ifodalangan bo‘ladi.

2.3-rasm. Ikki xil tasvir beruvchi rasm.
2.4-rasm. Adashtirilib egri-bugri chizilgan chiziqlarni tasvirlovch rasm.


Kerakli jihozlar: 1 dan 25 gacha tartibsiz yozilgan raqamlar jadvali (10х10) 4 ta, sekundomer, korrektura jadvali
Faol diqqat tezligini aniqlash uchun 1 dan 25 gacha raqamlar tartibsiz joylashtirilgan 4 ta jadvaldan foydalaniladi. Bu jadval orqali ma`lum vaqt mobaynida raqamlar tartib bilan topiladi, so`ngra faol diqqatning konsentratsiyasi hisoblanadi. Faol diqqatning konsentrasiyasi haqida jadvalda keltirilgan raqamlarni topish tezligidan bilish mumkin. (1,2,3,4– jadval)

2.1 – jadval 1 15 6 13 8 10 21 23 18 4 19 24 2 25 20 12 7 22 11 16 3 14 17 5 9	2.2 – jadval 13 15 5 7 1 2 20 23 21 9 18 6 11 25 17 22 24 19 12 3 16 4 8 14 10
2.3 – jadval 12 4 25 23 14 15 21 8 10 5 6 19 1 13 16 17 11 24 22 2 3 9 20 7 18	2.4 – jadval 1 7 11 14 16 13 21 19 25 2 20 15 8 5 10 3 18 24 17 22 23 9 4 12 6

Tekshiruvchilarning har biriga 1,2,3,4 tablisalar tarqatilib, tablisadagi 1dan 25 gacha yozilgan raqamlarni tartib bilan topish (o`chirish) tushuntiriladi. Raqamlarni iloji boricha topish aytiladi.

Tekshiruvchi 1-jadvaldagi raqamlarni sekundomerni yurg`izish bilan boshlaydi va sonlarni topib (o`chirib) bo`lgandagi vaqt aniqlanadi. 2,3,4 jadvallar bilan xuddi shunday tajriba o`tkaziladi va o`rtachasi aniqlanadi. O`rtacha ma'lumot chiqarish uchun 4 ta jadvaldan olingan vaqtlar qo`shilib 4 ga taqsimlanadi. Masalan 4 ta jadval uchun 120 sekund vaqt sarf bo`ldi, 120 : 4 = 30.
Agarda jadvalda yozilgan 1 dan 25 gacha raqamlar 30-40 soniyada topilsa diqqatning konsentrasiyasi yaxshi hisoblanadi, 45-60 soniyada topilsa qoniqarli va nihoyat 60 soniyadan ortiq vaqtda topilsa qoniqarsiz hisoblanadi.
Jadvallardagi raqamlarni ketma-ketlikda toping, vaqtini aniqlang va o`rtachasini toping

2.6 – jadval 1 15 6 13 8 10 21 23 18 4 19 24 2 25 20 12 7 22 11 16 3 14 17 5 9	2.7 – jadval 13 15 5 7 1 2 20 23 21 9 18 6 11 25 17 22 24 19 12 3 16 4 8 14 10
2.6 – jadval 12 4 25 23 14 15 21 8 10 5 6 19 1 13 16 17 11 24 22 2 3 9 20 7 18	2.7 – jadval 1 7 11 14 16 13 21 19 25 2 20 15 8 5 10 3 18 24 17 22 23 9 4 12 6

O`rtacha ko`rsatkichingiz _____ Guruhning o`rtacha ko`rsatkichi ____

Ixtiyoriy harakat tezligini aniqlash
Ishdan maqsad: 6 ½ 10 sm² hajmdagi oq qog`ozga 10 sekund davomida nuqtalar qo`yish usuli yordamida panja mushaklarining harakat tezligini aniqlash
Nazariy qism.
Ixtiyoriy harakatlarning tezligi va aniqligi nerv va muskul tizimining rivojlanish darajasiga bog’liq. Bolaning 11-12 yoshida muskul to’qimasi defferensirovkasi va o’tkazuvchi tizmning miyellinlashuvi tugaydi. 18-19 yoshida ixtiyoriy harakatlarning ko’rsptkichlari kattalarnikiga o’xshaydi.


Kerakli jihozlar: 1 dan 25 gacha tartibsiz yozilgan raqamlar jadvali (10х10) 4 ta, sekundomer, korrektura jadvali, 5 ta qalam
Ishni bajarish tartibi.guruhdagi 15 ta talabada tajriba o’tkazadi. Har bir tekshiruvchi qo’liga to’g’ri burchak chizilgan qog’oz va qalam olib o’qituvchining buyrug’ini kutib turadi. Bolaning asab va muskullar tizimining rivojlanganligi darajasi, qo`l panjasining ixtiyoriy harakatlari tezligi bilan aniqlanadi. Buning uchun har bir o`quvchi oq varaqqa uchta 10x10 o`lchamdagi to`rt burchak chizadi.
"Boshladik" buyrug`i berilganda har bir o`quvchi iloji boricha birinchi to`rt burchak ichiga ko`proq va tezroq nuqtalar qo`yishi kerak. 10 soniyadan so`ng "to`xta" buyrug`i beriladi va ish to`xtatiladi. Bu tajriba uch marotaba takrorlanadi. So`ng har bir to`rtburchak ichidagi nuqtalarni sanab, yoniga yozib qo`yadi va o`rtacha natijani hisoblanadi. Buning uchun natijalar qo`shilib tajribalar soniga bo`linadi.
O`rtacha natija jadval bilan solishtiriladi.
2.8-jadval

Yosh		7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
Nuqtalar soni	O`g`il	40	45	52	56	58	60	63	65	67	70	75	80
	Qiz	35	38	41	44	47	51	53	55	55	62	66	72

Topshiriqlar
1. O`qituvchi buyrug`I bilan kvadratlar ichiga nuqta qo`ying, o`rtachasini aniqlash va jadval asosida ixtiyoriy harakat foizini hisoblang.



А – o`quvchining o`rtacha natijasi, С–umumiy o`rtacha ko`rsatkich

№ 1 nuqtalar soni ________		№ 2 nuqtalar soni ________
№ 3 nuqtalar soni ________		№ 4 nuqtalar soni ________
O`rtacha _________________ foiz ko`rsatkichi ________

Bajarilgan ishni foizlarda hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi.

А – o`quvchining o`rtacha natijasi
C – yoshga nisbatan umumiy o`rtacha ko`rsatkich (jadval)
O`quvchining o`rtacha natijasi umumiy natijadan ±15% ga farq qilishi ixtiyoriy harakat tezligi me`yorda ekanligidan darak beradi.