1-bilet shayboniylar davlatining tashkil topishi



Yüklə 0,83 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/51
tarix25.05.2022
ölçüsü0,83 Mb.
#87913
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51
11-tarix-imtihon-javoblari-2022-yil

3.
 
Abdulla Qodiriy hayoti va ijodi. 
Abdulla Qodiriy (asosiy taxalluslari: Qodiriy, Julqunboy) (1894.4.10-Toshkent- 
1938.10.4) 

XX a. yangi 
oʻzbek
adabiyotining ulkan namoyandasi, 
oʻzbek
romanchiligining asoschisi; 20-yillardagi muhim ijtimoiy-madaniy jarayonlarning 
faol ishtirokchisi. Bogʻbon oilasida tugʻilgan. Otasi Qodirbobo (1820–
1924) xon, 
beklar qoʻlida sarbozlik qilgan, rus bosqini paytida (1865) Tosh
kent mudofaasida 
qatnashgan. Otasi boshidan 
oʻtgan
sarguzashtlar Abdulla Qodiriyning qator asarlari, 
xususan tarixiy romanlarining yuzaga kelishida muhim rol 
oʻynagan.
Abdulla 
Qodiriy musulmon maktabida (1904

06), rus-tuzem maktabida (1908

12), 
Abulqosim shayx madrasasida (1916
–17) taʼlim oldi; Moskvadagi adabiyot kursida
(1925
–26) oʻqidi. Yoshligidanoq qadimgi Sharq madaniyati va adabiyoti ruhida
tarbiya topgan; arab, fors va rus tillarini oʻrgangan. Jahon adabiyotini ixlos bilan
mutolaa qilgan. Oilasi 
kambagʻallashganligi
sababli bolalikdan mustaqil mehnat qila 
boshladi, turli kasblarni egalladi, mahalliy savdogarlarga kotiblik va gumashtalik 
qildi (1907

15). 1917-
yil Oktyabr davlat toʻntarishidan soʻng Eski shahar ozuqa
qoʻmitasining
sarkotibi (1918), 
„Oziq
ishlari“
gazetasining muharriri (1919), 


Kasabalar 
shoʻrosining
sarkotibi (1920), 
„Mushtum“
jurnalining tashkilotchilaridan 
va tahrir 
hayʼati
aʼzosi
(1923

26). 
4-
 
BILET 
1.
 
Buxoro amirligining tashkil topishi. 
Buxoroda 1711-1747 yillarda Abdulfayzxon nomigagina xon edi. Mamlakatni 
boshqarish Muhammad Xakimbiy otaliq qo`lida bo`ldi. 1747 yilda Abdulfayzxon 
bir guruh fitnachilar tomonidan o`ldirildi. Muhammad Xakimbiy ham tez orada 
vafot etdi. Davlat ishlari Muhammad Xakim
biyning o`g’li Muhammad Rahimbiy
qo`liga o`tdi. Muhammad Rahg’imbiy 1573 yilda Buxoro taxtini egalladi. U o`ziga
qarshi isyon ko`targan Shahrisabz, Urgut, Jizzax, O`rtepa, Xo`jand, Toshkent va 
boshqa bekliklarda mavqeini mustahkamlab olgach, o`zini amir deb e`lon qildi. Shu 
tariqa, Buxoroda 
mang’itlar
sulolasi xukmronligi (1753-1920) qaror topdi. Shundan 
e`tiboran poytaxti Buxoro bo`lgan davlat Buxoro amirligi deb atala boshlandi. 
Muhammad Rahim hukmronligini beklik-viloyatlardagi boshqa qavmlardan bo'lgan 
hokimlar tan olmadilar. Amir mang'itlarga tayanib hokimiyatni markazlashtirishga 
intildi. Barcha qabilalarning hukmdorlarini Buxoroga yig'ib, ulardan markaziy 
hokimiyatga bo'ysunishni talab qildi, aks holda qattiq jazolanishi haqida 
ogohlantirdi. Viloyatlardagi ko'pgina hokimlar, bebosh amaldorlar hokimiyatdan 
chetlashtirilib, yer-mulki tortib olinib, boshqa joylarga ko'chirildi. Ular o'rniga amir 
qabiladoshlaridan tayinlandi. Muhammad Rahim Buxoro minorasi yonidagi o'z 
qarorgohini mahsus qurilgan Arkka ko'chirdi, o'zboshimcha beklarni Arkka chaqirib 
qattiq jazoladi. Tarqoqlikni bartaraf etish maqsadida ko'pgina bekliklarga- 
Samarqand, Jizzax, O'ratepa, Hisor, Boysun, Shahrisabzga qarshi qonli urushlar 
qildi, ko'pgina viloyatlar vayron bo'ldi. Muhammad Rahim Nurotada istiqomat 
qiluvchi burgut qabilasi mang'itini bostirib, ularning harbiy istehkomlarini buzib 
tashlab, o'zlarini Buxoro tumaniga ko'chirdi. 

Yüklə 0,83 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə