1. bo’lim. Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishni tashkil etishninq ilmiy asoslari

Talcpida yculidai - chorvachilik va dexkonchilik yuritish tizimlarining iktisodiy samaradorligini, progressiv ish meyorlari, vakt meyorlari va boshka meyorlarni aniklaiіda, mexnatni tashkil etishdagi yangi usullarni urganishdan foydalaniladi. Bunda erishilgan nati›kalar mikdor va sifat n‹ixatdan tula xisobga olinadi. Tajriba usulida urganishdan keypn uii muvaffakiyatli amalga oshirishning asosiy sharti ilmiy jixatdan asoslangan yangi bir tadbirni, meyorni yaratishdir.
ltfashemaiiik modellashnіirnw — usulidan eng murakkab iktisodiy masalalarni xal etishda foydalaniladi. Ayrim iktisodiy tarmoklar ishini amalga oshirishda tez ishlaydigan elektron xisoblash mashinalarining roli kattadir. Ular ishlab chikarishdagi bir nechta ta’sir etuvchi omillarning tutgan urnini xisobga olgan xolda kuyilgan vazifani bajarishga imkon berib, uning maksadga muvofik variantini aniklashga sharoit yaratadi.
Ig.іtіisodii-mashemvіtіi- yc pdail - ISTIkbolli muammoparni xal etishda va kundalik xayotda zarur bulgan iktisodiy muammo— larni yechishda samarali foydanilmokda. Bularga xujalikdagi ish- lab chikarish tarmoklarining maksadga muvofik xolatini belgi— lash, xujalik ichidagi bulinmalar ishlab chikarish sharoitlarini xisobga olgan xolda ularning maksadli xajmini, ishlab chikarishni rejalashtirish, chorva mollari uchun maksadli ratsionlarni, ma— shina—traktor parkining samarali tuzilishining tarkibini belgi— lash, ekin maydonining tarkibini, poda tarkibini, transport vo— sitalaridan foydalanishni tashkil etish va ishlab chikariіііni boshkariііі masalalarini istikbolini belgilash jarayonlari ki— radi.

4. 
   Fanning vazifalari
   

Qiiіlok xujalik korxonalarida ishlab chikarishni tashkil etish fanining asosiy vazifasi bozor iktisodiyoti talablari aso- sida xukumat tomonidan kishlok X ›kіlLiGining rivojlantirish soxasida urtaga kuyilgan vazifalarni xal etishga faol kumaklashishdir.
Kishlok xujalik ishlab chikarishining barkaror sishiga eri- shish, mamlakatni ozik-ovkat maxsulotlari va kishlok xujalik xom ashyosi bilan tulIk ta’minlash va samarali pirovard natijalarga erishish uchun agrosanoat majmuasi barcha tarmoklarining kuchla-
rini bir bu gun xolda uyuiztirish fanning asosiy vazifasidan biri xisoblanadi.
Umuman olganda davlat dasturidan kelіzb chik.kan xolda fan ol- diga kuyidagi vazifalar k.uyiladi:
kіzshlok xujalik korxonalarining rivojlanish jarayonlari va ularnp takomilashtirish yullarini urganish asosida samarali mulk shaklipi belgilab fiyerish;
kpshlok xujalik ishlafi chikarishining asosiy omillari: ep, ЬіOddiy — texnika vositalari va mexnat resurslaridan unumli foy— dalanishning yunalishlarini asoslash;
kіzshlok xujplgіk korxonalarining tabiiy-iktisodiy shart—sha— roitlaridan kelib chikkan xolda, ularda ishlab chikarishni tashkil etishda xujalik yuritish tizimini aniklaіl;
kiііllok xujalik korxonalarining yunalishlari va xajm Kursatkichlarini ilmiy jixatdan asoslab berish;
kishlok xujalik korxonalarini istikfiolini rejalashtirish— ni takomillashtirish va biznes rejani tuzish yullarini kursatish; kishlok xujalik korxonalarida mexnatni tashkil etishning ilgor usullarini joriy etish, meyorlash, unga xak tulashni
takomillashtirish tadbirlarini belgilab berish;
dexkonchilik va chorvachilik tarmoklarini barkaror rivojlantirish va ularga xizmat kiluvchi xamda yordamchi sanoat korxonalarini rivojlantirish buyicha ilmiy tavsiyalar ishlab chikISH;
kISHLOk xujalik korxonalarіzda ichki xujalik xisobini tashkil etishning shakllari va uslublarini takomillashtirish buyicha ilmiy jixatdan asoslangan tavsiyalar berish;
kishlok xujalik korxonalari bilan pudratchilar urtasidagi ichki shartnomalarni va tayyorlov — ta’minot (servis xizmati kvrsatuvchi) tashkilotlar urtasidagi tashki shartnomalarni takomillashtirish buyicha yul-yurik kursatish.
Kishlok xujalik korxonalarida ishlaydigan xap bir mutaxassis (iktisodchi, agronom, zootexnik, veterinariya vrachi va x.k.) iktisodiy bilimlarga ega bulishi, reja tuzish usulini uzlashtirib olishi, fermer uchun biznes reja va topshiriklar tuzishni, dexkonchilik va chorvachilikni yuritish tizimlari buyicha tadbirlar belgilashni, samaradorlikni aniklash, poda xarakati va tarkibini, ekinlarni almashlab ekishni tugri belgilashni, chorvachilik tarmogi, chorva mollarini zoti, zootexniya va veterinariya choralarining xamda agrotexnik tadbirlarni
iktisodiy samaradorligini aniklashni, mexanizatsiyani kullash muddatlarini, reja va xisobot kalkulyatsiyalarini tuztіshni, xujalik xisobi, rentabellik, dexkonchilik va chorvachilik tarmoklari va uhіuman xujalikning ishlab chikarish faoliyatini taxlil kilishni bilishi kerak. X.ap bir mutaxassis yangiliklarni kura bilishi, urganishi va ishlab chikarishga tatbik eta olish zarur.

Test — reytlі ng savollari:

1. 
   Ishlab chikarishni tashkil etishdagi omillarni sanang.
   
2. 
   Fanning ta’rifi va tizimini tushuntiring.
   
3. 
   fanning boshka iktisodiy va kishlok xujalik fanlari urtasidagi urni nimadan iborat?
   
4. 
   Oanni urganishda kishlok xujaligining uziga xoc xususiyatlari nimadan iborat va ular kanday xisobga olinadi?
   
5. 
   Fanning predmetini tushuntiring.
   
6. 
   fanning obektlarini ta’riflang.
   
7. 
   Fanning izlanish usullarini ayting.
   
8. 
   Statistik guruxlash usulining mazmunini tushuntiring.
   
9. 
   Monografik usul nimadan iborat?
   
10. 
    Xisoblash—analitik usulni tushuntiring.
    
11. 
    Matematik-modellashtirish kanday usul?
    
12. 
    fanning maksadi nimadan iborat.
    
13. 
    Fanning asosiy vazifalarini ayting.
    
14. 
    Ishlab chikarishni tashkil etishda kanaka tadbiriy chora- larga e’tibor karatilishi kerak?
    

fanning mazmuni nimadan