|
1. Buxgalteriya balansining mohiyati va tuziishi Buxgalteriya balanslarining turkumlanishi
|
tarix | 25.06.2023 | ölçüsü | 16,27 Kb. | | #118882 |
| 1. Buxgalteriya balansining mohiyati va tuziishi Buxgalteriya ba-fayllar.org
1. Buxgalteriya balansining mohiyati va tuziishi Buxgalteriya balanslarining turkumlanishi
1. Buxgalteriya balansining mohiyati va tuziishi
2. Buxgalteriya balanslarining turkumlanishi
3. Xo’jalik muomalalarining ta’sirida balansda ro’y beradigan o’zgarishlar va ularning tavsifi.
4. Buxgalteriya balansi – korxonalarning moliyaviy ahvolini o’rganish uchun axborot manbai ekanligi.
Mavzu: Buxgalteriya balansi
Xo’jalik mablag’larining tarkibi,joylanishi,harakati va ularning manbalaridagi hamda maqsadli tayinlanishidagi o’zgarishlarni bir-biriga solishtirib, ma’lum bir sanaga qiymat ifodasiga umumlashtirilgan holda aks ettirish usuli buxgalteriya balansi deyiladi
«Balans» lot.
bis – ikkita,
lanx – tarozi pallasi
«Spartak» firmasining 1.01.2017 y.ga balansi(ming sum)
Aktiv
|
Hisobot davri boshiga
|
Hisobot davri oxiriga
|
Passsiv
|
Hisobot davri boshiga
|
Hisobot davri oxiriga
|
Asosiy vositalar
|
1900
|
2100
|
Ustav kapitali
|
2700
|
2700
|
Nomoddiy aktivlar
|
760
|
870
|
Qo’shilgan kapital
|
150
|
180
|
Xom ashyo va materiallar
|
245
|
293
|
Rezerv kapitali
|
657
|
690
|
Tugallanmagan ishlab chiqarish
|
760
|
980
|
Taqsimlanmagan foyda
|
241
|
284
|
Kelgusi davr xarajatlari
|
73
|
151
|
I bo’lim bo’yicha jami
|
X
|
495
|
Olinadigan veksellar
|
195
|
234
|
Bank kretidlari
|
378
|
425
|
Olinadigan schotlar
|
781
|
640
|
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar
|
223
|
513
|
Boshqa debitorlar
|
188
|
215
|
To’lanadigan veksellar
|
381
|
298
|
Kassa
|
15
|
118
|
Ish xaqi bo’yicha qarzdorlik
|
185
|
191
|
Hisob-kitob schoti
|
283
|
599
|
Kelgusi davr daromadlari
|
285
|
324
|
Balans
|
5200
|
6100
|
Balans
|
5200
|
6100
|
Buxgalteriya balansining tuzilmasi
BALANS
Balans aktivi
(xo’jalik mablag’larining tarkibi,joylashishi va ishlatilishi bo’yicha)
Balans passivi
(xo’jalik mablag’larining manbalari va maqsadlari tayinlanishi bo’yicha)
Aktiv bo’limlari
Passiv bo’limlari
I. Uzoq muddatli aktivlar
II. Joriy aktivlar
I. O’z mablag’lari manbalari
II. Majburiyatlar
Balansdan tashqari scho’tlardagi qiymatliklar to’g’risida ma’lumotnoma
B A L A N S N I N G T U R L A R I
Buxgalteriya balansi
T U R K U M L A S H M E Z O N L A R I
Tuzish vaqti bo’yicha
Dastlabki balans
Joriy balans
Sanasiyalovchi balans
Tugatish balansi
Bo’linish balansi
Birlashtirish balansi
Tuzish manbasi bo’yicha
Inventar balans
Daftar balansi
Bosh balans
Axborotlar hajmi bo’yicha
Yakka balans
Yig’ma balans
Umumlashtirilgan (konsolidatsiyalangan) balans
Faoliyat turi bo’yicha
Asosiy faoliyat balansi
Asosiy bo’lmagan faoliyat balansi
Mulkchilik shakli bo’yicha
Davlat (unitar) korxona balansi
Xususiy mulkchilik korxonasi balansi
Aralash mulkchilik korxonasi balansi
Jamoat tashkilotlari balansi
Tozalik darajasi bo’yicha
Brutto balans
Netto balans
Xo’jalik muomalalari ta’sirida balansda ro’y beradigan o’zgarishlar va ularning tavsifi
Aktiv
|
Summa, m. so’m
|
Passiv
|
Summa, m. so’m
|
Asosiy vositalar
|
1312600
|
Ustav kapitali
|
1448960
|
Materiallar
|
24200
|
Hodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar
|
39890
| | | | |
Asosiy ishlab chiqarish
|
43850
| | |
Hisob kitob schoti
|
134400
|
Mol yetkazib beruvchi
|
26200
|
Balans
|
1515050
|
Balans
|
1515050
|
Aktiv
|
Summa, m. so’m
|
Passiv
|
Summa, m. so’m
|
Asosiy vositalar
|
1312600
|
Ustav kapitali
|
1448960
|
Materiallar(-8600,0)
|
15600
|
Xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar
|
39890
| | | | |
Asosiy ishlab chiqarish (+8600,0)
|
52450
| | |
Hisob-kitob schoti
|
134400
|
Mol yetkazib beruvchi
|
26200
|
Balans
|
1515050
|
Balans
|
1515050
|
Birinchi tip balans o’zgarishining ya’ni faqat aktivdagi moddalar orasida sodir bo’lgan o’zgarishning matematik modelini tuzamiz
ΣА + а – а = ΣР
1-operatsiya. Qiymati 8600,0 ming so’mlik material ombordan asosiy ishlab chiqarishga berildi va sarflandi
2-operatsiya. Xodimlarga hisoblangan ish haqi summasidan 1450 ming so’m daromad solig’i ushlandi. Bu muomaladan so’ng hisoblandi.
Aktiv
|
Summa, m. so’m
|
Passiv
|
Summa, m. so’m
|
Asosiy vositalar
|
1312600
|
Ustav kapitali
|
1448960
|
Materiallar (-8600,0)
|
15600
|
Xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar (-1450)
|
38440
|
Asosiy ishlab chiqarish
(+8600,0)
|
52450
|
Budjet bilan hisob-kitoblar(+1450)
|
1450
|
Hisob-kitob scho’ti
|
134400
| | | | |
Mol etkazib beruvchilar
|
26200
|
Balans
|
1515050
|
Balans
|
1515050
|
Ikkinchi tip o’zgarish, ya’ni faqat passivdagi moddalarda sodir bo’ladigan,o’zgarishlar matematik modelini tuzamiz
Σ А = Σ Р + р - р
3-operatsiya. Boshqa xo’jalikdan tekinga 39800,0ming so’mlik asosiy vosita qabul qilib olindi.Bu muomala natijasida
Aktiv
|
Summa, m. so’m
|
Passiv
|
Summa, m. so’m
|
Asosiy vositalar(+39800)
|
1352400
|
Ustav kapitali
|
1448960
|
Materiallar(-86000)
|
15600
|
Rezerv kapitali(+39800)
|
39800
|
Asosiy ishlab chiqarish (+86000)
|
52450
|
Xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar
|
38440
| | |
Byudjet bilan hisob-kitoblar(+1450)
|
1450
|
Hisob-kitob schoti
|
134400
|
Mol yetkazib beruvchilar
|
26200
|
Balans
|
1554850
|
Balans
|
1554850
|
Uchinchi tip o’zgarish uchun ya’ni o’zgarish balansning aktividagi moddalarda ham, passividagi moddalarda ham ko’payish tomonga sodir bo’lganda quyidagicha matematik model tuziladi
Σ А + а = Σ Р + р
4-operatsiya. Mol yetkazib beruvchilar hisob-kitob schotidan 13900,0ming so’m qarz puli o’tkazildi
Aktiv
|
Summa, m. so’m
|
Passiv
|
Summa, m. so’m
|
Asosiy vositalar
|
1352400
|
Ustav kapitali
|
1448960
|
Materiallar(-86000)
|
15600
|
Rezerv kapitali (+39800)
|
39800
|
Asosiy ishlab chiqarish (+86000)
|
52450
|
Xodimlar bilan mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar (-1450)
|
38440
| | |
Byudjet bilan hisob-kitoblar(-1450)
|
1450
|
Hisob-kitob schoti(-13900)
|
120500
|
Mol yetkazib beruvchilar
(-13900)
|
12300
|
Balans
|
1540950
|
Balans
|
1540950
|
To’rtinchi tip o’zgarish uchun ya’ni o’zgarish aktivdagi moddalarda ham,passivdagi moddalarda ham kamayish tomonga sodir bo’lganda matematik model quyidagicha tuziladi
Σ А – а = Σ Р – р
Xo’jalik yurituvchi sub’yekning mablag’lari
| |
Xo’jalik yurituvchi sub’yekt mablag’larining manbalari
| |
Aktiv
| |
Passiv
| |
Ko’payish
|
Kamayish
|
Kamayish
|
Ko’payish
|
I tip .
+а
I tip.Aktiv modda
(aktivda ko’pa
kamayish)-balans
|
-а
laridagi o’zgarish
yish va aktivda
jami o’zgarmaydi
|
II tip.
-р
II tip.passiv modd
(passivdagi ko’pa
kamayish)-balans
|
+р
alaridagi o’zgarish
yish va passivdagi
jami o’zgarmaydi
|
III tip.
o’zga
|
III tip
Aktiv va passiv modda
rishlar (aktiv va passiv
|
larida ko’payishga olib
bir xil summaga ko’pa
|
keluvchi
yadi
|
+а
|
IV tip
IV tip. Aktiv va passiv
olib keluvchi o’zgarishlar
summaga
|
moddalarida kamayishiga
(aktiv va passiv bir xil
kamayadi
|
+р
| |
-а
|
-р
| | Xo’jalik mablag’larining balans tuzulishi va valyutasiga ta’siri
Xo’jalik muomalalari
Balans valyutasiga ta’sir ko’rsatadi
Balans valyutasiga ta’sir ko’rsatmaydi
Faqat aktiv scho’tlarda aks ettiriladi
(I tip)
Faqat passiv scho’tlarda aks ettiriladi
(II tip)
Aktiv scho’tlarda passiv scho’tlar bilan korrespondensiyada aks ettiriladi
Balans valyutasini kamaytiradi(IV tip)
Balans valyutasini ko’paytiradi (III tip)
Buxgateriya balansi- korxonalarning moliyaviy ahvolini o’rganish uchun axborot manbai ekanligi
1. Aktivdagi barcha bo’limlar summalari yig’indisi passivdagi barcha bo’limlar summalar yig’indisiga teng bo’lib, bu balansning mohiyati bilan izohlanadi.
2. Xususiy kapitalning hajmi uzoq muddatli aktivlar hajmidan ko’p bo’ladi.Bunday xulosa isbot talab qilmaydi.Chunki, xo’jalik yurituvchi sub’yektning asosiy faoliyati joriy aktivlarsiz mumkin emas deb qabul qilingan.
3.Uzoq muddatli aktivlar asosan o’z mablag’lari hisobidan shakllanishini e’tiborga olib, ularning miqdori xo’jalik yurituvchi sub’yekt normal faoliyat ko’rsatgan sharoitda, majburiyatlar (II bo’limi) summasidan ko’p bo’lishi mumkin.
4.Balansda barcha aktivlar va passivlar juda batafsil beriladi.Bu uning aktivi va passivi bo’yicha ayrim moddalari, natijada, ayrim mulklarni qoplash manbalari o’rtasida bog’liqlik o’rnatishiga imkon beradi.Masalan, uzoq muddatli va qisqa muddatli qo’yilmalarni qoplash manbalari bo’lib,maxsus mo’ljallangan har xil fondlar va rezerv kapitali hisoblanadi.
http://fayllar.org
Dostları ilə paylaş: |
|
|