1. “Fizika” faniga kirish. Fizika fanining prеdmеti va uslublari. Kinеmatika asoslari



Yüklə 48,03 Kb.
səhifə7/9
tarix23.12.2023
ölçüsü48,03 Kb.
#154534
1   2   3   4   5   6   7   8   9
1. “Fizika” faniga kirish. Fizika fanining prеdmеti va uslublari-fayllar.org

qabul qilingan 

3. Harakat davomida jism tezligining son qiymati o‘zgaruvchan bo‘lsa,
bunday harakatga notekis harakat deyiladi. 
Notekis harakatda o‘rtacha tezlik jism bosib o‘tgan yo‘lning shu yo‘lni
bosib o‘tishga ketgan vaqtga nisbati bilan aniqlanadi: 

,
Notekis harakatda bosib o’tilgan yo’l:

Oniy tezlik:
Jismning muayyan bir paytdagi yoki trayektoriyaning ma’lum 
bir nuqtasidagi tezligi oniy tezlik deb ataladi. Oniy tezlik jismning kuzatilayotgan
ondagi tezligini bildiradi. 


Tezlikni o„lchash. 
Harakatlanayotgan jismlarning tezligi maxsus asboblar 
yordamida o‘lchanadi. M: avtomobil, kema, samolyot tezligi spidometr (inglizcha

speed – tezlik, lotincha metreo – o‘lchash) yordamida o‘lchanadi.


4. To„g„ri chiziqli tekis tezlanuvchan (sekinlanuvchan) harakat. Bunday 
harakatda jism harakat trayektoriyasi to‘gri chiziqdan iborat bo‘ladi. Harakat
tezligining kattaligi bir tekisda ortib (kamayib) boradi, ya’ni teng vaqtlar ichida bir 
xil kattalikka ortadi (kamayadi), lekin yo‘nalishi o‘zgarmaydi. Bosib o‘tilgan yo‘l

formula bilan aniqlanadi “+ˮ ishora tekis tezlanuvchan, a > 0, “–ˮ


ishora tekis sekinlanuvchan (a < 0) bo‘l ganda qo‘yiladi). 
Ixtiyoriy teng vaqtlar oraligida tezligining son qiymati bir xil kattalikka
o‘zgarib boradigan jismning harakatiga tekis o‘zgaruvchan harakat deb ataladi. 
Tezlik o‘zgarishining shu tezlik o‘zgarishi sodir bo‘lgan vaqt oralig‘iga
nisbati bilan aniqlanadigan kattalik tezlanish bo‘lib, harfi bilan belgilanadi. 


υ
0
– boshlang‘ich tezlik bilan tekis o’zgaruvchan harakatni boshlagan jismning 

vaqtdagi tezligi υ ga teng bo‘lsa, tezlanish formulasi:





Yüklə 48,03 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə