1. “Fizika” faniga kirish. Fizika fanining prеdmеti va uslublari. Kinеmatika asoslari

Sanoq sistemasi: 
Sanoq jism, unga bog‘liq koordinatalar sistemasi va shu 
harakatning vaqt sanog‘i birgalikda sanoq sistemasini tashkil etadi.

FAZO VA VAQT 

Fazoni uch o„lchamli 

koordinatalarda tasvirlash:

Fazoning asosiy xossalari: haqiqatan ham,
mavjudligi, matеriya bilan ajralmasligi 
(olamda fazo bilan bog‘lanmagan bitta ham
obyekt yo‘q), chеksizligi, uch o‘lchamliligi 
(barcha fizik obyеktlarning bo‘yi, eni va
balandligi mavjud). 


Vaqtni bir o„lchamli koordinatalarda tasvirlash: 
Vaqt hodisalarning kеtma-kеt o‘zgarish 
tartibini va jarayonlarning davomiyligini
ifodalaydigan fizik kattalikdir. Vaqt xalqaro 
birliklar sistemasi (XBS)da sekundlarda
o‘lchanadi. 
Organilayotgan jism harakati, undan soddaroq bo’lgan fizik model sifatida
tanlab olingan jism harakati bilan solishtirish yordamida o’rganiladi. 
Muayyan sharoitda o‘lchami va shakli hisobga olinmasa ham bo‘ladigan
jism moddiy nuqta deb ataladi. 


Trayektoriya:

Moddiy nuqtaning o‘z 

harakati davomida bosib o‘tgan nuqtalarini

---

4
birlashtiruvchi chiziq harakat trayektoriyasi deb ataladi. 

Yo„l va ko„chish: 
Jismning harakat trayektoriyasi bo‘ylab bosib o‘tgan 
masofasi, trayektoriya uzunligi yo‘l deb ataladi va s harfi bilan belgilanadi.
Jism harakatidagi boshlang‘ich va oxirgi vaziyatini tutashtiruvchi yo‘nalishli 
kesma ko‘chish deb ataladi.

Absalyut qattiq jism – har qanday kuch ta’sirida ham istalgan ikki nuqtasi
orasidagi masofa o’zgarmay qoladigan jismga aytiladi.
Soddalashtirish maqsadida jismlar harakati uch turga bo‘lib o‘rganiladi: