420
H Ü M A Y İ - Ə R Ş
Nömrə 31
234
Molla İsmayıl əfqarü-füqəra və məsakini-mühacirindən bir mərdi-
fəqirdir. Ana hörmət lazım ikən bi-hörmətlik bi-münasib olması məlum və
ba-xüsus ki, sizin ricanız ilə bən o biçarəni qəbul etdim. İmdi qəbahəti məlum
deyil ki, qəbahətin var diyəm bi-qəbahət ana bir söz söylənməz. İsmayıl bir
söz söyləmədi ama sən bildiyin hər kəsin qəbahati var isə o getsin gözümə
görünməsin. İsmayıl məqbul qəbahəti olan mərdud. Baqi əd-dua.
Sadələşdirilmiş mətni:
Molla İsmayıl fəqirlərin ən fəqiri və mühacirlərin miskinlərindən olan bir fəqir
kişidir. Ona hörmət lazım ikən hörmətliksizlik edilməsinin namünasib olması məlum
olsun və ələlxüsus ki, sizin ricanız ilə mən o biçarəni qəbul etdim. İndi qəba həti
məlum deyil ki, qəbahətin var deyim. Günahsız olduğundan ona bir söz söylənməz.
İsmayıl bir söz söyləmədi, amma sənin bildiyin kəsin qəbahəti var isə, o getsin gözümə
görünməsin. İsmayıl məqbuldur, qəbahəti olan rədd olsun. Qalanlara dua olsun.
Haşiyə
Bu kitabın mücəllidi Hafiz Həsən əfəndinin ricası üzərinə
dərcinə lüzum hiss edilən məlumat
Hafiz Həsən əfəndi Merzifonludur. Həzrəti Pirin müxlislərindəndir.
Bu qənaəti atası Hacı Başzadə Əli əfəndidən almışdır. 549-cu səhifədə
12 nömrəli məktubun bu zata yazılmış olduğunu dərc etmişdik. İndi özünə
aid məlumatı –vaqe istirhama əsasən- burada zikr edirəm. Əli əfəndini
gördüyüm zaman çox fəqir idi. Həqiqətən, mülayim deyilə biləcək bir
əxlaqa malik idi. Həzrəti Pirə intisab etməklə bərabər irfan zövqündən
bəhrədar olmuşdu, deyilə bilməz. Fəqət, Həzrəti Pir haqqındakı görüşləri
hər cür tərif və tövsifin fövqündə idi.
Onun üçündür ki, həyatında ən böyük iftixar duyduğu şey, (Həzrəti
Pirin Havzada olduğu zaman hamamda Həzrəti Piri şəxsən yuyundurmaq)
xidmətini göstərməsi idi. Bunu məhrəmiyyətinə dəlil hesab edər və onu
hər yerdə –münasibətli-münasibətsiz- söylərdi. Etirafa layiqdir ki, Həzrəti
Pir üzündən uğradığı danlaq və məzəmməti səbr və sükunətlə qarşılamış,
bu səbəbdən ona qarşı dillərdə gəzən söhbətlərdən ələm yerinə zövq
duymuşdur. Ömrünü Həzrəti Pirin gözəl sənasını yad və təkrar etmək və
başqa cür məclislərdə olmaq surətilə başa vurmuşdur. Ona xitabən yazılan
bu məktubu Divanın nəhayətinə bir sıra yaldızlı kağızlarla bəzəyərək
yapış dırmıştır. Başqaca qeydə və söyləməyə dəyər bir halı məlumum
deyildir. 1335-ci ildə [m. 1916/17] şiddətli ehtiyac içərisində vəfat etmişdir.
Təvəkkülü təhəmmülün fövqündə idi. Bu halı onun ülviyyətinə dəlalət
etməyə kafidir. Qəbri Merzifonda Dəli Osman oğlu bağçasının yanındakı
qəbristandadır. Allah təqsirindən keçsin.
234
Bu məktubun sərlövhəsi yırtılmışdır. Fəqət bu məktubun xüsusi fəslində adı yad edilmiş
möhtərəm müridlərdən Hacı Vəli əfəndiyə yazıldığı anlaşılmaqdadır. Bu məktubun
göndərilməsinə səbəb Küpəli kəndində adının söylənməsi doğru olamayan birisinin
nalayiq bir iş etməsi səbəbilə vəziyyət Həzrəti Pirə ərz edilmiş. Xətalı olduğundan Hacı
Vəli əfəndi tərəfindən o şübhəlinin uzaqlaşdırılması əmr edilmişdir.
H Ü M A Y İ - Ə R Ş
421
XOCA BƏHAƏDDİN ƏFƏNDİ
HƏZRƏTLƏRİNİN SƏNƏDLƏRİ
ARASINDA OLAN MƏKTUBLARIN SURƏTİ
Ə
ziz oğlum cənab Tayyib əfəndiyə.
İyulun üçü tarixli göndərdiyiniz risalə dərvişanə hüzurumuza
çatdı. Sərf edilən ləvazimatdan məsud oldum. Cənab uca Mövla
ən yaxın zamanda üzbəüz söhbətimizi müyəssər eyləsin, peyğəmbərlərin
seyidi hörmətinə amin!
Bəzi əhvalı yazmışdın, valilərin dəyişilməsindən nə qəm, nə də ələm
eyləmə, olacaqda xeyir var. Mövla görəlim neylər, neylərsə gözəl eylər.
Gözümün nuru Seyid Cami əfəndiyə
235
göndərdiyim məktuba əməl
etsin. Xarput valisinə yazılan şəhadətnamə əldən çıxmış. Əgər etibarınız
var isə yenidən birisi yazılıb göstərilməlidir.
Dua və salam olsun.
Rüşdiyyə məktəbinin baş müəllimi
Osman əfəndiyə salamımı çatdırın.
Bu dəxi
Gözümün nuru Seyid Cami əfəndiyə,
Əqrəba və bağlılarımıza salam çatdırın. Və Mustafa Ağaya və Hacı
Nəbi əfəndiyə dəxi villasının üst qatında ayna gillərinin olması namünasib
olduğu için ücrəti biz vermək üzrə münasib bir evi ücrəti ilə tutub rahat
etdirəsən, inciməsinlər. Dua və salam olsun.
Bu dəxi
Tayyib və Sədəddin və Qazi və Şükrü əfəndilərə
O dəli... Hacının yalançı dəli olduğunu biliriz. Dəli ...n sözünə
niyə etibar edərsiz. Məktub çatanda möhlət vermədən ixrac ediniz. Və
qardaşlarını ziyadə danlayın ki, bu yalançı dəli...n sözlərinə niyə etibar
edib özünüzü pərişan etdiniz. Buraya gəlməsinlər, hara gedərlərsə,
getsinlər. İstər öz yerlərinə, istər sair yerlərə. Ağılları yox imiş, hamısı,
hamısı dəli imiş ki, bir məcnunun sözünə tabe olub özlərini pərişan
etmişlər. Dəlinin və qardaşlarının üzlərinə qarşı oxuyub anladasan və
əməl edəsən.
Bu dəxi
Əla lə təhzən ixvanül-bəliyyəti
Fəlir-rəhmani əltafun xafiyyə
(Əsla, dostlar bəlalardan məhzun olmasınlar
O bəlalarda Rəhmanın gizlin iltifatları var).
235
Həzrəti Pirin dayısının oğludur.
422
H Ü M A Y İ - Ə R Ş
Əziz oğlum Pusluzadə dərviş Əhməd əfəndiyə və ixlaslı sadiqim filan
əfəndiyə Hafiz əfəndi ilə göndərilən məktublarınız dərvişanə hüzuruma
çatdı. Məhəmmədi təriqətdə və Əhmədi yolda gördüyümüz bəlalara
şükr edirəm. Çünki əgər Məhəmmədi dərgaha və Əhmədin eşqinə qəbul
edilməsəydik, onun yolunda bəla və ələmə düçar olmazıdıq. Bu nemətə
nail olduğumuza görə “əlhəmdü lillah vəl-minnəti” kəlməsi dilimin virdi
və əfkari-cinanımdır.
Aşiqəm der isən, bəlayi-eşqdən ah eyləmə.
Bir məktub
Xoca Bəhaəddin əfəndi həzrətlərinin bu sənədləri arasında özünün
Merzifonda ərbəində (çilədə) və seyri-süluk əyyamında ikən qardaşı Hacı
Məhəmməd əfəndi həzrətlərinə yazdığı bir məktub var ki, bu məktub
Həzrəti Pirin mürşidanə qüdsiyyəti, arifanə saflığı və ilahi məqamını tam
açıq bir ifadə ilə göstərdiyindən, bundan başqa bu məktubun içində zikr
edilmiş xanımların həm özlərinin, həm də Həzrəti Pirə bəxş etdikləri şalın
mənəvi qiyməti arifanə bir dil ilə rəmzi şəkildə elan edildiyindən Həzrəti
Pirin ruhani ucalığının qüdsi dərəcəsini izaha bais olan bu məktub da
eynən əslindən iqtibas və istinsax edildi.
Xanımların mənəvi məmuriyyət və ruhaniliklərinin xatirdən uzaq
tutulmaması bəsirət və irfan əhlindən təmənni olunur.
Məktubun surəti
Əziz qardaşım Məhəmməd əfəndi həzrətlərinin ali hüzuruna,
Qardaşım əfəndi həzrətləri,
Tamam gözəl bir dəstxəttilə göndərilməsinə himmət buyurulan
bir qitə dəyərli bir məktub kimi əlimizə çatdı. Xeyli bəyəndim. Cənabı-
Haqq tövfiqini anbaan yoldaş edib adına uyğun olaraq tay-tuşlarına üs-
tün dünya və axirət kamalı ilə, yəni dünyəvi və mənəvi elm və irfanı
ilə aləmdə məşhur edib hər iki dünyada arzuna naile yləsin. Acizanə
əhvalımız soruşularsa, Allaha həmd və şükür olsun ki, rahatıq. Qulaq
asın. Bir gün Mövlanə dərgahında iqamətdə ikən bir fayton zühur edib
qapı döyüldü. Qapıçı İlyas əfəndi dərgahı açdı. İki gözəl müstəsna xatun
ki, sanki əsrin Asiyə, Sarası, sevimli bir ərəblə bərabər içəriyə təşrif
buyurdular. Mövlanənin hüzurunu ziyarətlə “Əfəndim, Cənabi-Haqqın
yardım və lütfü ilə biz zəifə cariyələriniz seyidlik şərəfinizin müqəddəs
feyzindən istifadə və Cənabi-Nəqşibəndiyyə misalı səhhətverici əlinizdən
müridlik almaq üçün atabəy timsalı şahanə mərtəbənizə və nur saçan
qüdsi hüzurunuza acizlik və qüsurla gəldik. Biz zəifləri qara üzümüzlə
şərəfi-qəbulunuzla müşərrəf buyurun” dedikdə Cənab Mövlanə dəxi
bunlara müridlik təlimini və rabitə məfhumunu izah edib üzlərində mə-
həbbət nuru parladı və başında səadət quşu olaraq faytona minib mə-
həlləyə təşrif etdilər. Bununla birlikdə hansı yerin məftunedici kəkliyi,
hansı səhranın toxumu və hansı yerin bəyənilmiş quşu olduqları əsla
Dostları ilə paylaş: |