1. kimyanin ilk qanunlari. Stexiometrik qanunlqar

2. Borun ikinci postulatı. Elektron stasionar orbitlərdə fırlanan zaman enerji şüalandırmır. O, yalnız bir stasionar haldan digərinə keçdikdə ya enerji şüalandırır, ya da udur. Enerjinin dəyişməsi kvantlarla baş verir və orbitlərin enerji fərqinə bərabər olur. Nüvədən daha uzaq kvant səviyyəsinin enerjisi E₂, nüvəyə yaxın yerləşən səviyyəninki isə E₁ ilə göstərilir.
𝞓 E = E₂ – E₁ = hv
Burada: E₁ və E₂ – elektronun müvafiq kvant səviyyələrində kinetik və potensial enerjilərinin cəmini göstərir: E = E_k + E_p
E_k = ½ mv² ; E_p = e²/r²; E_p = - mv²
E = ½ mv² + e² / r²
E = ½mv² – mv² = - ½ mv

BİLET-26
1.ATOMUN QURULUŞU HAQQINDA BORUN I II POSTULATLARI
Planetar modelin ziddiyətlərini aradan qaldırmaq üçün N.Bor hidrogen atomunun quruluşu haqqında nəzəriyyə irəli sürmüşdür. Bu nəzəriyyə atomun planetar modelinə, Plankın şüalanmanın kvant nəzəriyyəsinə və atom spektrlərinə əsaslanır.
Atom quruluşunun öyrənulməsində onun spektrlərinin mühüm əhəmiyyəti vardır. Təcrübədən müəyyən olunmuşdur ki, atom spektrləri arasıkəsilməz, bütöv olmayıb, ayrı-ayrı xətlərdən ibarətdir. Bütün bunları nəzərə alaraq, Bor atomun elektron quruluşu haqqında iki
postulat vermişdir:
1. Borun birinci postulatı. qəbul edilmişdir ki, elektron nüvə ətrafında enerji şüalandırmadan yalnız hərəkət miqdarı momenti ( h / 2𝞹 ) n - ə bərabər olan dairəvi orbitlər üzrə hərəkət edə bilər. Yəni elektron nüvə ətrafında hər hansı istənilən deyil, yalnız radiusu mvr = (h / 2𝞹 ) n şərtini ödəyən orbitlər boyunca hərəkət etməlidir. Bu ifadə atom modelinin ifadəsi ( mv² / r = e² / r² ) birlikdə həll edildikdə ( v nəzərə alınmadan ) elektronun enerji şüalandırmadan nüvə ətrafında hərəkət edə biləcəyi dairəvi orbitlərin radiuslarını r_n hesablamaq üçün ümumi düstur alınır: r_n =( h² / 4 𝞹²me² ) n²
Bu düsturda h,𝞹,m və e-nin məlum qiymətləri yerinə yazıldıqda,
r_n = n² · 0,53 · 10^-8 sm = n² · 0,53 A⁰
Burada baş kvant ədədini göstərən n = 1; 2; 3; 4. Birinci orbitin radiusu 1²·0,53 A⁰ = 0,53 A⁰ ; ikinci orbitin radiusu 2²·0,53 A⁰ = 2,12 A⁰ ; üçüncü orbitin radiusu 3²·0,53 A⁰ = 4,77 A⁰ ; dördüncü orbitin radiusu 4²·0,53 A⁰ = 8,48 A⁰.
Elektron nüvə ətrafında istənilən orbit üzrə deyil, atomun dayanıqlı halını təmin edən müəyyən orbit üzrə hərəkət edir. Belə orbitlər stasionar orbitlər adlanır və onların radiuslarının bir – birinə nisbəti tam ədədlərin kvadratlarının nisbəti kimidir. 1² : 2² : 3² ... n² = r₁ : r₂ : r₃ ... r_n
Atomda enerjinin dəyişməsi (şüalanması və udulması ) fasiləsiz deyil, diskret xarakter daşıyır.Bu halda atomun enerjisi kvantlanmış olur. Elektronun nüvə ətrafında hərəkət etdiyi enerji səviyyələri kvant səviyyəlləri adlanır. Həmin səviyyilərin enerjisi bir-birindən fərqli olduğu üçün onlar E₁, E₂, E₃ ...və s. ilə işarə edilir. Nüvəyə yaxın səviyyənin az, uzaq səviyyələrin enerjisi isə çox olur. Atomun minimum enerjiyə uyğun gələn vəziyyəti onun normal halı adlanır.Atomun yüksək enerjili halı onun həyəcanlanmış halı adlanır.