BeCO3 → BeO + CO2
Be(OH)2 → BeO + H2O
2Be(NO3)2 → 2BeO + 4NO2 + O2
BeO amfoter xassəlidir.Turşu və əsasi oksidlərlə birlikdə əritdikdə müvafiq duz alınır:
əsasi oksidi BeO + SiO2 → BeSiO3
turşu oksidi BeO + K2O → K2BeO2
BeO suda həll olmur, ona müvafiq Be(OH)2 dolayı üsulla alınır.
BeSO4 + 2NaOH → Be(OH)2 + Na2SO4
Berillium-hidroksid də amfoter xassəli birləşmədir; turşu və qələvilərin məhlulunda həll olur; qələvilərin qatı məhlulu ilə hidroksoberillatlar əmələ gətirir:
Be(OH)2 + 2NaOH → Na2[Be(OH)4]
məhlul natrium tetra-hidrokso berillat
Be(OH)2 + 2NaOH → Na2BeO2 + 2H2O
ərinti natrium berillat
Berillium Be2C və BeC2 tərkibli karbidlər əmələ gətirir.
2BeO + 3C → Be2C + 2CO
Be + C2H2 → BeC2 + H2
Berillium karbidləri asanlıqla hidrolizə uğrayır:
Be2C + 4H2O → CH4 + 2Be(OH)2
BeC2 + 2H2O → C2H2 + Be(OH)2
Be-un nitrid və fosfidləri də H2O ilə parçalanaraq ammonyak və fosfin əmələ gətirir.
Be3N2 + 6H2O → 3Be(OH)2 + 2NH3
Be3P2 + 6H2O → 3Be(OH)2 + 2PH3
5.KİMYƏVİ RABİTƏLƏR VƏ ONLARIN YARANMA MEXANİZMİ
Kovalent rabitələr. Valent rabitə nəzəriyyəsinə görə əks-spinli tək elektron orbitallarının qapanması hesabına atom nüvələri arasında elektron sıxlığının artması nəticəsində yaranan rabitə kovalent rabitə adlanır. Bu rabitə universal xarakter daşıyan lokallaşmış ikielektronlu, ikimərkəzli rabitədir. Kovalent rabitə əsasən iki müxtəlif mexanizm üzrə əmələ gəlir.
Əks-spinli tək elektronların qoşalaşması ilə.
Donor-akseptor mexanizmi ilə.
Birinci halda kovalent rabitə atomların əks-spinli tək elektronlarının şərikləşdirilməsi yolu ilə yaranır və həmin proses elektron buludlarının qapanması kimi təsəvvür olunur. Bu halda əmələ gələn rabitələrin sayı şərikli elektron cütlərinin və yaxud hər bir atoma məxsus tək elektronların sayına bərabərdir. Həm eyni (s-s, p-p, d-d), həm müxtəlif (s-p, s-d, p-d) elektron orbitallarının qapanması nəticəsində kovalent rabitənin əmələ gəlməsi aşağıdakı şəkildə göstərilir. Həmin orbitalların qapanmasından müxtəlif enerjili kovalent rabitə yaranır. Kimyəvi rabitə yaradan hər elektron cütü bir valent xətlə (-) işarə olunur.
Rabitənin əmələgəlmə mümkünlüyünü göstərmək üçün atomdakı tək elektronların sayının və valentliyin müəyyən edilməsi vacibdir. Belə elektronlar bəzən atomun normal, bəzən də həyəcanlanmış vəziyyətində yaranır. Tək elektronların sayı Hund qaydasına və eyni kvant səviyyəsində vakant orbitalların olmasına əsasən müəyyən edilir.
7N 1s2 2s2 2p1x py1 pz1
8O 1s2 2s2 2p2x py1 p1z
9F 1s2 2s2 2p2x py2 pz1
Bu element atomlarının boş orbitalı olmadığından tək elektronların sayı dəyişmir. Bir sira element atomlarında tək elektronların sayının çoxalması onun həyəcanlanması zamanı qoşa elektronlardan birinin təklənərək qonşu yarımsəviyyəyə keçməsi nəticəsində baş verir və bununla əlaqədar olaraq elementin spin valenti də artır. Məsələn, Be, C və digər bu kimi element atomları normal haldan həyəcanlanmış hala keçdikdə tək elektronların sayı çoxalır.
Normal hal həyəcanlanmış hal
6C 1s2 2s2 px1 py1 pz0 1s2 2s1 2px1 py1 pz1
Kovalent rabitə həm eyni (H2, O2, F2, Cl2 molekullarında, almaz kristalında), həm də müxtəlif atomlar (H2O, HCl, NH3)
720A dan Məmmədhəsənli Qafarin işi 🤞❤️
Dostları ilə paylaş: |
