1 мъаруза ўЎҒғҚқҲҳ

I-MODUL. STANDARTLASHTIRISHNING UMUMIY QOIDALARI 
1.1
 
“Standartlashtirish asoslari” faniga kirish 
 
Mazkur fan 5310900 – ―Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati 
menedjmenti (sanoat)‖ bakalavriatura yo‗nalishi uchun asosiy mutaxasislik fanlari 
jumlasidan bo‗lib, talabalarga standartlashtirishning xuquqiy, me‘yoriy, nazariy, 
tashkiliy-nazorat hamda iqtisodiy jabhalari bo‗yicha asosiy tushunchalar berishni 
nazarda tutadi. 
Fanni o‗zlashtirish jarayonida talabalar standart turlari, uni ishlab chiqarish va 
joriy etish jarayonlari, standartlashtirishning xalq xo‗jaligidagi hamda xalqaro 
munosabatlardagi axamiyatli roli xaqida nazariy bilim va amaliy ko‗niikmalarga ega 
bo‗ladilar.
5310900 – ―Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menedjmenti 
(sanoat)‖ yo‗nalishning fanlari bilan uzviy va chambarchas bog‗liq bo‗lgan 
―Standartlashtirish asoslari‖ fani matematika, fizika kabi fundamental, 
materialshunoslik, o‗zaroalmashinuvchanlik, asbobsozlik kabi umumtexnika hamda 
iqtisodiyot, ekalogiya, tabiat va mehnat muhofazasi kabi maxsus fanlarga tayangan 
holda o‗zaro taraqqiyotda bo‗ladi. 
1.2
 
Fanning maqsadi va vazifalari, iqtisodiyotdagi o„rni va ahamiyati 
Standartlar fan, texnika va tajribalarning umumlashtirilgan natijalariga 
asoslangan va jamiyat uchun yuqori darajadagi foydaga erishishga yunaltirilgan 
bo‗lishi kerak. 
Standartlar darajasiga qarab, xalqaro, mintakaviy davlatlararo, milliy va korxona 
mikyosida faoliyat ko‗rsatadi. 
Davlat standartlari mahsulotni ishlab chiqish va uni ishlab chiqarishga qo‗yish 
bosqichida yangi mahsulotlarning yuqori sifatli turlarini yaratish va o‗zlashtirishni 
tezlashtirishga, ishlab chiqaruvchi, tayyorlovchi va iste‘molchi oralaridagi 
munosabatlarni yaxshilashga yunaltirilgan. 
Standartlashtirish tizimi yangi buyumga o‗z vaqtida yuqori sifatli loyixa - 
konstruktorlik hujjatlar berish, korxonaning yangi mahsulotini berilgan sifat 
ko‗rsatkichlariga asosan tayyorlashni va kerak bo‗lsa mahsulotning ishlab 
chiqarishdan olib tashlashni belgilaydi. 

---

7 
Standartlashtirish mahsulot muomalada bo‗lganida va sotish bosqichlarida 
mahsulotni joylashtirishda yaxshi tartib va sharoitlar yaratishga, yuklashga, 
saqlashga, omborlarda mahsulot sifatini buzilmay saqlashga, transportda olib 
yurishda, buyumni tarqatish, sotish tashkilotlariga talablar belgilaydi. 
Standartlashtirish iqtisod, texnologiya va fundamental fanlar singari asosiy 
yo‗nalishlarni bir – biriga bog‗lovchi vosita hamdir. 
Standart
bu ko‗pchilik manfaatdor tomonlar kelishuvi asosida ishlab chiqilgan, 
ma‘lum sohalarda optimal tartiblashtirishga yo‗naltirilgan faoliyatning har xil turiga 
yoki natijalariga tegishli bo‗lgan umumiy va takror qo‗llaniladigan qonun qoidalar 
tavsiflar, talablar va usullar belgilangan va tan olingan idora tomonidan tasdiqlangan 
me‘yoriy hujjatdir.