1-mavzu. Buxgalteriya hisobi, uning ahamiyati va turlari Buxgalteriya hisobi haqida tushuncha

72.000

.	Metall uchun mol yetkazib beruvchilarga to’langan avanslar		28.000
	Tayyor mahsulotlar uchun idishlar		4.000
	Asosiy ishlab chiqarishning tayyor "B" mahsuloti		22.000
	Metall shkaf		3.000
	Ombordagi ko’mir		7.500
11.	Asosiy ishlab chiqarishning tayyor "V" mahsuloti		12.000
12.	Montaj tsexining binosi		74.000
13.	Avtotransport remonti uchun extiyot qismlar		3.700
14.	Frezer uskunasi		11.000
15.	Tugallanmagan ishlab chiqarish "B" mahsuloti		2.300
16.	"Savdogar"bankdagi hisob-raqamdagi pul mablaglari		8.000
17.	"O’zbekko’mir" OAJning aksiyalariga investitsiyalar		33.000
18.	Hisobot yilining oxirigacha to’langan ijara haqi		9.000
19.	Yordamchi ishlab chiqarishining tayyor mahsuloti		1.200
20.	Tayyor mahsulotlar ombori binosi		39.000
21.	Yuk avtomobili		204.880
22.	Dasturiy ta’minot		70.000
23.	Xizmat safari uchun direktorga berilgan avans		9.700
24.	Tugallanmagan ishlab chiqarish "V" mahsuloti		5.100
25.	Inventarizatsiya natijasida aniqlangan kamomad		1.520
26.	Ombordagi engil avtomobil		26000

Xo’jalik mablag’larini turlari bo’yicha guruhlashtirishni quyidagi jadval shaklida keltiring:

t.r.	Guruh	Aktivlar turi	Summa, (ming so’m)
1	2	3	4
I	Uzoq muddatli aktivlar	Nomoddiy aktivlar
		Asosiy vositalar
		O’rnatiladigan asbob-uskunalar
		Uzoq muddatli moliyaviy qo’yilmalar
		Jami uzoq muddatli aktivlar
II	Joriy aktiv­lar	Ishlab chiqarish zaxiralari
		Tugallanmagan ishlab chiqarish
		Tayyor mahsulot
		Kelgusi davr harajatlari
		Debitorlik qarzlari
		Qisqa muddatli investitsiyalar
		Pul mablag’lari
		Boshqa joriy aktivlar
		Jami joriy aktivlar
		Aktivlar xammasi

Masala 4. OAJ "Farfor" xo’jalik mablag’larining tashkil topish manbalari bo’yicha guruhlashtiring.

t.r.	Xo’jalik mablag’larining tashkil topish manbalari	Passiv turi	Summa, (ming so’m)
1.	Ustav kapitali		100.000
2.	Bankning uzoq muddatli krediti		50.000
3.	O’zR qonunchiligiga binoan shakllantirilgan rezerv kapitali		20.000
4.	Mol yetkazib beruvchilarga olingan yarim tayyor mahsulot uchun qarzlar		7.500
5.	Foyda solig’i bo’yicha budjetga qarzlar		23.000
6.	Xizmat safarida ortiqcha sarf qilingan harajatlar bo’yicha ekspeditorga qarzlar		3.200
7.	Taqsimlanmagan foyda		95.000
8.	Etiketkalarni chop etib bergan korxonaga qarzlar		7.100
9.	Elektroenergiya uchun shahar elektrotarmoq tizimiga qarzlar		8.000
10.	Kraska va olif uchun mol yetkazib beruvchilarga qarzlar		12.000
11.	Yordamchi xo’jalikda ishlayotgan xodimlarga ish xaqi bo’yicha qarzlar		8.800
12.	Sex binosi qurish uchun olingan uzoq muddatli qarzlar		70.000
13.	Oldindan olingan ijara xaqi		12.000
14.	Texnologik maqsadlarda iste’mol qilingan bug’ uchun MChJ "Bug’chilar"ga qarzi		4.000
15.	Davlat unitar korxonasi «Oqavasuv»ga iste’mol qilingan suv uchun qarzi		11.000
16.	Asosiy vositalarning remonti uchun rezerv		20.000
17.	"Davr" bankning qisqa muddatli krediti		30.000
18.	Asosiy ishlab chiqarishda ishlayotgan xodimlarga ish xaqi bo’yicha qarzlar		34.000
19.	"Invest" MChJdan olingan qisqa muddatli qarzi		52.000
20.	Budjetga jismoniy shaxslardan olingan daromad solig’i bo’yicha qarzlar		12.000
21.	Ishchilarning mehnat ta’tili uchun rezerv		17.000
22.	Yer solig’i uchun budjetga qarzlar		1.300
23.	Budjetga qo’shilgan qiymat solig’i bo’yicha qarzlar		700
24.	Buxgalteriya xodimlariga ish xaqi bo’yicha qarzlar		2.000
25.	Ta’sis etuvchilarga dividendlar bo’yicha qarzlar		18.000
26.	"Mikrokredit" bankining qisqa muddatli krediti		50.000
27.	Qo’shimcha kapital		10.000
28.	Davlatning maqsadli fondlariga qarzlar		22.000

Xo’jalik mablag’larining tashkil topish manbalari bo’yicha guruhlashtirishni quyidagi jadval shaklida keltiring:

t.r.	Guruh	Passivlar turi	Summa, (ming so’m)
I	o’z mablag’lari­ning manbai	Ustav kapitali
		Qo’shilgan kapital
		Rezerv kapitali
		Kelgusi harajatlar va to’lovlar rezervi
		Taqsimlanmagan foyda
		Jami o’z mablag’larining manbai
II	Majburiyatlar	Uzoq muddatli kreditlar
		Uzoq muddatli qarzlar
		qisqa muddatli kreditlar
		qisqa muddatli qarzlar
		Savdo kreditorlik qarzlar
		Xodimlarga qarzlar
		Budjetdan tashqari fondlarga qarzlar
		Soliq va yig’imlar bo’yicha qarzlar
		Kelgusi davr daromadlari
		Ta’sis etuvchilarga qarzlar
		Boshqa kreditorlik qarzlari
		Jami majburiyatlar
		Jami passivlar

2-Mavzu. Buxgalteriya balansi.

1. 
   Buxgalteriya balansi haqida umumiy tushuncha.
   
2. 
   Xo’jalik operatsiyalarning buxgalteriya balansiga ta’siri.
   

2.1.Buxgalteriya balansi haqida umumiy tushuncha.
Korxonaga raxbarlik qilish uchun uning mablag’lari va uning qanday joylashganligi, xamda ularning tashkil topish manbalari haqida ma’lumotga ega bo’lish kerak. Bunday ma’lumotlar buxgalteriya balansi yordamida olinadi.
Buxgalteriya balansi - xo’jalik yurituvchi korxonalarda hisobot davrining birinchi sanasida xo’jalik mablag’larining turlari va tashkil topish manbalari bo’yicha iqtisodiy guruhdashtirish hisoblanadi.
Buxgalteriya balansi jadval shaklida bo’lib, ikki qismdan iborat bo’ladi.
Uning chap qismi aktiv deb, o’ng qismi passiv deb ataladi.
Balansning aktiv qismida xo’jalik mablag’lari va ularning joylanishi aks ettirilsa, uning passiv qismida esa xo’jalik mablag’larning tashkil topish manbalari va tayinlanishi aks ettiriladi.
Buxgalteriya balansining tengligini quyidagi tenglama ko’rinishida berish mumkin:

Aktiv = Passiv ,