1-mavzu. Buxgalteriya hisobi, uning ahamiyati va turlari Buxgalteriya hisobi haqida tushuncha

Iqtisodiy resurslar = Jami kapital

Korxonaning jami kapitalini ikki turga bo’lish mumkin:

• 
  xususiy kapital;
  
• 
  jalb qilingan kapital (kreditorlik qarzlar - majburiyatlar).
  

Iqtisodiy resurslarni buxgalteriya hisobida aktivlar deb, kreditorlik qarzlarni esa -majburiyatlar deb ataladi. Unda moliyaviy axvolning tenglamasi quyidagi ko’rinishda tasavvur qilinadi:

Aktivlar = Majburiyatlar + Xususiy kapital

Ushbu tenglama balans tenglamasi sifatida ma’lum. Uning ikki qismi albatta bir-biriga teng bo’lishi kerak.
Buxgalteriya balansining moddasi deb, iqtisodiy jihatdan bir xil bo'lgan xo'jalik mablag'larining ma’lum bir turi yoki xo'jalik mablag'larining tashkil topish manbaini balansda alohida aks ettiruvchi ko'rsatkichga aytiladi.

• 
  aktivlar ilgari amalga oshirilgan muomalalar yoki hodisalar natijasida xo'jalik sub’ekti tomonidan nazorat qilinadigan iqtisodiy resurslar bo'lib, ular kelajakda foyda keltirish ehtimoliga ega;
  
• 
  majburiyatlar o'tgan muomala va hodisalarini amalga oshirish natijasidagi majburiyatlar bo’lib, ular aktivlami topshirish, ishlatish yoki boshqa kelgusi iqtisodiy foydaning kamayishiga olib kelishi mumkin;
  
• 
  hususiy kapital xo'jalik sub’ektining aktivlarga egalik ulushi bo'lib, bunda uning majburiyatlari chiqarib tashlanadi. U aksionerlik kapitali yoki sof aktivlar deb ham yuritiladi.
  

Masala 1. Xo’jalik mablag’larining turlari va ularning joylanishi bo’yicha guruhlashtiring