1-tema: Tálim processinde metodlardıń pedagogikalıq mánisi. Tálim processinde túrli metodlardan paydalanıw Joba: «Metod», «Tálim metodları»

Qadaǵalaw ushın sorawlar:
1.Sabaq oqıtıwdı shólkemlestiriwdiń tiykarģı formaları.
2. Sabaqtıń dúzilisi hám tipleri.
3. Pedagogikalıq oqıtıwdıń basqa formaları
4.Yan Amos Komenskiydiń pedagogikalıq kózqarasları
5. Klass-sabaq sisteması
2-tema. Lekciya túrleri hám olarģa qoyılatuģın talaplar. Shınıģıw túrine qaray lekciyanı tańlap alıw.
Joba:
1. Lekciya túrleri hám olarģa qoyılatuģın talaplar.
2. Lekciyanıń wazıypaları.
3. Lekciyanıń dúzilisi.


1. Lekciya túrleri hám olarģa qoyılatuģın talaplar.
Lekciya (latın tilinde letsio-oqıw)-qanday da bir ilimiy, siyasıy tema boyınsha oqıw materialın awızeki bayan etiw.
Lekciya atamasınıń bir neshe mánisi bar:
1. Lekciya-oqıw materialı, qanday da bir másele, ilimiy, siyasıy temalardıń izbe-iz tártiptegi awızeki bayanı.
2. Lekciya-joqarı oqıw orınlarında oqıw processiniń tiykarģı forması.
3. Lekciya-keń jámáátshilik aldındaģı qanday da bir materialdı bayan etiw ushın tayarlanģan maģlıwmatlar jıyındısı.
Lekciya oqıw processin shólkemlestiriwdiń tiykarģı formalarınan biri esaplanıp, oqıtıwshı tárepinen oqıw materialların awızeki túrde, manolog formasında, sistemalı tárizde, belgili bir izbe-izlikte bayan etiwdi názerde tutadı. Joqarı oqıw payda bolģannan berli lekciya tiykarģı oqıtıw forması bolıp (latın tilinen alınģan bolıp, lestion-oqıw degendi bildiredi). Lekciyada, oqıtıwshı sistemalı ráwishte jańadan bilimlerdi beredi hám oqıw kursı boyınsha qıyın mashqalalardı túsindirip beriwi kerek. Lekciya oqıw shınıģıwları arasında jeterli dárejedegi qıyınshılıqqa iye shınıģıw túri bolıp esaplanadı, sonıń ushın da onı tiykarınan tájiriybeli oqıtıwshılarģa isenim tapsırıladı.
Lekciyanıń wazıypaları tómendegilerden ibarat:
-oqıw páni boyınsha bilimler sistemasın qáliplestiriw;
-ilimiy materiallardıargumentlerdi keltirip (shártli ráwishte) bayan etiw kónlikpesin qáliplestiriw;
-kásiplik pikirlew aylanasında hám ulıwmalıq mádeniyatın qáliplestiriw;
-sabaqlıq hám oqıw qollanbalarında ele jarıtılmaģan jańa bilimlerdi bayan etiw.
Lekciyanıń wazıypaları tómendegiler bolıp esaplanadı.
-informaciyalıq (maģlıwmat beriw) bilimler sistemasın bayan etiw;
-motivaciya-oqıw pániniń mazmunın ózlestiriwge bolģan qızıģıwshılıqtı hám bolajaq qániygeniń kásiplik motivin oyatıw;
-mólsher aldırıwshı-oqıw materialın keleshekte de ózlestiriliwi ushın tiykar jaratıw;
-tárbiyalıq-oqıw processine aqıllılıq penen múnásibetti qáliplestiriw, erkin islew hám qániygelikti hár tárepleme iyelewge talpınıw, oqıw pánine qızıģıwshılıqtı rawajlandırıw, talabalardıń aqlıy sanasın jetilistiriwke kómeklesiw.
Házirgi waqıtta shınıģıwlardı lekciya metodında alıp barılıwına qarsılıq etiwshilerdiń sanı artıp barmaqta. Olardıń pikirlerinshe lekciyalardıń kópshilik, talabalardıń iskerlik dárejesiniń jeterli emesligi, olar tárepinen maģlıwmatlardı jeterli islenbewi, talabalardıń dóretiwshilik xızmetiniń joqlıģı, olardıń sınlı pikirleriniń, maģlıwmatlardı ámelde qollaw hám olardı bekkemlewdi sóndiredi.
1980-jıllardıń aqırında alıp barılģan ilimiy jumıslardıń kópshilik lekciyalarda otırıw, talabalardıń úyreniwi ushın barqullı nátiyjeli bola almaydı degen pikir atap ótilip, keyingi jıllarda lekciyalardıń muģdarınıń kemeyiwi ushırasadı. Biraq, lekciya házirgi waqıtta da talabalardıń ilimiy tájiriybesi ushın zárúr bólim bolıp qalmaqta, hátteki aralıq oqıw alıp barıp atırģan talabalar da internet arqalı jazılģan lekciyalardı kóriwi hám tańlawı, yamasa real waqıtda onlayn lekciyalarda, video-konferenciya texnologiyaları arqalı qatnasıwı múmkin. Ayırım pikirler bar, olar lekciyalardıń saqlanıp qalıwına aqırģı on jıl dawamında Ullı Britaniyada talabalar sanınıń sezilerli dárejede artqanlıģı sebep bolģan. Sebebi, bilimlerdi jetkeriwiń basqa usılları da bar.
Biraq, ájiriybelerdiń kórsetiwinshe, lekciyadan keshiw talabalardıń tayarlıģınıń ilmiy dárejesin páseytedi, sonlıqtan da lekciya burınģıday, joqarı oqıw orınlarında oqıw processin shólkemlestiriwdiń tiykarģı forması bolıp qalmaqta.
Oqıw processinde tálimniń lekciya forması basqa bir formadaģı shınıģıw menen almastırıwdıń ilaji bolmasa bir qatar jaģdaylar júzege keledi:
-»jańadan oqıtılıp atırģan kurslar boyınsha sabaqlıqlar joq bolģan jaģdayda lekciya tiykarģı maģlıwmat negizi bolıp esaplanadı»;
-belgili bir tema boyınsha jańa oqıw materialı ele sabaqlıqtan orın iyelemegende yamasa onıń bólimleri gónergende de lekciya-tiykarģı maģlıwmat negizi bolıp esaplanadı
-sabaqlıqtıń ayırım temaların erkin ózlestiriw ushın qıyın bolıp, lektor tárepinen metodikalıq qayta isleniwin talap etedi;
-kurstıń tiykarģı mashqalaları boyınsha qarama-qarsı koncepciyalar bar bolģanda, lekciya olardıń ob’ektiv jarıtılıwı ushın zárúr esaplanadıYo
-lekciya, lektordıń talabalarınıń dún’ya qarasın qáliplestiriw maqsetinde jeke sezimtallı tásir etiwi talap etilgen júdá zárúr esaplanadı hám hesh bir shınıģıw túri menen almastırıw bolmaydı.
Lekciyanıń sezimtallı bezeliwi tereń ilimiy mazmunı menen biriktirilip, tıńlawshılar menen pikir, sóz hám qabıl etiw arasında teń salmaqlılıqtı jaratadı. Lekciyanıń sezimtal tásiri social pánlerdi oqıtıwda zárúr orındı iyeleydi».
Jaqsı tayarlanģan lekciya tómendegi qolaylıqlarģa iye bolıwı kerek: maģlıwmatlar menen bayıtılģan, qızıqlı hám tartıwshı bolıwı, mazmunı jaqsı dúzilgen hám tıńlawģa qolay. Talabalar argumentiniń islep shıģılıwın yamasa maģlıwmat ideyalarınıń izbe-izligi logikasın túsine alıw.
Talabalar ózlerin tartılģan dep biliwi. Bul turaqlı qatnasıw, olar qollana alatuģın anıq úlgiler arqalı ózleriniń pikirin bildire alıwı arqalı támiyinleniwi múmkin. Topardıń kólekminen qatıy názer, talabalardı olarģa soraw beriw arqalı lekciya mazmunına tartıw talabalardı qızıqtırıwdıń zárúr usılı esaplanadı.
Talabalar waqıttıń tez ótkenin sezbey qaladı. Talabalar topar bólmesinen qanday da bir maģlıwmattı iyelegenin sezip shıģadı hám kópshiliń jaģdayda dereklerdi izlep, kóbirek maģlıwmat alıwģa ilxamlanadı.