|
11- mavzu: Byudjet- soliq siyosati Reja10-Maruza -b
m
t
= ------------------
ko’rinishini oladi.
1-b(1-t)+ m’
Demak soliqlarni bir miqdorga kamaytirilishi yoki ko’paytirilishi natijasida YaIM
hajmining bundan necha marta ko’p miqdorga o’zgarishi iste’molga chegaralangan moyillik,
chegaraviy soliq stavkasiga va importga chegaralangan moyillik darajalariga bog’liq
Ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatlari mulьtiplikatori va soliq mulьtiplikatorini hisobga
olganda muvozanatli ishlab chiqarish hajmi modeli quyidagicha bo’ladi:
1 b
Y= -------------------- (a+I+G+g) - ------------------ Ta
1-b(1-t)+m’ 1-b(1-t) + m’
Aytaylik hukumat o’z xarajatlarini qandaydir miqdorga oshirdi va bu xarajatlarni
moliyalashtirish uchun soliq miqdorini ham shuncha oshirdi.
Bunda davlat xarajatlari va avtonom soliqlar miqdorlarining bir vaqtning o’zida bir xil
miqdorda o’zgarishi natijasida daromadlarning jami o’zgarishi ΔY miqdori quyidagiga teng
bo’ladi:
1 b
Δ
Y= --------------------
Δ
G - ------------------
Δ
Ta
1-b(1-t)+m’ 1-b(1-t) + m’
Agar davlat xarajatlari va avtonom soliqlar bir xil miqdorga ko’paysa muvozanatli ishlab
chiqarish hajmi shu miqdorga teng yoki undan kamroq summaga ko’payadi. Buni balanslashgan
byujet mulьtiplikatori deb yuritiladi. Balanslashgan byujet mulьtiplikatori birga teng yoki undan
kichikroq bo’ladi.
11.3. Diskret va nodiskret fiskalь siyosat. Byudjet taqchilligi va ortiqchaligi.
Hukumatning bandlik darajasi, ishlab chiqarish hajmi, inflyatsiya sur’atlari va to’lov balansi
holatini o’zgartirishga yo’naltirilgan maxsus qarorlarni qabul qilishi natijasida davlat xarajatlari,
soliqlar va davlat byudjeti qoldig’ini maqsadli o’zgartirilishi diskret fiskal siyosat deyiladi.
Nodiskret fiskalь siyosat – davlat xarajatlari, soliqlar va davlat byudjeti qoldig’ini avtomatik
o’zgartirishni ko’zda tutadi. Nodiskret fiskalь siyosat o’rnatilgan barqarorlashtirgichlarga
asoslanadi. Rivojlangan davlatlarda o’rnatilgan barqarorlashtirgichlari rolini progressiv soliq
tizimi, davlat transfertlari tizimi va foydada ishtirok etish tizimi o’ynaydi. Nodiskret fiskalь siyosat
davriy tebranishlarni yumshatish uchun hukumatning bevosita aralashuvini talab etmaydi.
G,T T’
T=Ta+tY
Byudjetning
davriy G=cont
takchilligi
Byudjetning
davriy profitsiti
G=Ga-γY
Y1 Y0 Y2
Dostları ilə paylaş: |
|
|