141 ayhan nuri yilmaz gökmen kiliçOĞlu tüRKİYE’Nİn orta asya’daki yumuşak güCÜ ve kamu diplomasiSİ t ü R
Yüklə 0,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 150
TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI TDA T Ü R K D Ü N YA SI ARA Ş TIRM AL A R I / T D A 2018 TEMMUZ - AĞUSTOS CİLT : 119 SAYI : 235 SAYFA : 141-184 azımsanmayacak Özbek kökenli azınlıklara sahip olması Orta Asya’nın bu en yüksek nüfuslu ülkesinin ilerleyen dönemlerde askeri olarak kendini yeterli olarak hissettiğinde bu kozları kullanabileceğini düşündürtmektedir. Tacikis - tan’da bağımsızlıktan hemen önce nüfusunun dörtte biri Özbeklerden müte - şekkil iken göç eden Özbekler ve Taciklerin yüksek doğum hızı nedeniyle ha - lihazırda yüzde 13-14’lere kadar inmiştir, ama tahmin edileceği üzere bu bile 9 milyonluk nüfusu olan ülkede 1 milyonu aşan bir Özbek nüfusa tekabül etmektedir. Benzer bir durum Kırgızistan için de geçerlidir ve Özbekler özel - likle ülkenin güney batı vilayetleri (Oblast) olan Oş ve Celalabad’da nüfusun çoğunluğunu teşkil etmekte olup toplam nüfusun yüzde 14-15 oranına teka - bül etmektedirler. 2010 yılındaki iktidar muhalefet arasındaki mücadele nite - lik değiştirip, ülkenin Özbek vilayetlerinde çatışmaya ve iç savaşa dönüşmüş ve yüzbinlerce Özbek Özbekistan’a sığınmak durumunda kalmıştır. Kırgızis - tan’da da tıpkı Tacikistan’da olduğu gibi Özbek nüfus oranı bağımsızlıktan hemen önce yüzde 20’lerin üzerinde seyretmekteydi. Kazakistan ve Türkmenistan’da bu iki ülkedeki (Tacikistan ve Kırgızistan) kadar yüksek oranda olmasa da Özbekler Kazakistan’da nüfusun yüzde üçü - nü, Türkmenistan’da ise yüzde altısını oluşturmaktadırlar. Orta Asya’da Öz - bekistan lehine gibi durum aslında başka parametreler göz önüne alındığında aleyhe olduğu da gözükür. Nitekim ülkenin batısını oluşturan Karakalpakistan özerk cumhuriyetinde yaşayan Karakalpaklar Türk kökenli bir halk olmakla birlikte dilce ve kökence Özbeklerden ziyade Kazaklara yakındırlar. Ülkenin tarihi ve kültürel merkezi konumunda olan Buhara ve Semerkant’ta yaşayan Tacikler de Özbekistan için bir başka etnik problemi teşkil eder. O yüzden oluşturulan etnik kimlikli yeni uluslar ve yapay sınırların Orta Asya coğrafyası için pek çok soruna gebe olduğunu söyleyebiliriz. Bunun çözümüne dönük üst kimlik inşası ve eski Türkistanlılık kimliğinin bölgedeki bütün etnik grup - ları ve halklar üzerindeki birleştiriciliğinin kullanılması yani tarihi üst kimlik (korporatif kimlik) içinde bir araya gelmek, geleceğin Orta Asya’sı için bir mo - del olarak düşünülebilir. Orta Asya’nın bütünleşmesi başka bir çalışmanın konusu olacağı için bu sorunlara burada daha fazla yer verilmeyecektir. Yüklə 0,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|