16 ma’ruza. Vakuumda magnit maydoni reja: Vakuumda magnit maydoni

O'zbekistonda fizika sohasidagi izlanishlar. Forobiy, Beruniy, lbn Sino, Ulug'bek kabi buyuk allomalar yetishib chiqqan yurtimizdagi universitet va institutlarda hamda Fanlar akademiyasining ilmiy muassasalarida fizika fanining deyarli barcha yo^fnalishlarida keng miqyosda tadqiqot ishlari olib borilmoqda.
O‘zbekistonda 1920-30- yillarda fizika sohasida ilmiy tadqiqot ishlari oliy o’quv yurtlaridagi laboratoriyalarda olib borildi. 1932-yilda o‘zbekiston Fan Qo'mitasi tarkib topdi. 1943-yilda O'zbekiston Fanlar akademiyasi tashkil etildi. Shu yili O’zFA ning Fizika-texnika instituti, 1956-yilda Yadro fizikasi instituti, 1966-yilda Astronomiya instituti, 1967-yilda Elektronika instituti, 1976-yilda «Fizika-Quyosh» ilmiy ishlab chiqarish biriashmasi tashkil etildi. Fizika bo‘yicha ilmiy tadqiqot muassasalari safiga 1977-yilda O‘zFAning Issiqlik fizikasi bo'limi, 1992 yilda «Koinot» ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi, 1993-yilda Materialshunoslik instituti qo‘shildi. Ushbu ilmiy tadqiqot muassasalarida, shuningdek, Toshkent Davlat universitjeti (hozirda O’zbekiston Milliy universiteti), Samar­qand Davlat universiteti, Nukus Davlat utiivdrsiteti Toshkent Davlat Texnika universiteti va boiihqa oliy o'quv yurtlarida fizika fanining turli muammolariga oid tadqiqot ishlari olib borilib jahon miqyosida fizika taraqqiyotiga tegishli hissa qo’shmordalar.
O'zbekistondda Quyosh energiyasidan foydalanish va yadro fizikasi sohasida olib borilgan tadqiqot ishlari bilan tanishsiz. Fizikaning boshqa o’nalishlarida mamlakatimiz olimlari erishgan muvaffaqiyatiar beqiyosdir. Yarimo'tkazgichlar xossasiga ega bo’lgan qattiq eritmalaming bir necha tun hosil qilindi va ulaming fizik xossalari o’rgatildi. Tadqiqotlar natijalari asosidla o’ta yuksak chastotali diodlar, yarimo’tkazgichlarda tez kechadigan elektnon jarayonlami o’rganish uchim mo‘ljallangan asboblar tasviri uzatuvchi Fotodiod matrilsalar kremniy-litiyli detektor va boshqa asboblar yaratildi.
Mamlakatitniz ilmiy tadqiqot muassasalarida va oliy o'qtiv yurtlari laboratoriyalarida qattiq jisrnlar fizikasi, issiqlik va molekulyar fizika, optika va akustikaning zamonaviy fundamental yo'nalishlari bo‘yicha amaliy ahamiyatga ega bo’lgan ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. Jumladan, moddalaming yuqori temperaturajdagi sintezi strukturasi va xossalarini lazer nuri bilan boshqarishning yangi ugullari ishlab chiqildi. 5 – 1000⁰C va 80 - 2000⁰C tempqratura intervalida isblaydigan pirometr, infraqizil nur chiqaradigan jismning nurlanishini qayd qila oladigan yangi tur qabulqilgich yaratildi.
Kondensatlangan muhitlar optikasi sohasidagi o’ta toza shaffof muhitlarda lazer nurining tarqalishi bilan bog‘liq optik hodisalar o’rganilib, unda yangi hodisa - tezkor keng polosali lumninissensiya topildi. Lazer spektroskopiyasi sohasida nochizig’iy muhitlarda lazer nurining anomal og'ishi va o’z-o’zidan fokuslanish hodisalari kashf qilindi. Nochizig’iy modulyatsion nur tolalar optikasi yaratildi.
Shuningdek, yuqori samarali nurlovchi diodlar (akademik M.S.Saidov), Rossiya bilan hamkorlikda kosmik tadqiqotlar uchun zarur bo’lgan qator materiallar yaratildi.
Mamlakatimizda fizika sohasida olib borilayotgan tadqiqotlar hozirgi zamon fizikasining jahon miqyosida taraqqiy etishiga, xalq turmush tarzining farovonlashishiga xizmat qiladi.
Nazorat savollari:
1. Texnika taraqqiyotida fizika fanining tayanch ekanligini asoslab bering.
2. Qadimdan hozirgi davrgacha fizika va texnika taraqqiyoti haqida so’zlab bering
3. O’zbekistonda fizika sohasida olib borilayotgan tadqiqotlar haqida nimalami bilasiz?
http://hozir.org