2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR
Yüklə 7,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Çox qiymətli Qurandır».
- «Oxu, Rəbbin ən böyük
- «Oxu! Sənin Rəbbin ən böyük kərəm (ƏKRƏM) sahibidir».
- «Göylərdə və yerdə nə varsa hamısını öz tərəfindən sizin ixtiyarınıza qoyan da Odur».
- KƏBİR
- «O, qeybi də, aşkarı da biləndir.
- MUTƏALİ
- «Allah özündən başqa ibadətə layiq haqq ilah
- « Biz sənə Quranı haqq olaraq, özündən əvvəlki kitabı təsdiq edən və onu qoruyan kimi endirdik».
- Muheymin
95
mənasındadır. «Çox qiymətli Qurandır». (əl-Vaqiə 77). Allahın qullarının etdikləri günahları gizlətməsi, onları ortaya çıxarmaması, qüsurlarını örtməsi Onun Kərəm sahibi olmasındandır. Mömin qullarının bəsit və kiçik itaətlərinə belə baxmayaraq böyük savablar verməsi Onun Kərəm sahibi olmasındandır. «Oxu, Rəbbin ən böyük Kərəm sahibidir». (əl-Ələq 3). «Ey insan Kərəm sahibi olan Rəbbinə qarşı səni aldadan nədir?».(əl-İnfitar 6). Kərim Ona üsyan edənləri, tövbələrini qəbul etməkdə ümüdsüz buraxmayan və onları sorğuya çəkmədən tövbələrini qəbul edəndir. Kərim Ondan istəyənləri boş qaytarmayan, Ona sığınanları tərk etməyən, nöqsansız və qüsursuz uca varlıqdır. əl-Əkram –
xəbər verməkdədir. Allah Əkramul-Əkram (Kərəm sahiblərinin ən üstünüdür). Ondan başqa mütləq Kərəm sahibi yoxdur, heç kimsə Kərəm sahibi olmadan Ona bənzər olmaz deməkdir 264
. «Oxu! Sənin Rəbbin ən böyük kərəm (ƏKRƏM) sahibidir». (əl- Ələq 3). İmam Qurtubi –
–
əlaqəli, Kərim isə Onun feliylə əlaqəli bir sifətdir. Hər iki kəlimə də Kə-Rə-Mə sözündən törənmişlər 265
. Bu açıqlamadan başa düşülür ki, Kərim və Əkram İsimləri eyni məna ifadə etməkdədirlər. Bu məna Allahın qullarına qarşı lütfkar və ehsan sahibi olmasıdır. Allahın Kərim olmasının bir nümunəsi də göylərdə və yerdə olan her şeyi bütün insanların xidmətinə verdiyini və onlara boyun əydirdiyini bildirmişdir. «Göylərdə və
bənzəri bir Kərəm sahibi yoxdur.
– Bu İsim fail vəznində olub böyük deməkdir. O, hər şeydən böyükdür, hər şeydən ucadır və hər şeydən uludur. Qurani Kərimdə 6 dəfə keçməkdədir 266
. «Əlbəttə Allah uca (ALİ) və böyükdür (KƏBİR)». (ən-Nisa 34). «O, qeybi də, aşkarı da biləndir. (hər şeydən) böyük (KƏBİR) və ucadır (MUTƏALİ)». (ər-Rəd 9). Xattabi –
rahmətullahi aleyhi –
– şanı böyük və uca olandır. Ondan başqa hər böyük olan Onun böyüklüyünün altında və kiçikdir. İnsanlar arasında Kəbir yaşı daha çox olanlar üçün istifadə edilir».
– Hər şeydən yüksəyə ucalmış mənasındadır. Allah öz zatında ucadır. Bu üzdən də hər şeydən daha ucadır. Ucalıqda Allahın heç bir qüsur və ayıbı yoxdur. O, mütləq olaraq ən ucadır. «O, (hər şeydən) böyük (KƏBİR) və ucadır (MUTƏALİ)». (ər-Rəd 9).
əl-Mumin –
«O, Allah ki, Ondan başqa ilah yoxdur. Məlikdir, Quddusdur, Səlamdır, Mumindir,
264 İbn Teymiyyə «Fətvaul Kubra» 16/293,296, Beyhəqi «Şərhu Əsməul Husnə» s. 264. 265 Qurtubi «Əsna fi Şərhi Əsmailləhil Husnə» 1/131,132. 266 Bax: Rəd 9, Həcc 62, Loğman 30, Səbə 23, Ğafir 12. 96
Muhəymindir». (əl-Həşr 23). Mucahid –
–
şəriksiz olduğunu doğrulayan-dır. «Allah özündən başqa ibadətə layiq haqq ilah olamadığına şahiddir». (Ali İmran 18). Peyğəmbəri möcüzələrlə, möminləri vəd etdiyi savabla, inkarçıları da vəd etdiyi əzabı verməklə doğrulayandır. Dostlarını əzabından və onlara zülm etməkdən əmin edən, qullarını da qorxudan qurtarıb əminliyə qovuşduran Odur 267 . Xattabi – rahmətullahi aleyhi –
doğrulamaq deməkdir. Buna görə də mömin təsdiq edən, doğrulayan mənasındadır. Allahın mömin ismi iki mənanı verir. 1) Qullarına vəd etdiyi ruzini verməklə və yaxşı əməllərinin savabını axirətdə onlara verməklə yerinə yetirərək doğrulayandır. 2) Möminlərin Onun haqqındakı zənlərini doğru çıxarmaq. Onların ümüdlərini boşa çıxarmamaqdır. Peyğəmbər –
«Mən qulumun Mənim haqqımdakı zənnindəyəm. Artıq Mənim üçün dilədiyi zəndə olsun»
268 .
əl-Muheymin –
Allah ki, Ondan başqa ibadətə layiq haqq ilah yoxdur. Məlikdir, Quddusdur, Səlamdır, Mumindir, Muheymindir». (əl-Həşr 23). Həlimi –
–
deyir ki: «Muheymin – Qiyamət günü Ona ibadət edənlərin ibadətlərindən və savablarından bir şey əskiltməyəndir. O, simic deyildir ki, verdiyi savabı çox görsün və buna görə də bəzi əməlləri gizlətsin. Savab verməklə Ondan və mülkündən heç bir şey əskilməz. Allah yaxşıların yaxşılıqlarından və savablarından bir şey əskiltmədiyi kimi, asilərin də üsyanlarından və haqq etdikləri cəzalardan bir şey artırmaz. Yalan və haqsızlıq onun haqqında mümkün deyildir. «Biz sənə Quranı haqq olaraq, özündən
–
– doğrulayan, təsdiq edən və güvənilir mənasındadır».
–
də gözəl imdada yetəndir». (əl-Həcc 78). «O, ən gözəl həvadar (MOVLƏ) və ən yaxşı imdada çatandır». (əl-Ənfal 40). Həlimi –
–
–
yardım və dəstək gözləniləndir. Allah mülk sahibi olduğu üçün qulun Ona sığınmaqdan başqa bir çarəsi yoxdur. Çünki kölə ancaq sahibindən yardım gözləyər». Qul Allaha dost olmalı, Ona inanmalı, Ondan gələn hər bir şeyi doğrulamalı və təsdiq etməli, əmrlərinə uymalı, qadağalarından çəkinməli, yalnız Ona güvənməli, açıq və gizli, bolluq və darlıq kimi bütün hallarda Ona təslim olmalıdır. Yalnız Onu və Rəsulunu sevməlidir. Bəra b. Azim –
– rəvayət edir ki, (Uhud) döyüşündə müşriklərlə qarşı-qarşıya gəldik. Peyğəmbər –
–
atıcılarından (əlli nəfərlik) bir qrup əskəri ayıraraq başlarına da Abdullah b. Cubeyr –
– təyin etdi. Ona: «Bir an belə yerinizdən tərpənməyin. Hətta bizim onlara qalib gəldiyimizi görsəniz də belə yerinizdən tərpənməyin. Onların bizə qələbə çaldıqlarını (və quşların cəsədlərimizi diddiklərini) görsəniz də belə (mən sizə adam göndərmədikcə) bizə yardıma gəlməyin» deyə buyurdu. Müşriklərlə qarşılaşdığımız
267 İbn Kəsir 8/343, Qurtubi 10/676. 268 Əhməd 3/491. Yüklə 7,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|