39
sollarından gələcəyəm – yəni onları günah etməyə həvəsləndirəcəyəm.
Şeytan üstlərindən deməyə (cürət etmədi) bacarmadı. Çünki bilirdi ki,
üstlərində nəzarətçi Allahdır. İmam Şabi
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki:
«Uca və Böyük olan Allah rəhməti onların üzərindən enər»
103
. «Sənin
izzətinə qüdrətinə and olsun ki, onların hamısını azdıracağam. Yalnız
Sənin sadiq bəndələrindən başqa». (Sad 82). «İblis dedi: Ey Rəbbim!
Məni azdırmağına and içirəm ki, mən də insanlara (günahlarını) yer
üzündə yaxşı göstərib onların hamısını yoldan çıxardacağam». (əl-Hicr
39). «Ey iman gətirənlər! Şeytanın yolunu tutub getməyin. Kim şeytanın
getdiyi yolla getsə o, sizi çirkin və pis işləri görməyi əmr edər». (ən-Nur
21). «Şeytan Adəmə vəsvəsə edib dedi: Sənə əbədiyyət ağacı və köhnəlib
xarab olmayacaq bir mülkü göstərimmi». (Ta ha 120). «Ey insanlar! Yer
üzündəki şeylərin təmiz və halalından yeyin. Şeytanın izi ilə getməyin.
Həqiqətən şeytan sizin açıq-aydın düşməninizdir. O, sizə pis və murdar
şeyləri görməyi və Allaha qarşı bilmədiyiniz şeyləri deməyi əmr edir».
(əl-Bəqərə 168-169). «Həqiqətən şeytan sizin düşməninizdir, onu
(özünüzə) düşmən tutun. O, özünə uyanları Cəhənnəm əhli olmağa
çağırır». (Fatir 6). Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu:
«Şeytan Adəm oğlunun yollarında oturur. Onun İslam yoluna oturaraq
deyir: «Müsəlman olub öz dinini, atalarının, babalarının dinini
buraxacaqsan. Adəm oğlu ona qarşı çıxaraq müsəlman olur. Sonra şeytan
hicrət yolunda oturur və: «Hicrət edirsən, öz yurdunu, ölkəni tərk edirsən.
Ömür boyu at belində gəzən birisimi olcaqsan» deyər. Adəm oğlu ona
qarşı çıxaraq hicrət edər. Sonra şeytan onun cihad yolunda oturar və:
«Cihad edirsən. Bu canını və malını çətinliyə salma, təhlükəyə atma.
Vuruşaraq öldürüləcəksən. Zövcən başqasına nigahlanacaq, malın
dağıdılacaq». Adəm oğlu ona qarşı çıxaraq cihad edər. Kim belə edərsə
onu Cənnətə qoymaq Allah üzərinə bir haqdır. Kim şəhid olarsa onu
Cənnətə salmaq Allah üzərinə bir haqdır»
104
. İbm Qeyyim
–
rahmətullahi
aleyhi
–
ən-Nəs asursinin təfsirini edərkən şeytanın təhlükəsini,
vəsvəsəsini və şərini belə açıqlayır: «Şeytanın şəri altı mərtəbədir. Adəm
oğullarını bu mərtəbədən birinə salmaq istəyər. 1. Şirk və Küfr şərri. Allah
və Rəsuluna düşmən olma şərri. 2. Bidət mərtəbəsi. Bu mərtəbə şeytan
üçün fısq və günah mərtəbəsindən daha sevimlidir. 3. Böyük günahlar
mərtəbəsi. 4. Kiçik günahlar ki, çox edildikdə sahibini həlak edir. 5.
Savabı və günahı da olmayan mübah əməllərlə məşğul etmək. Qulun
103
Təbəri «Camiul Bəyan» 5/133-136, Lələkai «Usulu Etiqad» 3/397.
104
Əhməd 3/483, Nəsəi 3/20, əl-Albani «Səhih Silsilə» 2979.
40
vaxtını boş şeylərə keçirməklə məşğul edər.
6. Daha fəzilətli əməl varkən,
ondan aşağı olan fəzilətli əməli etməklə məşğul edər»
105
.
GÜNAHLARA YOL AÇAN BƏZİ SƏBƏBLƏR VƏ
ONLARIN DƏRMANI
Şübhəsiz ki, günahlara yol açan səbəbləri bilmək, qəlbi günahlara qarşı
müalicə etməyə və onları tərk etməyə kömək olur. Xəstəliyin müalicəsi də
ona yol açan səbəbləri aradan qaldırmaqla olur. Burada günaha yol açan
səbəbləri, hamısını olmasa da Allahın nəsib etdiyi qədərini açıqlamağa
çalışacağıq. Allahdan mənə və bu kitabı oxuyanlara günahları tərk
etməkdə kömək olmasını diləyirik.
1. İmanın zəifliyi və təqvanın yoxluğu – İmanı gücləndirmək, qəlbi
təqva və Allah qorxusuyla diriltmək. İman və Təqva gücləndikcə Allah
qorxusu da artar. Allah qorxusu günahları tərk etmək üçün ən mühüm
müalicə yoludur. İbn Həcər Heytəmi
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Bil
ki, insanı günahlardan uzaq edən ən böyük şey Allahdan qorxmaq, Onun
güc və intiqamından çəkinmək, cəza, əzab və qəzəbindən çəkinməkdir. Bu
səbəblə onun əmrinə zidd davrananlar, başlarına bir bəla və ya müsibətin
gəlməsindən qorxsunlar»
106
. Qorxu Allaha yaxın ola bilmək üçün qulları
elm öyrənməyə və əməl etməyə sövq edən bir qamçıdır, əzaları
günahlardan çəkindirən və onları ibadətlə bağlayan, pis arzu və zövqləri
yandıran, əzaları tərbiyyə edən, qəlbi itaətkar və alçaq könüllü edən,
təkəbbürlüyü, riyanı, həsəd və kini uzaqlaşdıran ən böyük səbəbdir.
Beləcə qəlb diqqətini qorxduğu şey üzərində toplayar, pis aqibət haqqında
düşünər və boş şeylərlə məşğul olmaz. Qorxunun olmaması qəflət və
günahlara düşməyə səbəbdir, həddən artıq qorxmaq isə ümüd kəsməyə yol
açar. Qulun günah etməməyə səbr etməsi onun imanının qüvvəsinə
bağlıdır. İmanı nə qədər güclü olarsa səbri də qüvvətli olar. Amma iman
zəif olarsa səbri də zəif olar. Sağlam bir imana sahib olmadan haram və
günahları tərk edə biləcəyini zənn edən kimsə xəta edər. Əgər qəlbdə iman
lampası güclənib onun nuru qəlbin hər bir güşəsini nurlandırdıqda bu nur
əzalara da yayılar. Beləcə əzalar imanın bu çağırışına həmən qulaq verər,
itaətsizlik və tənbəllik etmədən ona itaət edərlər.
2. Allahı tanımamaq, əmr və qadağalarını bilməmək – Allahı tanımaq,
İsim, Sifət, əmr və qadağalarını öyrənmək. İbn Qeyyim
–
rahmətullahi
aleyhi
–
deyir ki: «Cəhalət öldürücü bir xəstəlikdir, onun şəfası isə iki
şeydədir: Quran və Sünnə. Həkimi isə Rabbani alimdir». Ömər b.
105
İbn Qeyyim «Təfsirul Qeyyim» s. 612-613, «Mədaricus Salikin» 1/222.
106
«əz-Zəvacir İktirafi Kəbair» s. 21.