55
Vəkiyə hifzimin zəifliyindən, tövsiyəsi bu oldu: «Əl çək asiliyindən».
Sonra bəyan eylədi: «Elm deyərlər nura, Allahın nuru verilməz asi
qula»
126
.
2. Günahlar ruzidən məhrum olmağa səbəbdir. Peyğəmbər
–
sallallahu
aleyhi və səlləm
–
buyurdu: «Həqiqətən də qul etdiyi günahına görə
ruzidən məhrum qalır»
127
. İnsan öz əlləri ilə etdiyi günahlarına görə
ruzidən məhrum olur. Allahdan qorxmaq ruzini gətirdiyi ki, Təqvanı tərk
etmək fəqirliyi (kasıblığı) gətirir. Ona görə də Allahın ruzisini gətirən şey
günahları tərk etməkdir. «Əgər şükür etsəniz sizə olan nemətimi
artıracağam. Yox əgər nankorluq etsəniz mənim əzabım həqiqətən də
şiddətlidir». (İbrahim 7).
3. Günahlar insan ilə Allah arasında sıxıntının (soyuqluğun)
yaranmasına səbəbdir. Günahlar elə bir sıxıntı verir ki, heç bir ləzzət
bunun yerini verə bilməz. Hətta bütün dünyanın ləzzətləri toplansa da belə
bu sıxıntını aradan qaldıra bilməz. Günahları tərk etmək sadəcə bu
sıxıntıya görə olsaydı ağıllı insan bunu tərk edərdi. Bir kişi sələflərdən
birinə qəlbində olan sıxıntıdan şikayət edir. O, da deyir ki: «Əgər sən
sıxıntını tapmısansa bu günahlardandır. Günahları tərk et ki, sıxıntıdan
qurtarasan». Qəlbə yalnız günaha görə sıxıntı gəlir. Kömək istənilən isə
Allahdır.
4. Günahların zərərlərindən biri də günahkarın özü ilə insanlar arasında
sıxıntı (soyuqluğun) yaranmasıdır. Elm əhlinə, xeyir əhlinə qarşı olan
sıxıntıdır. Görürsən ki, belə bir insan özü ilə onlar arasında bir sıxıntı
duyur. Hər dəfə də bu sıxıntı çoxaldıqda o kimsə xeyir əhlindən uzaqlaşır.
Onların məclislərindən, onlardan faydalanmaq bərəkətindən məhrum olur.
Şeytanın dəstəsinə yaxınlaşır. Nə qədər Rəhmanın dəstəsindən uzaqlaşarsa
bir o qədər də şeytanın dəstəsinə yaxınlaşar. Bu sıxıntı o, qədər güclənər
ki, artıq ona hakim kəsilər. Hətta bu sıxıntı özü ilə yoldaşı, uşaqları və
qohum əqrabaları arasında yaranar. Hətta özü ilə nəfsi arasında soyuqluq
yaranır. Artıq sən belə bir kimsəni özündən uzaqlaşmış, tək (yalqız)
qalmış görürsən. Sələflər deyirlər ki: «Mən Allaha asi oluram, günah
edirəm və bunun təsirini də həyat yoldaşımın və heyvanımın əxlaqında
görürəm».
5. Günahlar işlərin ona qarşı çətinləşməsinə səbəbdir. İşlərinin
çətinliyə düşməsi. Hər hansı bir işə yönəlirsə ya onun bağlı olduğunu
görür, ya da çətinləşdiyini görür. Kim ki, Allahdan qorxarsa Allah onun
işlərini asanlaşdırar. Kim də Təqvanı - Allah qorxusunu - tərk edərsə
126
«Məalimu Fi Tariqi Tələbəil Elm» səh. 31.
127
Əhməd 5/277-280, Tirmizi 2/20, İbn Məcə 4042.
56
Allah da onun işlərini çətinləşdirər. Çox təəccüblüdür ki, insan xeyir
qapılarının onun üzünə bağlandığını görür, çətinlikləri görür, lakin bu
çətinliklərin haradan gəldiyini və nəyə görə işlərin ona qarşı bağlandığını
görmür və bilmir.
6. Günahlar insanın qəlbində zülmətin hiss olunmasına səbəbdir.
Qaranlıq gecədə gözü ilə zülməti hiss etdiyi kimi qəlbində də o zülməti
hiss edir. Artıq bu zülmət hissi zülmətə çevrilir. Həqiqətən də itaət nurdur,
günahlar isə zülmətdir. Nə qədər zülmət çoxalarsa insanın heyrəti,
çaşqınlığı da artar. O, bimədən bidətə, zəlalətə, həlak edici günahlara
düşər. Artıq o, gecənin qaranlığında tək başına dolaşan kor kimidir. Bu
zülmət qəlbdə o qədər güclənər ki, gözündə də büruzə verər. Sonra daha
da gücləndikcə zülmət üzünə hakim olar. Artıq insanın üzündə hər bir
kəsin görə biləcəyi bir qaraltıya dönər. İbn Abbas - radıyallahu anhu
–
deyir ki: «Həqiqətən də yaxşı əməllər üzə nur, qəlbə nur, ruzini çoxaldır,
bədənə qüvvət verir və insanların qəlbində sənə qarşı məhəbbət yaradır.
Pis əməllər isə üzdə zülmət, qəlbdə və qəbirdə qaranlıq, ruzini azaldır,
bədəni zəiflədir və insanların qəlbində sənə qarşı nifrət yaradır».
7. Günahlar qəlbi və bədəni zəiflədir. Qəlb o, qədər zəifləyir ki, həyat
oradan qalxır. Artıq o, ölü qəlb olur. Bədənə gəldikdə isə möminin
qüvvəsi qəlbindəndir. Qəlbi nə qədər güclü olarsa bədəni də bir o qədər
güclü olar. Günahkarın isə bədəni nə qədər güclü olarsa ehtiyac vaxtı
bədəni ona xəyanət edər. Sən Farslar və Rumlular haqqında fikirləş. Bu
qədər səltənətin, var-dövlətin sahibləri iman əhlinin qarşısında necə zəlil
oldular.
8. Günahlar insanı itaətdən məhrum edir. Günahlar insanı itaətdən
yayındırır. İtaətə aparan yolun qarşısını kəsir. İtaətdən məhrum olur.
Günahların səbəbi ilə bir çox itaətdən məhrum qalır. O itaətlər ki, onun
üçün dünya və içindəkilərdən də xeyirli idi. Günahın insanı itaətdən
məhrum etməsindən başqa heç bir cəzası olmasaydı da belə, bu cəza
olaraq kifayyət edərdi. Günah insanın itaət yolunu kəsir. Onu bir, iki, üç
və s. itaətlərdən məhrum edir. Nəticədə günah hər biri dünya və
içindəkilərdən də xeyirli olan bir çox itaətin edilməsinə əngəl olur. İbnul
Covzi
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki: «Günahkar kimsə bədəninin
sağlam və malının çox olmasına baxaraq etdiyi günahın cəzasının
verilməyəcəyini zənn edir. Halbuki cəzalandırılmasından xəbəri olmaması
belə bir cəzadır». Vəhb b. Vərdədən soruşurlar: «Günah edən biri ibadətin
dadını ala bilərmi?». O: «Xeyr, dada bilməz. Hətta günaha niyyətli olan
belə ibadətin dadını ala bilməz». İbn Məsud - radıyallahu anhu
–
dan:
«Gecə namazlarına dura bilmirəm?» deyə soruşdular. O: «Günahlar