2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR

 

453 

deyir ki: «Dayandığım dəlili bilmədikcə mənim görüşüm ilə fətva vermək 

haramdır.  Biz  bir  insanıq.  Bu  gün  bir  söz  deyirik,  sabah  isə  ondan  əl 

çəkirik».  Əbu  Hənifə 

–

  rahmətullahi  aleyhi 

–

  deyir  ki:  «Ey  Yaqub! 

Məndən hər eşitdiyini yazma. Çünki mən bu gün bir görüşü mənimsəyib, 

səhəri isə onu tərk edə bilərəm. Sabah bir görüş sahibi oluram, o biri gün 

isə onu da tərk edə bilərəm»

1606

. Əbu Hənifə 

–

 rahmətullahi aleyhi 

–

 deyir 

ki:  «Allahın Kitabı  və Rəsulunun Sünnəsinə tərs olan  bir söz söylədiyim 

zaman mənim görüşümü tərk edin»

1607

.  

İmam  Məlik 

–

  rahmətullahi  aleyhi 

–

  deyir  ki:  «Mən  bir  bəşərəm 

doğrunu da söyləyə bilərəm, xəta da edə bilərəm. Sizlər mənim görüşümə 

baxın. Allahın Kitabı, Rəsulunun sünnətinə uyğun  gələni  götürün, uyğun 

gəlməyəni  buraxın»

1608

.  İmam  Məlik 

–

  rahmətullahi  aleyhi 

–

  deyir  ki: 

«Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 dən başqa bəzi insanların sözü 

alına da bilər, tərk edilə də bilər»

1609

.  

İmam Şəfii 

–

 rahmətullahi aleyhi 

–

 deyir ki:  «Bir kimsə Peyğəmbər  - 

səllallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  dən  nəql  edilən  bir  Sünnəti  açıq-aydın 

bilindiyi  halda  onu  bir  başqasının  sözündən  ötrü  tərk  etməsinin  halal 

olmadığını  müsəlmanlar  ittifaq  etmişlər»

1610

.  İmam  Şəfii 

–

  rahmətullahi 

aleyhi 

–

  deyir  ki:  «Mənim  Kitabımda  Peyğəmbər  -  sallallahu  aleyhi  və 

səlləm 

–

 in sünnəsinə zidd bir şey tapsanız Peyğəmbər - sallallahu aleyhi 

və səlləm 

–

 in sözünü götürün və mənim sözümü tərk edin. Sünnətə uyun 

və başqa birisinin sözünə  etibar etməyin»

1611

.  İmam  Şəfii 

–

  rahmətullahi 

aleyhi 

–

  deyir ki:  «Hədis səhih  olduğu zaman  mənim  görüşüm  odur»

1612

. 

İmam Şəfii 

–

  rahmətullahi  aleyhi 

–

  deyir  ki:  «Mən  bir  söz  söylədiyimdə 

mənə zidd olaraq Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 dən səhih bir 

hədis  gəldiyini  görsəniz,  mənə  ağlımın  getdiyini  xəbər  verin»

1613

.  İmam 

Şəfii 

–

  rahmətullahi  aleyhi 

–

  deyir  ki:  «Hər  hansı  bir  məsələdə  bir  söz 

söyləmiş  olsam  və  Peyğəmbər  -  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  dən  buna 

zidd  bir  xəbər  gəlmişsə,  Peyğəmbər  -  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  in 

hədisi  daha  doğrudur.  Məni  təqlid  etməyin»

1614

.  İmam  Şəfii 

–

 

rahmətullahi aleyhi 

–

 deyir ki: «Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 

                                                        

1606

 Şarani «Mizən» 1/55, Əbul Həsənət «Nafiul Kəbir» s. 135.  

1607

 Şarani «Mizən» 1/26.  

1608

 İbn Abdil Bərr «Cəmi» 2/32, İbn Həzm «İhkam» 6/149.  

1609

 İbn Abdil Hədi «İrşadus Salik» s. 227/1, Təqiyyiddin əs-Subki «Fətva» 1/148. 

1610

 İbn Qeyyim 2/363, İbn Həzm «Fullani» s. 68.  

1611

 Hərəvi «Zəmmul Kəlam» 3/47/1, Xatib Bağdadi «İhticac Biş Şafii 8/2, İbn Əsakir 15/9/10, Nəvəvi 

«Məcmu» 1/163, İbn Qeyyim 2/361, Əbu Nuaym «Hilyə» 9/107.  

1612

 Şarani s. 107.  

1613

 Əbu Nuaym 9/107, İbn Qeyyim «İlamul Muvakkin» 2/163, Fullahi s. 104.  

1614

 İbn Əbu Xatim «Adab» s. 93, İbn Əsakir 15/10/1.  

---

 

454 

dən nəql edilən hər hansı bir hədisi məndən eşitməmiş belə olsanız mənim 

görüşüm deməkdir»

1615

.  

İmam  Əhməd 

–

  rahmətullahi  aleyhi 

–

  deyir  ki:  «Məni  təqlid  etmə. 

Məliki,  Şəfiini,  Əvzaini,  Söurini  təqlid  etmə.  Sən  da  onların  elm  aldığı 

qaynaqlardan elm al»

1616

. İmam Əhməd 

–

 rahmətullahi aleyhi 

–

 deyir ki: 

«Dini  məsələlərdə  alimlərdən  hər  hansı  birini  təqlid  etmə.  Peyğəmbər  - 

sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 və Onun Səhabələrindən nə gəlmişsə onu al. 

Səhabələrdən sonra Tabiin nəsli gəlir ki, bir alim bunların görüşünü alıb, 

almamaqda sərbəsdir»

1617

. İmam Əhməd 

–

 rahmətullahi aleyhi 

–

 deyir ki: 

«Kim Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm 

–

 in hədisini rədd edərsə o, 

həlak yolundadır»

1618

.  

 

QƏZƏBLƏNMƏK 

İbn  Məsud  -  radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər 

–

 

sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  buyurdu:  «İçinizdə  hər  kəsi  yıxan  qüvvətli 

pəhləvan haqqında nə düşünürsünüz?». Səhabələr: «O, elə bir kimsədir ki, 

bir  çox  adamlar  onu  yerə  yıxa  bilməzlər»  dedilər.  Peyğəmbər:  «O,  sizin 

dediyiniz vəsifdə olan kimsə deyildir. Lakin həqiqi qüvvətli kimsə qəzəb 

zamanı nəfsinə malik və iradəsinə hakim olan kimsədir» deyə buyurdu

1619

. 

Süleyman  b.  Surad  -  radıyallahu  anhu 

–

  rəvayət  edir  ki,  iki  nəfər 

Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  in  hüzurunda  bir-birlərini 

söydülər.  Bunlardan  birinin  gözləri  (qəzəbindən)  qızarmağa  və  şah 

damarları  şişməyə  başladı.  Peyğəmbər:  «Mən  elə  bir  kəlimə  bilirəm  ki, 

əgər  o,  kimsə  bu  kəliməni  söyləsə  qəzəb  halı  ondan  gedər.  O,  kəlimə: 

Əuzu  Billəhi  Minəş  Şeytanir  Racim 

–

  lənətlənmiş  şeytandan  Allaha 

sığınıram  sözüdür»  deyə  buyurdu.  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və 

səlləm 

–

  dən  bu  kəlimələri  eşidənlərdən  biri  qəzəbli  olan  kimsəyə: 

«Peyğəmbər 

–

 sallallahu aleyhi və səlləm 

–

  in bir az  öncə  nə söylədiyini 

bilirsənmi?  Mən  elə  bir  kəlimə  bilirəm  ki,  əgər  bu  kimsə  onu  söyləsə 

qəzəbi  gedər»  dedi.  Qəzəbli  olan  kimsə:  «Sən  məni  məcnun  (dəlimi) 

sayırsan»  dedi

1620

. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu 

–

 rəvayət  edir  ki,  bir 

nəfər  Peyğəmbər 

–

  sallallahu  aleyhi  və  səlləm 

–

  ə  dedi:  «Mənə  tövsiyə 

(nəsihət) et!». (Peyğəmbər) buyurdu: «Qəzəblənmə!». (Adam): Sualını bir 

neçə  dəfə  təkrar  etdi.  (Peyğəmbər)  yenə:  «Qəzəblənmə!»  -  deyə 

                                                        

1615

 İbn Əbu Xatim s. 93-94.  

1616

 Fullani 113, İbn Qeyyim «İlam» 2/302.  

1617

 Əbu Davud «Məsailul İmam Əhməd» s. 276-277.  

1618

 İbn Abdil Bərr «Cəm» 2/149. İbnul Cövzi s. 182.  

1619

 Müslim 2608.  

1620

 Buxari, Müslim.  

---