89
O, adlar ki, Allah
–
subhənəhu və təalə
–
nin qəzəbini, əzabını,
rüsvayçılığı, alçaqlığı və Cəhənnəmi vacib edir. Digər adlar isə Allahın
rəhmətini, Cənnətini və onunla adlananın şərəfli olmasını vacib edir.
Günahın insana bu isimləri haqq etməkdən başqa bir cəzası olmasaydı
belə bu ağıllı birisinə ondan uzaqlaşmağa kifayət edərdi. İtaət etməyin
savabı da sadəcə bu isimləri qazanmaq olsaydı ağıllı birisinə itaət əmrinə
uymasına kifayət edərdi. Lakin Allahın verdiyinə əngəl törədən,
vermədiyini də verə biləcək, uzaqlaşdırdığını yaxınlaşdıracaq və yaxınlaş-
dırdığını isə uzaqlaşdıracaq heç bir kimsə yoxdur. «Allah kimi alçaldarsa
onu yüksəldəcək keç kimsə olmaz. Şübhəsiz Allah dilədiyini edəndir».
(əl-Həcc 18).
42. Günahlar ağlın naqisləşməsinə səbəbdir. Buna görə də sən iki ağıllı
insanın biri itaətkar, digəri isə asi insanın eyni olduğunu görə bilməzsən.
Görərsən ki, itaətkar insanın ağlı daha mükəmməl, daha kamil, fikri daha
doğru, rəyi daha səhih və doğruluq daima onunla birlikdədır. Buna görə
də Qurani Kərimdə xitab ən çox ağıl sahiblərinə yönəlir. «Ey ağıl
sahibləri, Məndən qorxun». (əl-Bəqərə 197). «Ey ağıl sahibləri,
Allahdan qorxun ki, bəlkə nicat tapasınız». (Maidə 100). «Bunu ancaq
ağıllı adamlar dərk edərlər». (əl-Bəqərə 269). Necə asilik edən insan
ağıllı ola bilər ki, o ovcunda olana asilik edir. Onun diyarındadır ona asilik
edir. O, kimsə bilir ki, Allah onu görür və müşahidə edir. Buna
baxmayaraq yenə də asilik edir. Allahın qəzəbinə səbəb olacaq şeyləri
edir. Hər zaman Allahın qəzəbini və lənətini gətirən işləri edən, özünü
Ondan uzaqlaşdıran, qapısından qovduran, gözündən düşən, Onun
sevgisindən və rizasından məhrum qoyan, düşməni ilə baş-başa qoyan
şeyləri edən bir kimsə ağıllı ola bilərmi? Elə isə onun sevinci ancaq
Allaha yaxın olmaq, Onun yaxınlığını qazanmaq və Onun üzünə baxmaq
nemətinə sahib olmaqdır. Bunlar iaət edənlərin kəramətlərindəndir.
Saydığımız şeylərdə üsyan edənlərin cəzalarındandır. Həmçinin də itaət
sahiblərinə verilən nemətlərdən məhrum qalır və üstəlik də günah
sahiblərinin cəzasına da layiq olur. Bir an və ya bir günlük, bir aylıq, bir
illik dadılan və sonda da yuxu kimi qeyb olan bir ləzzəti belə olmayıb
əbədi olan nemətə və böyük uğura, hətta dünya və axirət səadətinə
dəyişənin hansı ağlından bəhs edilə bilər? Əgər o, kimsə hüccət qaldırılan
insan olmasaydı o, kimsə dəlilər sırasında sayılardı. Hətta dəlilərin halı
beləsindən daha yaxşı və daha salamat olacaqdır.
Əgər ağıllar sağlam olsaydı bilərdi ki, sevinci, ləzzəti, fərəhi qazanmaq
yolu yalnız Allahın razılığını qazanmaqdadır. Bütün ağrılar və əzablar
Allahın qəzəbindəndir. Çünki qəlblərin sevinci, nəfslərin fərəhi, könül
90
xoşluğu, qəlblərin həyatı və ruhların ləzzəti sadəcə Onun rizasındadır.
Əgər insan bu razılığa çatarsa bütün dünya nemətləri Onun rizasıyla əldə
edilən bu nemətlərin bir zərrəsilə müqayisə olunsaydı yenə də ona
çatmazdı. Hətta qəlb bundan da az bir şey əldə etmiş olsaydı yenə də
dünya və içindəkilərlə bu payını dəyişməzdi. Buna baxmayaraq itaətkar
kimsə dünyada olan nemətlərlə də faydalanır. Hətta o, kef içində
olanlardan da ləzzətli həyat sürür. Başına bir müsibət gəlsə də belə
Allahdan umduğuna görə sevinc içində olur. Çünkü o, başqa daha böyük
iki neməti gözləyərək bu iki böyük neməti yaşamaqdadır. «(Ey
müsəlmanlar!) İçərinizdə (insanları) yaxşılığa çağıran, xeyirli işlər
görməyi əmr edən və pis əməlləri qadağan edən bir cəmaat olsun!
Bunlar həqiqətən nicat tapmış şəxslərdir». (ən-Nisa 104).
Lə İlə İlləllah! Mirvarini sataraq peyin alanın, Allahın nemət verdiyi
kəslərin Peyğəmbərlərin, siddiqlərin, şəhidlərin, əməlisalehlərin yoldaş-
lığını Allahın qəzəbinə gələnlərin yoldaşlığı ilə əvəz edənlərin ağlı necə
də naqisdir. Allah onlar üçün Cəhənnəm hazırlamışdır. Ora necə də pis bir
yerdir.
43. Günahlar bəndə ilə Rəbbi arasında əlaqənin qırılmasına səbəbdır.
Əgər bu qırıqlıq yaranarsa bütün xeyir səbəbləri kəsilər, bütün şərr
səbəbləri birləşər. Bütün xeyir yolları bağlanmış, qırılmış bir göz qırpımı
belə Ondan möhtacsız qala bilməyəcəyi, yerini də heç bir şeyin doldura
bilməyəcəyi dostu və Mövlası ilə arasında olan bağlantılar kəsilmiş,
bunun yerinə isə hər cür şərr qapıları açılmış, düşməninə yaxınlaşmış və
onu dost etmişdir. Düşmənilə üz-üzə qalmış bir kimsənin hansı
qurtuluşundan, hansı ümüdündən və hansı yaşayışından bəhs edilə bilər?
Buna görə də heç bir nəfs bilmir ki, bu qırıntıda nə qədər dözülməz ağrılar
və əzab vardır. Sələflər deyirlər ki: «Mən bəndənin Allah ilə şeytanın
arasına atıldığını görürəm. Əgər Allah ondan üz döndərərsə onu şeytan
dost tutar. Əgər onu Allah dost tutarsa şeytan onu dost tutmağa qadir
olmaz: «Xatırla ki, bir zaman mələklərə: Adəmə səcdə edin
–
demişdik.
İblisdən başqa hamısı səcdə etdi. O, cinlərdən idi. O, öz Rəbbinin
əmrindən çıxdı. İndi siz Məni qoyub onu və övladını özünüzə dostmu
tutursunuz? Bu zalimlər üçün necə də pis dəyiş-düyüşdür! Mən onları
nə göylərin, nə yerin yaradılışına, nə də öz yaradılışlarına şahid
etmədim və Mən (insanları haqq yoldan) çıxardanları Özümə köməkçi
də tutmadım». (əl-Kəhf 50-51). Allah buyurur ki: «Mən sizin atanıza
ikram etdim, onun dərəcəsini qaldırdım, onu başqasından üstün etdim və
mələklərimə əmr etdim ki, ona səcdə etsinlər. Onlar da mənə itaət etdilər.
Mənim və onun düşməni mənə asi oldu. Mənim itaətimdən çıxdı. Bundan