87
olmaq, günah kimi böyük bir şey alçaltmamışdır. İnsanı ən çox alçaldan
şey Allaha asi olmaqdır. İtaət kimi böyük bir şey də onları böyüdüb,
şərəfləndirib, ucaltmaz.
39. Günahlar sahibini şeytana əsir edir, şəhvətlər zindanında qalmağa
bir səbəbdir. Günahkar insan həmişə öz şeytanının əsiridir və şəhvətlərinin
zindanındadır. Öz havasına, nəfsi-istəklərinə bağlanmaqdadır. Günah edən
insan əsirdir, qandallıdır və zindandadır. Ən pis halı olan əsir də ən qəddar
düşməninə əsr düşəndir. Şeytan isə ən qəddar düşməndir. Nəfsi-istəklərin
zindanından daha darısqal bir zindan yoxdur və şəhvət qandallarından
daha çətin bağlantı da yoxdur. Belə bir qəlb Allaha və axirət diyarına necə
seyir etsin? O insan necə irəli addım atsın? Əgər qəlb bağlıdırsa,
qandallıdırsa onu hər tərəfdən bəlalar bürüyür. Qəlb quş kimidir. Nə qədər
yüksələrsə (günahlardan uzaq olarsa) müsibətlərdən, bəlalardan da bir o
qədər uzaq olar, nə qədər də alçalarsa bir o, qədər də bəlalara yaxın olar.
Hədislərin birində deyilir ki: «Şeytan insanın canavarıdır»
205
. Canavar
sürüdən ayrılan qoyunu ovladığı kimi, şeytan da cəmaatdan ayrılan,
günahkar qulunu ovlayar. Əgər qoyunu qoruyan yoxdursa və canavarlar
arasındadırsa həlaka daha yaxındır. Həmçinin bəndənin də Allah
tərəfindən qoruyanı yoxdursa canavarlar onu tez ovlayarlar. Qoyun nə
qədər çobana yaxın olarsa bir o qədər də canavardan salamat olar. Qulun
Allah tərəfindən olan qoruyanı təqvadır. Təqva qulun özü ilə canavarı
arasında olan qoruyucusu, qalxanı və sağlam qalasıdır. Eyni zamanda
təqva qul ilə dünya və axirət əzabları arasında olan bir qoruyucusudur.
Bütün bunların əsası nədir? Qəlb nə qədər Allahdan uzaq olarsa bəlalar
da bir o qədər ona yaxın olar. Nə qədər də qəlb Allaha yaxınlaşarsa bəlalar
da bir o, qədər ondan uzaqlaşar. Allahdan uzaq olmağın da dərəcələri
vardır ki, biri digərindən daha da şiddətlidir. Qəflətdə olan qəlb Allahdan
uzaqdır. Lakin günahın Allahdan uzaqlaşdırması qəflətin uzaqlaşdırmasın-
dan daha da böyükdür. Həmçinin də bidətlərin Allahdan uzaqlaşdırması
günahın uzaqlaşdırmasından, nifaqın, şirkin uzaqlaş-dırması isə bütün
bunlardan da şiddətlidir.
40. Günahlar insanın şərəfinin, dərəcəsinin həm Allah yanında, həm də
insanlar yanında düşməsinə səbəbdir. Çünkü qulların Allah qatında ən
dəyərli olanı ən təqvalı olanıdır. «Allah yanında ən hörmətli olanınız
Allahdan ən çox qorxanınız, pis əməllərdən ən çox çəkinəninizdir». (əl-
Hucurat 13). Dərəcə tərəfdən insanların Allaha ən yaxın olanı Allaha ən
çox itaət edəndir. İnsanın itaətinə görə onun Allah qatında məqamı olur.
Əgər o insan Allaha asi olarsa, əmrlərini yerinə yetirməzsə Allahın
205
Musnəd 5/233,234, Əbu Nuaym «Hiylə» 2/247.
88
gözündən düşər. Əgər o, Allahın gözündən düşərsə Allah onu insanların
qəlbindən də düşürər. Artıq o, kimsənin insanlar arasında dərəcəsi
qalmadıqda insanlar onun səviyyəsinə görə onunla rəftar edərlər. Bundan
sonra o, kimsə insanlar içərisində ən pis yaşayışla yaşayan olar. Artıq
onun dərəcəsi düşər, pis halda olar. Bütün dərdlər, kədərlər, hüzünlər
onunla birlikdə olar. Onun heç bir hörməti, sevinci və fərəhi olmaz.
Həqiqətən də bu xatırlanmayan insan, dərəcəsi və şöhrəti düşən insan hər
bir dərdi və kədəri gətirir. Belə olduğu halda insan bu ağrını necə günahın
ləzzətinə yaxın tuta bilər. Ağrı harada, günahın ləzzəti harada? Şəhvətin
sərxoşluğu olmasaydı bunu edərdimi?
Allahın bəndəyə olan ən böyük nemətlərindəndir ki, aləmlər arasında
onun zikrini, dərəcəsini qaldırır. Buna görə də Allah başqalarına
vermədiyi xüsusiyyətləri öz Rəsullarına vermişdir. «Bəsirət və qüvvət
sahibi olan bəndələrimiz İbrahimi, İshaqı və Yəqubu da yad et! Biz
axirət yurdunu anmaq xislətini onlara məxsus elədik». (Sad 45-46). Bu
dünyada gözəl xatırlanmaq xüsusiyyətini Allah onlara vermişdir. İbrahim
–
əleyhissəlam
–
öz duasında: «Sonra gələnlər arasında mənə yaxşı ad
qismət et!». (əş-Şuəra 84). «Öz mərhəmətimizdən ehsan buyurub
təriflərini dillər əzbəri etdik». (Məryəm 50). Peyğəmbər
–
sallallahu
aleyhi və səlləm
–
haqqında: «Sənin ad-sanını, şan-şöhrətini ucalt-
madıqmı?». (əl-İnşirah 4). Mucahid
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki:
«Mən xatırlanacaq olsam mütləq sən də xatırlanacaqsan. Şəhadət edirəm
ki, Allahdan başqa İlah yoxdur və Muhəmməd Allahın qulu və
Rəsuludur»
206
. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
in adı Allah
–
subhənəhu və təalə
–
nin adı ilə yanaşı zikr olunur. Bu da onun
dərəcəsinin artırılmasıdır. Həmçinin bu xatırlanmadan Peyğəmbərlərə tabe
olanların da bir payı vardır. Onlara olan itaətlərinə və tabeçiliklərinə görə.
Peyğəmbərlərə müxalif olanlar isə bu müxalifliklərinə görə belə bir
mirasdan uzaqdırlar.
41. Günahlar insandan gözəl adları soyub çıxararaq ona məzəmmət
olunan adları geyindirir. Mömin, Muhsin, Muttəqi, Munib
–
Allaha
qayıdan,
Mudi
–
itaət edən, Vəli
–
dost, Saleh, Abid, Xaib – qorxan,
Tayyib
–
yaxşı, Təvvəb
–
tez-tez Allaha qayıdan, tövbə edən və s. belə bir
adları ondan soyub çıxararaq ona Facir, Asi, Müxalif, Mufsid
–
fəsad
törədən,
Xəbis - çirkin,
Zəni
–
zinakar, Səriq
–
oğru, Qatil
–
öldürən,
Kəzib
–
yalançı, Ğadir
–
xəyanət edən və s. çirkin adları ona geyindirilir.
«İmandan sonra fasiq adını qazanmaq necə də pisdir». (əl-Hucurat 11).
206
İbn İshaq «Fadlus Saləti alə Nəbi» s. 86, əl-Albani Mursəl əsər.