85
yurdu Cənnətdir». (ən-Nəziət 40-41). Bu Cənnətin nemətləri bu dünyada
heç bir şeyə bənzəməz. Hətta iki nemət arasında fərq dünya ilə axirət
arasında olan fərq kimidir. Bunu yalnız qəlbi həm bunu, həm də obirisini
dadanlar təsdiq edə bilər. «Yaxşılar heç şübhəsiz ki, cənnətdə, pislər isə
Cəhənnəmdədirlər». (əl-İnfitar 13-14). Allahın bu sözündə qəsd
edilənləri sadəcə axirət nemətləri və atəşi ilə kifayətləndiyini sanma.
Onlar dünya, bərzah və axirət yurdunda da belədirlər. Yaxşılar nemət,
pislər isə atəşdədirlər (hər üç aləmdə də). Qəlbin nemətindən başqa nemət
və qəlbin əzabından başqa bir əzab varmı? Qorxu, hüzn, kədər, qəlb və
can sıxıntısı, Allahdan və axirətdən üz çevirmək, Allahdan başqasına
bağlanmaq, Allahla əlaqələri kəsmək hamısı da bunun şöbələridir.
Bunlardan daha şiddətli hansı əzab vardır?
Allahdan başqa bağlanılıb sevilən hər şey insanı əzabın ən pisinə
sürükləyir. Allahdan başqa sevilən hər şeylə insan dünyada, bərzəxdə və
axirətdə də üç dəfə əzaba düçar olur. Dünyadakı əzab belədir: 1. İnsan
sevdiyini əldə etmədən öncə əldə edənə qədər əzab və ağrı çəkir. 2. Onu
əldə etdikdən sonra da onunla əzab çəkir, əldə etdiyinin onun əlindən
çıxmaq qorxusuna görə. 3. Əldə etdiyi əlindən çıxarsa əzabı daha da
şiddətli olar. Bu da onun üçün bu dünyada olan əzabdır. Bərzəxdə isə:
Sevdiyi ilə bir daha qovuşmamaq acısı, eşqi ilə məşğul olduğu bir çox
nemətlərin əlindən çıxmasının acısı və Allahdan pərdəli olmasının ürəkləri
parçalayan peşmançılıq acısı. Qəm, kədər, hüzn və peşmançılıq onların
nəfslərində qurdların və həşəratların etdiklərini edər. Allahın ruhları
cəsədlərinə döndərdiyi ana qədər davam edər. Ruhların bədənlərinə
döndəriləcəyi andan daha şiddətli və daha acı olan əzab veriləcəkdir. Belə
birisinin halı necə? Sevincdən, Rəbbilə ünsiyyətdən, Ona yaxınlıqdan,
Onun zikri və sevgisi ilə qəlbi fərəh içində olan kimsənin halı necə? Hətta
bunlardan bəziləri ölüm anında olarkən: Vay halım, vay! deyərkən
kimiləri də: Əgər Cənnət əhli bizim bu halımızdadılarsa həqiqətən onlar
çox xoş bir həyat içindədirlər! Digəri isə: Əgər krallar və padşahlar bizim
bu gözəl hüzur içində olduğumuzu bilsəydilər bu halı əldə etmək üçün
bizlərə qarşı silahlarla vuruşardılar! Bir başqası da: Dünyada bir Cənnət
vardır, hər kim o, Cənnətə girməmişsə axirətin Cənnətinə də girməz! Vay
halına qiymətli bir şeyi ucuz bir şeyə satıb göz görə-görə bu satışda
aldanan kimsənin halına! Mal haqqında biliyin yoxdursa heç olmasa
təcrübə sahiblərindən soruş. Nə gözəldir o, mal ki, onun alıcısı Allah,
satanı Rəsulullah
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
və mükafatı isə Cənnətul
Məvadır. Lakin sən bunu çox ucuz bir şeyin uğruna satdın. Qulun özünə
etdiyi bu olursa artıq onu bundan sonra kim yüksəldər. «Allahın alçaltdığı
86
kimsəni heç kəs yüksəldə bilməz. Həqiqətən Allah dilədiyini edər». (əl-
Həcc 18).
37. Günahlar qəlbin bəsirətini kor edir, nurunu söndürər, elm yollarına,
hidayət yollarına mane olur. İmam Şafii
–
rahmətullahi aleyhi
–
, İmam
Məlik
–
rahmətullahi aleyhi
–
nin yanında idi. Onun elmi, fəhmi və zəkası
İmam Məliki
–
rahmətullahi aleyhi
–
heyrətləndirmişdir. İmam Məlik:
«Mən görürəm ki, Allah sənin qəlbinə bir nur vermişdir. Sən də bu nuru
günahın zülməti ilə söndürmə». Günahlar səbəbilə qəlbdəki nur əriyərək
yoxa çıxar və günahların zülməti güclənərək qəlbi bürüyər. Qəlb zülmət
içərisində olar. Belə olduğu halda insan neçə-neçə həlaka düşər. Bunun da
məsəli kor bir insanın gecənin zülmətində yol getməsidir. Onun da
salamat olması necə də çətindir. Həlaka yaxın olması isə necə də
sürətlidir. Sonra bu günahlar sayəsində zülmət güclənərək qaranlıq
qəlbdən əzalara keçər. Əgər ölüm halında olarsa bu Bərzəx həyatını da
zülmət edər. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu
–
rəvayət edir ki,
Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu: «Bu qəbirlər
sahiblərinin üzərinə zülmətlə doludur. Allah mənim onlar üçün etdiyim
dua (namaz) ilə onların qəbirlərini nurlandırar»
204
. Qiyamət günü isə
insanlar məhşərə toplandıqları zaman bu zülmət açıq-aşkar hər bir kəsin
görəcəyi şəkildə onların üzlərində ortaya çıxacaqdır. Hətta üzləri kömür
kimi qapqara olacaqdır. Belə bir cəzaya görə vay halına! Bu halı görür və
bu da necə ağır bir cəzadır. Bütün dünyanın ləzzətləri belə bu cəza ilə
müqayisə oluna bilməz. Kömək istənilən Allahdır.
38. Günahlar nəfsi kiçildərək alçaq, aşağı edir. İtaət isə nəfsi
böyüdərək təmizə çıxardır. «Nəfsini təmizləyən mütləq nicat tapmışdır.
Onu günaha batıran isə əlbəttə ziyana uğrayacaqdır». (əş-Şəms 9-10).
Ayənin mənası: Əgər insan nəfsini Allaha itaətlə ucaldarsa, böyüdərsə o,
xoşbəxt kimsədir. Nəfsini Allaha asi olmaqla alçaldan insan isə xüsrana,
ziyana düşənlərdəndir.
Günahkar insan özünü günaha batırır və Allahdan, insanlardan
əməlinin pisliyinə görə gizlənir. Artıq insan öz nəfsində kiçilərək alçaq
olmuşdur. Həm Allah qatında, həm də insanlar yanında. Yaxşı əməllər
insanın nəfsini böyüdür, izzətləndirir və şərəfləndirir. Hətta sonda nəfs ən
şəffaf, ən uca, ən təmiz və ən böyük bir şeyə çevrilir. Bununla bərabər o,
kimsə Allah qatında özünü ən zəlil, ən həkir və ən kiçik görür. Nəfs də
bundan ötrü izzət, şərəf duyar. Allah qarşısında zəlil olduğuna görə insan
bu şərəfli məqama yüksəlir. İnsan nə qədər Allah qarşısında özünü zəlil
görərsə bir o, qədər də izzətə və şərəfə nail olar. Nəfsləri Allaha asi
204
Müslim 956, Beyhəqi 4/47, Bəğavi «Şərhu Sunnə».